معاون امور فرهنگي بعثه‌ي مقام معظم رهبري تاكيد كرد: زائران در حج تمتع دستورات ائمه‌ي اطهار (ع) و مراجع عالي قدر را در  التزام عملي به موارد وحدت آفرين رعايت كنند.

حجت‌الاسلام و المسلمين جواد مظلومي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش حج و زيارت خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ضمن توضيح درباره‌ي فعاليت‌هاي اين معاونت كه پس از تغيير چارت اداري بعثه‌ي مقام معظم رهبري با چهار مديريت جذب و سازمان‌دهي، آموزش، اهل سنت و محصولات فرهنگي تشكيل شد، به تشريح جزيياتي درباره‌ي آموزش روحانيون و حجاج، نحوه‌ي جذب روحاني‌ها در كاروان‌هاي حج و عمره و فعاليت‌هاي صورت گرفته براي استفاده از فضاي حج و عربستان به‌منظور تحكيم و‌حدت ميان مسلمانان و راه‌كارها و آموزش‌هاي ارايه شده براي چگونگي برخورد با رفتارهاي افراطي و شبهه‌افكني‌ها در عربستان پرداخت.

او با طرح اين سوال كه چرا براي برخي زائران ايراني در عربستان مشكل پيش مي‌آيد؟ گفت: هر سال دولت عربستان فهرستي را درباره‌ي نوع كتاب‌هايي كه قرار است از  ايران به اين كشور منتقل شود، درخواست مي‌كند. ما هم اين فهرست را ارائه مي‌دهيم و آن‌ها با توجه به كتاب ضميمه‌ي آن، درباره‌ي كتاب‌ها تصميم مي‌گيرند كه به بعضي اجازه‌ي انتقال مي‌دهند و گاهي هم اين اجازه را نمي‌دهند. با اين حال ممكن است، آن كتابي كه اتفاقا همان سال مجوز رسمي دولت عربستان را دريافت كرده است، در مبادي ورودي اين كشور توقيف شود. اين يك نمونه‌ي كوچك از مسائلي است كه مشكل ايجاد مي‌كند. بنابراين الزاما همه‌ي مسائل به ساختار قانوني برنمي‌گردد.

وي در ادامه توضيح داد: ما در عربستان با چند مساله مواجهيم، يعني نهادهايي هستند كه اصلا تحت كنترل دولت عربستان نيستند، مانند بعضي از نهادهاي افراطي مردمي كه رفتارهاي ناپسندي دارند و مشكلاتي را ايجاد مي‌كنند و اين رفتار‌ها در چارچوب رفتارهاي دولت عربستان نمي‌گنجد و دولت هم به آن رضايت ندارد.

مظلومي ادامه داد: گاهي هم ممكن است ما در حوزه‌ي اجراي قوانين با مشكلاتي روبه‌رو شويم، يعني تابع سلايق و نظر‌هاي شخصي قرار گيريم. برخي مواقع هم در قوانين تنظيم شده‌ي اين كشور شرايط ما رعايت نشده است كه اين مسائل ما را در عربستان با مشكلاتي روبه‌رو مي‌كند.

معاون امور فرهنگي بعثه‌ي مقام معظم رهبري با بيان اين‌كه آموزش زائران گاهي تحت شعاع رفتارهاي افراطي و اعمال سليقه‌هاي شخصي در كشور ميزبان قرار مي‌گيرد، اظهار كرد: بيش‌تر زائران ايراني به زبان ديگري مسلط نيستند، تاكنون سفر خارجي نداشته‌اند و با فرهنگ عربستان آشنا نيستند و پيشينه‌ي برخورد با اهل سنت هم ندارند، بنابراين گاهي ارتباط كلامي، آن‌ها را دچار مشكل مي‌كند، پس نبايد انتظار داشته باشيد زائري كه با همه‌ي اين محدوديت‌ها مواجه است، در عربستان هيچ مشكلي نداشته باشد.

وي بيان كرد: تصور اين‌كه تفكر زائر پنجاه شصت ساله را با چند جلسه آموزش مي‌توان تغيير داد، درست نيست. زائران ما در سطوح مختلف دانش، گرايش و با تجربه‌هاي متفاوت هستند كه در  اين وضعيت با آموزش محدود 12 جلسه‌اي به تغيير كلي زائران قادر نخواهيم بود و اين انتظار كه سخنراني روحاني مانند آمپولي اثر‌گذار و متحول‌كننده است، درست نيست.

مظلومي گفت: براي اين‌كه آموزش روحاني‌ها به رفتاري نهادينه در زائر تبديل شود، بايد مراحل بسياري را بگذرانيم. كسي كه عادت كرده است در  ايران وقتي نام رسول اكرم (ص) را مي‌شنود، با صداي بلند صلوات بفرستد، زماني هم كه به مسجد‌النبي (ص) مي‌رود، در حالتي متعارف اين عمل را تكرار مي‌كند. اين عادت چند ساله را با سخنراني‌هاي چند جلسه‌اي نمي‌توان تغيير داد.

وي افزود: زائر براي اين سفر مدت زيادي را در نوبت انتظار بوده و به خاطر نگراني‌هايي كه به او تلقين شده است، وقتي به اين فضاي جديد وارد مي‌شود، در مرحله‌ي نخست حالت آرامي ندارد. رفتار و شرايط زندگي مردم عربستان براي او عجيب است، بنابراين در اين حالت نمي‌تواند به آن‌چه مي‌داند و مي‌خواهد، در آرامش عمل كند.

معاون امور فرهنگي بعثه‌ي مقام معظم رهبري با اعتقاد بر اين‌كه آسيب‌شناسي رفتار زائران پاسخ يك خطي ضعف آموزشي نيست، اظهار كرد: هيچ عامل منحصر ديگري در  اين باره موثر نيست. در واقع مجموعه‌اي از مسائل در بروز برخي مشكلات براي زائران تاثير دارند. بنابراين بايد بپذيريد تمام متولي آموزش زائران ما نيستيم. ما فقط 12 جلسه‌ي آموزشي در اختيار داريم، درحالي‌كه زائر، پنجاه شصت سال از عمرش را در جامعه گذرانده و در  اين مدت، مجموعه‌اي از معلومات را جمع‌آوري كرده است كه آن‌ها در ذهن زائر بيش‌تر رسوخ كرده‌اند و رفتار  او  برآيند چندين سال زندگي او  است و با توصيه‌ و دستور‌العمل روحاني و سازمان حج و زيارت تغيير سريع در رفتار و تفكر زائر ايجاد نمي‌شود.

وي گفت: قطعا نقش آموزش در زائر موثر است؛ ولي به اين پررنگي كه تصور مي‌شود نيست، چون عوامل محيطي زيادي دخيل هستند كه تابع متغيير آموزش نيستند.

او در ادامه درباره‌ي كتاب‌هايي كه زائران مي‌توانند در موسم حج همراه داشته باشند، توضيح داد: ما هر سال فهرستي از كتاب‌هاي مورد نظر خود را به طرف سعودي اعلام مي‌كنيم و آن‌ها تاييد مي‌كنند. معمولا براي حل مشكل، مجموعه‌ي تاييد‌ شده در عربستان را به كاروان‌ها پيشنهاد مي‌كنيم. علاوه‌بر اين بعثه كتاب‌هاي متناسب با شرايط را هم منتشر مي‌كند تا زائران به آسودگي در فضاهاي عمومي از  اين آثار بتوانند استفاده كنند. براي امسال هم قرآني با ترجمه‌ آيت‌الله مكارم شيرازي نيز به زائران اهدا كرديم.

معاون امور فرهنگي بعثه‌ي مقام معظم رهبري درباره‌ي احتمال بروز مشكل براي قرآن‌هاي همراه زائران، گفت: عربستان مجموعه‌اي براي تعيين ترجمه‌ي رسمي هر زبان دارد كه آن‌ها يك ترجمه‌ي فارسي را براي قرآن تعيين كرده‌اند. به طبع، قرآن‌ ما آن ترجمه را ندارد؛ ولي ما فهرست خود را به عربستان اعلام كرده‌ايم.

وي ادامه داد: ما نمي‌توانيم فقط قرآن متن عربي را در اختيار زائران قرار دهيم، چون بيش‌تر آن‌ها به اين زبان تسلط ندارند. ترجمه‌ي فارسي قرآني كه در عربستان تعيين شده است نيز  از نظر محققان ضعف و كاستي دارد و از  نظر  ويژگي‌هاي دستور  زبان فارسي خيلي درست نيست. به اين دليل مجبوريم ترجمه‌ي ديگري را انتخاب كنيم و براي پذيرش ترجمه‌ي مورد نظرمان هم تلاش ديپلماتيك را به كار ببريم و ريسك از دست‌دادن برخي قرآن‌ها را بپذيريم.

مظلومي افزود: توزيع اين قرآن‌ها در اين حجم وسيع ميان زائران براي نخستين‌بار اتفاق مي‌افتد و اين حركت ارتباطي به‌شمار مي‌آيد، براي اين‌كه همراه بودن قرآن با ترجمه‌هاي متعدد مشكلات بيش‌تري را در عربستان براي زائران ايجاد مي‌كند.

وي گفت: اين ترجمه‌ي قرآن به عربستان فرستاده شده است؛ اما جوابي براي آن دريافت نكرديم. البته اين هيات درباره‌ي تمام ترجمه‌ها اين‌طور رفتار مي‌كند، چون آن‌ها يك ترجمه‌ي معيار دارند و نسبت به ترجمه‌هاي زبان‌هاي ديگر نيز همين اندازه سخت‌گيرند.

معاون امور فرهنگي بعثه‌ي مقام معظم رهبري در  ادامه درباره‌ي تغييرات ساختاري جديد در  اماكن زيارتي عربستان كه احتمال بروز مشكلاتي در اعمال شرعي زائران را موجب مي‌شود، گفت: در حال حاضر گزارش جديدي از تغييرات نداريم كه در اعمال زائران مشكلاتي ايجاد كند. در  واقع اتفاقات و تغييراتي كه در عربستان رخ مي‌دهد، تدريجي است و چون معمولا تصوير مستمر از آن بناي زيارتي نداريم، در نظر خود گمان مي‌كنيم با تغيير يك‌باره مواجه شده‌ايم.

او درباره‌ي محدوديت‌هاي جديد قبرستان بقيع هم اظهار كرد: وضعيت مانند پيش است و فقط توصيه شده است كه زيارت در اين محل گذرا باشد.

معاون فرهنگي بعثه‌ي مقام معظم رهبري درباره‌ي تمهيدات صورت گرفته براي استفاده از فضاي عربستان به‌منظور بهره‌مندي بيش‌تر براي تجلي وحدت ميان امت اسلامي، گفت: در حوزه‌ي روابط، نماينده‌ي مقام معظم رهبري در حج و زيارت، سياست اعتماد‌سازي را ترسيم كرده است و تفسير ما از آن، اين است كه رفتارهاي غيرقابل درك و سو‌ء‌تفاهم‌زا در مخاطب كاهش يابد.

وي يادآور شد: گاهي برخي رفتارها حتا در ايران وجهه‌ي شرعي ندارد، مانند دخيل بستن. شايد رفتارهايي هم في‌نفسه مستحب باشد؛ ولي فضاي موجود از اين رفتارها سوء تعبير مي‌كند و امكان دارد مكتب اهل بيت (ع) به خاطر اين درك نادرست، مهجور باقي بماند، بنابراين بايد اين رفتارها كاهش يابد.

مظلومي ادامه داد: در حوزه‌ي تبليغات و نحوه‌ي انجام اعمال در امكان زيارتي و مقدس نيز دستور‌العمل‌هايي داده شده است، مانند زيارت قبرستان بقيع كه در حالت گذرا و بدون تجمع‌هاي طولاني كاروان‌ها بايد انجام شود.

او اظهار كرد: در تمام مراحل انتقال معلومات به روحاني‌ها و  زائران سعي مي‌شود، زمينه‌ي فكري و فرهنگي وحدت را فراهم كنيم، چون وحدت، صرفا يك دستور‌العمل اجرايي يا تاكتيكي نيست، بلكه ريشه در باورهاي ما دارد و به دستور اهل بيت (ع) ما وظايفي را در تعامل با برادران اهل سنت داريم كه بايد به آن‌ها عمل كنيم كه اين رفتارها سياسي نيست و برخواسته از عمق اعتقادات ما است. در احاديث و روايات نيز دستورات صريحي درباره‌ي آن‌ها صادر شده است. ترويج اين فرهنگ در بين مخاطبان و زمينه‌سازي فرهنگي براي داشتن رفتارهايي بر مبناي وحدت در عمل، مي‌تواند به رفتارهاي كم‌تنش و كم‌مشكل كمك كند.

مظلومي گفت: در حوزه‌ي اعلام سياست و سياست‌گذاري نيز تلاش شده است اين اعتماد‌سازي به‌وجود آيد و از انجام اموري كه سبب سوء‌تفاهم و كج‌فهمي در ميان مخاطبان مي‌شود، خودداري شود.

او در ادامه در پاسخ به اين سوال كه آيا روحاني‌هاي كاروان‌ها در آموزش زائران موفق هستند يا خير و  اگر موفق هستند چرا گاهي اتفاقاتي در عربستان رخ مي‌دهد؟ اظهار كرد: شيوه‌هاي جديدي براي آموزش روحاني‌ها به‌كار گرفته مي‌شود و فكر مي‌كنم روحاني‌ها تاكنون موفقيت‌هاي زيادي را به‌دست آورده‌اند؛ اما موفقيت يك نظام آموزشي الزاما به معني موفقيت تمام دانش‌آموزان آن نيست. اين مساله در تمام نهادهاي آموزشي صادق است.

وي افزود: روحاني‌ها مجهز به دانش لازم براي آموزش زائران هستند و فكر مي‌كنم به اندازه‌ي كافي اطلاعات به روحاني‌ها منتقل مي‌شود، البته نبايد انتظار داشت همه‌ي روحاني‌ها به سطح مطلوب آموزش رسيده باشند. آن‌ها بايد به سطح مقبولي از آموزش برسند و اين تفاوت نشان‌دهنده‌ي ضعف آموزش نيست، چون عوامل محيطي و شخصي هم در اين آموزش‌ها دخيل است.

معاون فرهنگي بعثه‌ي مقام معظم رهبري در  بخش ديگر از  اين گفت‌وگو به موضوع آموزش روحاني‌ها، نحوه‌ي جذب آن‌ها در كاروان‌ها و اثرگذاري آموزش روحاني در زائر پرداخت و گفت: امسال در كاوران‌هايي با بيش از 120 نفر يك روحاني و معين، زائران را همراهي مي‌كنند و در كاروان‌هاي بزرگ‌تر كه معمولا 180 نفر جمعيت دارد، يك روحاني، معين و معينه حضور دارند. تعداد روحاني‌ها در كاروان‌هاي تشييع 1300 نفر و در كاروان‌هاي اهل تسنن نيز بيش از يك‌صد نفر است.

او در ادامه به فعاليت روحاني‌هاي متخصص با تحصيلات عالي دانشگاهي در كاروان‌هاي حج و عمره اشاره كرد و افزود: بيش از هزار نفر از اين روحاني‌ها داراي تحصيلات تكميلي دانشگاهي هستند كه از اين ميان فقط 400 نفر دكتراي تخصصي دارند كه ما با استفاده از اين ظرفيت، نشست‌هاي تخصصي حج را در حوزه‌هاي علوم انساني، روانشناسي، اقتصاد و سياست برگزار كرديم. اين شرايط نشان مي‌دهد در مجموعه‌ي روحاني‌ها، افراد فرهيخته و متخصص بسياري داريم كه نبايد حضور آن‌ها سبب كم ارزش نشان دادن افراد ديگر كه توفيقات خود را به‌دست آورده‌اند، شود.

مظلومي درباره‌ي شرايط جذب روحاني‌هاي جوان در كاروان‌هاي حج و عمره، اظهار كرد: معمولا براي جذب، فراخوان عمومي داده مي‌شود كه اگر فردي واجد شرايط باشد، هيچ مشكلي براي جذب او وجود ندارد. اين فراخوان براي جمع خاصي نيست و شرايط هم مشخص است كه گاهي امكان دارد برخي اين شرايط را نداشته باشند و يا گمان كنند واجد شرايط هستند؛ اما مدارك لازم را براي اثبات آن نمي‌توانند ارائه كنند و نهاد رسمي متولي آموزش، يعني مركز علمي حوزه‌ي آموزش آن‌ها را تاييد نمي‌كند، بنابراين ما با محدوديت‌هايي از نظر روال قانوني مواجهيم.

وي افزود: اگر كسي شرايط لازم را داشته باشد، مي‌تواند ثبت‌نام كند و مراحل مورد نظر را بگذراند و فكر مي‌كنم تاكنون ميزان جذب روحاني‌هاي جوان‌تر خيلي بيش‌تر بوده است. البته ما مجبوريم نصاب علمي را رعايت كنيم؛ ولي هيچ انحصار و اختصاصي وجود ندارد و دعوت كاملا عمومي است.

او در ادامه درباره‌ي آموزش روحاني‌ها نيز گفت: جذب روحاني كاروان در چند مرحله انجام مي‌شود. روحاني داراي واجد شرايط پذيرش، نخست بايد مراحل آزمون كتبي، مصاحبه و سنجش قدرت بيان را بگذراند كه پس از آن، دوره‌ي آموزش ضمن خدمت را مي‌گذراند، در اين مرحله اطلاعاتي درباره‌ي احكام، مباحث كلام، شبهات، اسرار و معارف حج، شناخت و قوانين عربستان و تاريخ اسلام را دريافت مي‌كند و با مهارت‌هايي مخاطب‌شناسي آشنا مي‌شود و در قالب واحد‌هايي، تجارب روحاني‌هاي با تجربه و پيشكسوت را نيز فرا مي‌گيرد.

مظلومي به آموزش تكميلي روحاني‌ها، اشاره كرد و  افزود: اين مرحله با دو محور اساسي آشنايي با مسائل اعتقادي، شبهه‌هاي جديد و نحوه‌ي تعامل منطقي و سازنده با اين مسايل و آموزش مكالمه‌ي عربي برگزار مي‌شود.

وي ادامه داد: روحاني پس از گذراندن اين مراحل، دوره‌ي آموزش عملي را در قالب يك سفر عمره‌ي كارآموزي مي‌گذراند تا به صورت ميداني با آن‌چه فرا گرفته است، آشنا شود كه پس از آن، كاروان به روحاني واگذار مي‌شود.

معاون فرهنگي بعثه‌ي مقام معظم رهبري با بيان اين‌كه بازآموزي روحاني‌هاي كاروان هنگام خدمت نيز صورت مي‌گيرد، اظهار كرد: در تمام اعزام‌ها، ارزيابي عملياتي انجام مي‌شود و دست‌كم يك‌بار روحاني، معين و معينه توسط روحاني‌هاي باتجربه ارزيابي مي‌شوند كه براساس گزارش‌هاي ثبت شده، به آن‌ها تذكر داده و يا براي حضور دوباره در دوره‌هاي آموزشي به آن‌ها توصيه‌هايي مي‌شود. اين ارزيابي‌ها به صورت مستمر انجام مي‌شود.

انتهاي پيام