آلمان بازار قديمي ايران است و ايراني‌ها تلاش مي‌كنند تا اين بازار قديمي گردشگري را از دست ندهند؛ اما حالا كه كشورهايي مانند سوريه، مغولستان، پاكستان، پرو و كنيا براي جذب گردشگران اين كشور به تلاطم افتاده‌اند، ايران چگونه در نمايشگاه گردشگري 2011 آلمان شركت كرد تا بازار قديمي خود را از دست ندهد و از اين تجربه براي سال‌هاي آينده چه بهره‌برداري بايد داشته باشد؟
به گزارش خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، چهل‌وپنجمين نمايشگاه گردشگري آلمان (ITB) پيش از آن‌كه سال 1389 پايان يابد، از 18 تا 22 اسفندماه (9 تا 13 مارس 2011) با حضور 188 كشور و 1163 مؤسسه‌ي گردشگري در شرايطي كه كشورهاي اروپايي هنوز از بحران اقتصادي خارج نشده و كشورهاي عربي و شمال آفريقا با بحران سياسي تازه‌اي روبه‌رو شده‌اند، در برلين برگزار شد.
نمايشگاه گردشگري برلين آن‌قدر قدمت و اهميت دارد كه هر سال متخصصان، فعالان، كارشناسان و گردشگران زيادي را در هر شرايطي جذب مي‌كند تا در اين مكان كه به نوعي «بورس گردشگري جهان» به‌شمار مي‌آيد، براي سفرها و تورهاي خود برنامه‌ريزي و با يكديگر مذاكره و رايزني كنند.
سال پيش تركيه اسپانسر نمايشگاه آلمان شد تا با تبليغات و حضور چشمگير در ITB، سهم زيادي را از گردشگري دنيا و بويژه آلمان نصيب خود كند. مصر هم تصميم داشت در نمايشگاه 2011 اسپانسر شود كه بحران سياسي مانع آن شد و در نهايت، لهستان جاي مصر را در نمايشگاه گردشگري آلمان گرفت.
لهستان در ITB 2011 توانست خود را به‌عنوان مقصدي ارزان براي گردشگران جهان معرفي كند. لهستاني‌ها پيش‌بيني كرده‌اند كه امسال گردشگران زيادي از اين طريق جذب كنند.
تركيه هم كه امسال شكل ديگري از حضور را در نمايشگاه گردشگري آلمان تجربه كرد، با 110 مؤسسه‌ي گردشگري در آلمان حضور يافت تا جايگاه خود را در ميان گردشگران جهان تثبيت كند.
اما بحران در تونس و مصر مانع نشد تا اين كشورها از گردشگري خود غافل بمانند و با وجود آن‌كه گردشگري تونس و مصر در حال ركود است، اين دو كشور تلاش كردند با حضوري مقتدر اين وضع را تا حدودي جبران كنند. به‌طوري كه به گفته‌ي شركت‌كنندگان، سه غرفه‌ي اختصاص‌يافته به مصر به حدي شلوغ بود كه رفت‌وآمد سخت شده بود.
علاوه بر اين كشورها، مغولستان، امارات، جمهوري دومنيكن، سريلانكا، پاكستان، اندونزي، آفريقاي جنوبي، پرو، چين و كنيا هم بودند كه در چهل‌وپنجمين نمايشگاه گردشگري آلمان حضوري مقتدر را به‌نمايش گذاشتند.
اما ايران كه حدود ده دوازده سال پاي ثابت نمايشگاه آلمان بوده و معمولا بيشترين حجم ورود گردشگران خارجي را از اين كشور داشته است، امسال در شرايطي در ITB شركت كرد كه براي نخستين‌بار در تمام اين سال‌ها مجبور شد از سالن هميشگي خود به‌خاطر اين‌كه مصر قبلا اين محل را خريده بود، خارج و در سالن ديگري مستقر شود. با وجود اين‌كه شركت‌كنندگان در اين نمايشگاه معتقدند كيفيت حضور ايران در نمايشگاه تخصصي گردشگري آلمان بالاتر از قبل بود، اما تغيير مكان در ميزان بازديدكنندگان و مذاكرات آن‌ها بي‌تأثير نبود.
محصولات تبليغاتي بهتر از قبل، اما محل غرفه نامناسب بود
مصطفي شفيعي‌شكيب ـ عضو انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي و يكي از شركت‌كنندگان ايراني در نمايشگاه گردشگري آلمان ـ به خبرنگار ايسنا گفت: ايران هر سال در سالن 23B و در كنار كشورهاي خاورميانه غرفه داشت؛ ولي امسال آن‌قدر براي خريد زمين در اين نمايشگاه معطلي ايجاد شد كه مصر تمام سالن را خريد و ما سالني را كه 12 سال در آن حضور داشتيم، از دست داديم.
او ادامه داد: سالني كه امسال ايران در آن غرفه داشت، 7A بود كه در گذشته به‌عنوان انبار استفاده مي‌شد و امسال بخشي از آن در اختيار غرفه‌ي ايران قرار گرفت و قسمت ديگر آن هم سينما بود كه فيلم‌هاي تبليغاتي كشورهاي ديگر را نمايش مي‌داد. البته مقابل ورودي اين سالن درباره‌ي ايران مطالبي نوشته بودند، ولي مشتري‌ها به‌خاطر تغيير مكان، خيلي سخت ما را پيدا مي‌كردند. ما حتا نامه‌اي به انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي نوشتيم مبني بر اين‌كه موقعيت مكاني و امنيتي غرفه‌ي ايران در نمايشگاه بين‌المللي گردشگري آلمان اصلا مناسب نيست.
اين تورگردان بيان كرد: مصر قرار بود امسال اسپانسر مالي اين نمايشگاه باشد. به همين دليل، سريع‌تر براي خريدن زمين غرفه‌ها اقدام كرد و ما هم غرفه‌ي قديمي خود را از دست داديم؛ اما شرايط بحراني اين كشور اجازه نداد امسال اسپانسر ITB شود و لهستان جايگزين آن شد.
وي افزود: ما در نمايشگاه شنيديم كه مصر سال آينده مي‌خواهد اسپانسر ITB شود، براي همين فكر مي‌كنم سال آينده هم غرفه‌ي قديمي خود را از دست بدهيم. البته گفتوگوهايي با رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري شده است كه مكان ايران در نمايشگاه سال آينده (2012) تغيير كند.
شفيعي در ادامه اظهار كرد: امسال كيفيت كاري و محصولات تبليغاتي بهتر از قديم بود؛ ولي محل غرفه نامناسب و ناشناخته و در انتهاي نمايشگاه بود. در سه روز نخست كه بازديد‌ها تخصصي بود، افراد زيادي نمي‌آمدند و مشتري‌هاي قديمي نيز به سختي سالن ما را پيدا مي‌كردند. اين در حالي بود كه در سالن‌هاي ديگر آن‌قدر جمعيت زياد بود كه به‌سختي مي‌شد راه رفت.
اين عضو انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي گفت: ما در اين نمايشگاه تخصصي كه خيلي هم براي صنعت گردشگري ايران اهميت دارد، فقط حدود 10ميليون تومان براي تعدادي بروشور، رفت‌وآمد، اقامت و لپ‌تاپي كه در نمايشگاه گم شد، هزينه كرديم و نتيجه‌ي خاصي هم به‌دست نياورديم.
سالن ايران دنج و راحت بود!
افشين عزيزي ـ عضو جامعه‌ي توگردانان ايران ـ كه در نمايشگاه گردشگري آلمان حضور داشت نيز با بيان اين‌كه ايران از نظر مكاني موقعيت خوبي در اين نمايشگاه نداشت، به خبرنگار ايسنا گفت: تحولات منطقه سبب شد تا تعداد بازديدكنندگان از غرفه‌ي ايران خوب نباشد، البته كيفيت برگزاري و اجراي غرفه در نمايشگاه امسال خوب بود.
وي اظهار كرد: بهترين بخش نمايشگاه امسال، اجراي «شب ايراني» بود كه رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در آن حضور داشت و مشكلات مربوط به اجراي نمايشگاه‌هاي بين‌المللي و تبليغات را با او مطرح كرديم. براساس آنچه آقاي بقايي در آن شب گفت، قرار شد بخش خصوصي صد درصد در اجراي نمايشگاه‌ها سهيم باشد و در بازگشت، اين موضوع هماهنگ شود.
او در ادامه با بيان اين‌كه تغيير مكان غرفه‌ي ايران در نمايشگاه امسال در تعاملات آژانس‌ها اثرگذار بود، گفت: امسال سالن ايران دنج و راحت بود و تقريبا افراد زيادي به آن رفت‌وآمد نداشتند و بازديدكننده هم كم بود، وقتي از محل قبلي ايران كه در اختيار مصر بود، بازديد كرديم، خيلي حسرت خورديم.
عزيزي تأكيد كرد: ايران در چنين نمايشگاه‌هاي تخصصي و مهمي حتما بايد در كنار كشورهاي منطقه و خاورميانه باشد. اگرچه بعيد مي‌دانم ما دوباره محل قديمي خود را در نمايشگاه آلمان بتوانيم اجاره كنيم.
بسياري از رسانه‌ها ايران را كشوري پرخطر براي سفر معرفي كرده‌اند
حسين معمارپوري نيز ـ از ديگر شركت‌كنندگان در نمايشگاه ITB ـ به خبرنگار ايسنا گفت: وضعيت سياسي خاورميانه روي نگاه مردم جهان به ايران نيز اثر گذاشته است، چون ايران در اين منطقه قرار دارد؛ اما خيلي‌ها نمي‌دانند كه ايران متفاوت با كشورهاي عربي است و اين تفاوت‌ها را درك نمي‌كنند و آگاهي كاملي نسبت به آن ندارند.
وي يادآوري كرد: بسياري از مردم جهان فكر مي‌كنند ايران مانند كشورهاي عربي است و درگير مسائل مشابه اين كشورها شده و ناامن است. بنابراين به همان نسبت كه درخواست‌ها براي سفر به مصر كاهش يافته، درخواست براي سفر به ايران هم كم شده است.
او در ادامه به موقعيت غرفه‌ي ايران در چهل‌وپنجمين نمايشگاه گردشگري آلمان اشاره و بيان كرد: سالن امسال ايران حالت انزوا داشت و محل گذر افراد زيادي نبود. اين شرايط امكان بازديد را كم‌تر كرده بود. اگرچه ما امسال خيلي خوب در نمايشگاه حضور يافته بوديم و تبليغات خوبي هم شده بود.
معمارپوري درباره‌ي تأثير اين شرايط بر آينده‌ي گردشگري ايران، گفت: اگر وضعيت سياسي منطقه به همين شكل پيش رود و ما هم كاري براي متفاوت بودن خود انجام ندهيم، دورنماي خوبي در انتظار ما نيست، مگر اين‌كه شرايط طور ديگري رقم بخورد و نگاه‌ها به ايران تغيير كند و تنش‌ها در برابر ما كم‌تر شود.
اين عضو جامعه‌ي تورگردانان ايران ادامه داد: ايران براي خيلي‌ها ناشناخته و براي برخي، كشوري مخاطره‌انگيز است، چون بسياري از رسانه‌هاي خارجي، ايران را كشوري پرخطر براي سفر معرفي كرده‌اند و معمولا اتفاق‌هاي خوبي را كه در ايران رخ مي‌دهد، منعكس نمي‌كنند.
به گفته‌ي او، ايران در شناساندن نكات مثبت خود در رسانه‌هاي جهان ضعيف عمل مي‌كند. بنابراين تنها جايي كه مي‌توان چهره‌ي ايران را خوب معرفي كرد، نمايشگاه‌هاست؛ ولي ما با تمام ظرفيت خود در آن‌ها حضور نداريم و اين مسأله دلايل مختلفي دارد.
معمارپوري اضافه كرد: ما بارها مطرح كرده‌ايم كه از اعضاي جامعه‌ي تورگردانان و متخصصان واقعي گردشگري براي مشورت گرفتن درباره‌ي چگونگي حضور در نمايشگاه‌ها و تبليغات استفاده شود و اگر بودجه‌اي اختصاص يافته است با مشورت و بهينه هزينه شود. البته از برخي همكاران و دوستان براي گرفتن مشورت استفاده مي‌شود؛ اما بعد‌ها مسؤولان متوجه مي‌شوند كه تأثير چنداني نداشته است.
نظر كارشناسان واقعي را درباره‌ي چگونگي حضور در نمايشگاه‌ها بخواهيد
ناهيد جعفرزاده ـ عضو جامعه‌ي تورگردانان ايران و از شركت‌كنندگان در نمايشگاه گردشگري آلمان ـ نيز به خبرنگار ايسنا گفت: سالن ايران كاملا در انتهاي نمايشگاه ITB قرار داشت. در واقع، اين سالن آن‌قدر پرت بود كه خيلي‌ها ما را به سختي پيدا مي‌كردند. اين سالن در نزديكي خروجي نمايشگاه قرار داشت و كم‌تر مورد توجه بازديدكنندگان قرار مي‌گرفت.
به اعتقاد او، طراحي غرفه‌ي ايران نيز با وجود آن‌كه از نشانه‌هاي تاريخي كشور در آن استفاده شده بود، آن‌قدر جذاب نبود و موسيقي‌اي كه نواخته مي‌شد فضا را دلگير‌تر كرده بود.
وي در ادامه با اشاره به تبليغات گسترده‌ي هند و تايلند در نمايشگاه آلمان، بيان كرد: در تمام نمايشگاه، هيچ تبليغ اثرگذاري از ايران ديده نمي‌شد، در حالي كه اگر ايران با تبليغات شاد در نمايشگاه‌ها حضور يابد، مردم جهان ايران واقعي را كه مملو از رنگ، تاريخ و فرهنگ است، مي‌بينند.
جعفرزاده گفت: آلماني‌ها ايران را مي‌شناسند و آرزوي خيلي از تحصيلكردگان اين كشور سفر به ايران است. بنابراين بايد با حضور قوي و پرانرژي اين علاقه‌مندان را جذب كنيم. اگر ما با همين وضع كنوني پيش رويم، هميشه در اولويت آخر گردشگران خارجي مي‌مانيم.
اين تورگردان اظهار كرد: مسؤولان دست كم مي‌توانند چند كارشناس و متخصص به اين نمايشگاه‌ها بياورند و درباره‌ي چگونگي حضور در اين نمايشگاه‌ها نظر بدهند تا پس از جمع‌بندي، در چگونگي اجرا به نتايج درست برسيم؛ ولي تا كنون اين كار را نكرده‌ايم و همه فقط براي خود تصميم گرفته‌ايم.
محل بدي را در ITB نگرفته بوديم
جذب گردشگر فراتر از توزيع بروشور است
اما محمدابراهيم لاريجاني ـ مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران ـ كه به نمايندگي از اين استان در ITB حضور يافته بود، نظري برخلاف شركت‌كنندگان بخش خصوصي در نمايشگاه گردشگري آلمان دارد. هرچند او مي‌پذيرد كه تصميم‌گيري و اقدام سريع‌تر ما حتما به خريدن زمين غرفه در نقاط مناسب نمايشگاه‌ها منجر مي‌شود، ولي تأكيد هم دارد كه محل غرفه‌ي ايران در نمايشگاه برلين بد نبود و جذب گردشگر به شاخص‌هايي فراتر از مكان غرفه ربط دارد.
لاريجاني با اعتقاد به اين‌كه حضور بقايي به‌عنوان معاون رييس‌جمهور جايگاه ايران را در نمايشگاه گردشگري آلمان تقويت كرد، به خبرنگار ايسنا گفت: سالن ايران در انتهاي نمايشگاه آلمان بود؛ ولي اين نمايشگاه، يك خط نبود كه انتها داشته باشد. اتفاقا سالن ما به ورودي‌هاي نمايشگاه نزديك‌تر بود.
او تأكيد كرد: اين نمايشگاه كاملا تخصصي است. بنابراين در اين نوع نمايشگاه‌ها، مكان نه اين‌كه مهم نباشد، ولي چگونگي فعاليت آژانس‌ها براي معرفي جاذبه‌ها و پكيج‌ها از آن مهم‌تر است. دو روز آخر نمايشگاه آلمان عمومي بود و مردم معمولا براي جمع كردن بروشور و كاتالوگ در اين روزها به نمايشگاه مي‌آيند.
لاريجاني همچنين بيان كرد: البته مي‌شود در قلب نمايشگاه‌ها و در سالن‌هاي مركزي متمركز شد و همه‌ي اين‌ها نيازمند هزينه و برقراري ارتباط بيشتر است. ما براي انجام اين كار بايد حتما بدانيم كه سال آينده چه تعداد از آژانس‌ها مي‌خواهند در نمايشگاه حضور يابند كه غرفه را براساس آن رزرو كنيم.
او درباره‌ي از دست دادن زمين ايران در نمايشگاه گردشگري 2011 آلمان، اظهار كرد: بخش خصوصي معمولا خيلي زود براي اعلام حضور در اين نمايشگاه‌ها اقدام نمي‌كند، براي همين ما معمولا قدري ديرتر از ساير كشورها براي رزرو زمين اقدام مي‌كنيم و قدرت انتخاب را از دست مي‌دهيم.
با اين حال، او تأكيد كرد: محل غرفه‌ي ايران در نمايشگاه آلمان اين‌طور نبود كه بگوييم محل بدي در اين نمايشگاه گرفتيم. اگر تعامل بين مجري و بخش خصوصي برقرار شود و بدانيم چه حجمي از تقاضا را براي اين نمايشگاه‌ها داريم مي‌توانيم به‌موقع وارد عمل شويم.
لاريجاني در ادامه درباره‌ي چگونگي حضور ديگر كشورها در اين نمايشگاه، گفت: فضا، روش، حجم و بودجه‌ي تبليغاتي كشورهاي ديگر چند برابر امكانات و بودجه‌ي ما براي اين كار است. در واقع، هميشه حجم زياد كاتالوگ‌ها نشان‌دهنده‌ي اين نيست كه ما گردشگران زيادي را مي‌توانيم جذب كنيم، چون اين كاتالوگ‌ها بيشتر براي عموم مردم است و آن‌ها نيز تصميم‌گيرنده‌ي نهايي نيستند. اين آژانس‌ها هستند كه در اين‌باره تصميم مي‌گيرند. موضوع جذب گرشگر فراتر از توزيع بروشور است.
او تأكيد كرد: آنچه به ورود بيشتر گردشگر خارجي منجر مي‌شود، مذاكره‌ي آژانس‌ها، قيمت پكيج‌ها و امكانات زيرساختي مناسب است.
مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران معتقد است: اگر ما بدون بروشور، ولي با پكيج خدماتي ارزان و با افراد متخصصي كه به فنون ارتباطي، زبان‌هاي خارجي و بازاريابي آشنا باشند، در اين نمايشگاه‌ها شركت كنيم، در جذب گردشگر خيلي مؤثرتر است.
لاريجاني گفت: ما در اين نمايشگاه‌ها ضمن معرفي خود، مي‌خواهيم تور وارد كنيم، در حالي كه برخي كشورها از اين مرحله گذر كرده‌اند و همه‌ي دنيا آن‌ها را مي‌شناسند و اكنون در حال مذاكره براي جذب گردشگرند.
وي ادامه داد: ما نمي‌توانيم مانند اين كشورها كه بيشتر اروپايي و آمريكايي هستند رفتار كنيم، چون ما بايد نخست جاذبه و تمدن خود را معرفي كنيم و در كنار آن، دفاتر خدمات مسافرتي با آژانس‌هاي خارجي مذاكره كنند، براي همين نمي‌توان سطح تبليغات و نحوه‌ي حضور ايران در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي را با ديگر كشورها مقايسه كرد.
مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران يادآوري كرد: اروپايي‌ها و آمريكايي‌ها اكنون به‌دنبال افزايش تعداد مسافر و كيفي‌سازي سفر هستند و اهداف‌شان در بازاريابي با ايران تفاوت دارد. اگر ما بخواهيم مدل آن‌ها را اجرا كنيم شايد به نتيجه نرسيم.
او با تأكيد بر اين‌كه مقايسه‌ي اندازه و طراحي غرفه‌هاي كشورها با يكديگر اصلا علمي و منطقي نيست، اظهار كرد: اصل حضور در نمايشگاه‌ها حركت مثبتي است. اين‌كه دولت اهتمام دارد در اين نمايشگاه‌ها حضور يابد و هزينه كند، خيلي بااهميت است.
لاريجاني كه تجربه‌ي حضور در نمايشگاه فيتور اسپانيا را هم دارد، اضافه كرد: در گفتوگوهايي كه با مدير فيتور داشتم گفته شد كه براي آن‌ها حضور ضعيف ما مهم نيست، بلكه صرفا حضور داشتن ما در اين نمايشگاه براي آن‌ها اهميت دارد. حالا امكان دارد بعضي مواقع حضور ما با نواقصي همراه باشد؛ ولي شركت كردن ايران خيلي بهتر از هرگز حضور نداشتن آن است. نبايد از ترس اين‌كه كم مي‌آوريم، هرگز در آن نمايشگاه شركت نكنيم. نبايد از اشكالات بترسيم، مهم آن است كه اين تجربه‌ها براي كيفي‌سازي ثبت مي‌شود.
گزارش از خبرنگار ايسنا، سميه حسنلو
انتهاي پيام