شيوه‌ي جابه‌جايي زائران ايراني در حج تمتع امسال با توجه به اجراي طرح «تردد» در مكه‌ي مكرمه براي ايام «تشريق» تغيير مي‌كند.

به گزارش خبرنگار بخش حج و زيارت خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، براي اجراي کامل اين طرح پنج مرحله در نظر گرفته شده است که در مرحله‌ي نخست حجاج ترکيه، اروپا، آمريکا و استراليا، در مرحله‌ي دوم حجاج جنوب شرق آسيا و در مرحله‌ي سوم حجاج ايراني و کشورهاي آفريقايي غيرعرب و در دو مرحله‌ي آينده هم حجاج کشورهاي عربي و جنوب آسيا و حجاج داخلي عربستاني از اين طرح بهره‌مند مي‌شوند. امسال براي نخستين‌بار اين طرح براي حجاج ايراني اجرا مي‌شود.

اين طرح به انتقال حجاج از مکه به مشاعر براي انجام مناسک حج در ايام تشريق و بازگرداندن زائران به مکه‌ي مکرمه براي تکميل اعمال حرم مربوط است و منظور از واژه‌ي «نقل ترددي» اين است که اتوبوس‌ها در چند نوبت به‌صورت چرخشي به رفت و برگشت براي جابه‌جايي حجاج بين مکه‌ي مکرمه و مشاعر مقدس اقدام مي‌کنند و زائران با استفاده از مسيرهاي تقريبا اختصاصي و دوطرفه از مقابل ايستگاه‌هاي مشخص و شماره‌گذاري‌شده، سوار و به نقطه‌ي بعدي منتقل مي‌شوند.

موضوع انتقال حجاج از مكه به مشاعر براي انجام مناسك حج در ايام تشريق و سرانجام بازگرداندن زائران به مكه‌ي مكرمه براي تكميل اعمال حرم، از جمله فعاليت‌هاي پراهميت و حياتي در جريان حج تمتع به‌شمار مي‌آيد. شركت‌هاي متعددي در عربستان زير نظر سنديكاي اتوبوس‌داران (نقابه السيارات) به اين مهم اشتغال دارند و اتوبوس‌هاي روبسته (مغطّي يا مكيّف) و روباز (مكشوف) را تأمين مي‌كنند.

اصولاً حجاج به سه روش به مشاعر (عرفات، مشعر و منا) منتقل مي‌شوند؛ يك نوبت حركت (ردّ واحد)، دو نوبت حركت (ردين) و حركت‌هاي متعدد. روش تحويل و به‌كارگيري اتوبوس‌هاي مشاعر براي جابه‌جايي 100هزار حاجي ايراني به‌شيوه‌ي «رد واحد» انجام مي‌شود كه قرار است، از حج 1389 تغيير كند.

نظام رد واحد چنين است كه بيش از 2300 دستگاه اتوبوس براي حدود 100هزار زائر با توجه به ظرفيت كاروان‌ها (بين سه تا شش دستگاه براي هر كاروان) در روز هفتم ذيحجه با نظارت ستاد عمليات حج به مديران كاروان تحويل داده مي‌شود كه تا روز 12 ذيحجه در اختيار آن‌ها قرار دارد تا مسيرهاي عرفات، مشعر و منا را يك‌بار طي كنند.

در اين سيستم براي هر اتوبوس يك بليت (تذكره) به ارزش 360 ريال سعودي شامل چهار برگ، خاص هر مسير در نظر گرفته شده و نام شركت، شماره‌ي اتوبوس، ظرفيت و نام راننده در هر كدام آن‌ها درج شده است. در اين شيوه، اتوبوس و راننده كامل در اختيار مدير كاروان قرار دارد.

اصولاً نظام حركت از مكه با مشاعر و بازگشت به مكه درباره‌ي بيش‌تر كشورها به‌صورت «ردين» است، يعني اتوبوس‌ها در اختيار مدير كاروان قرار ندارند، بلكه در اختيار مؤسسه‌ها هستند. به اين معني كه اتوبوس‌هاي محدودتري تقريباً دوبار در جابه‌جايي نفرات به مشاعر شركت دارند و به ازاي هر صندلي، 180 ريال سعودي پرداخت مي‌شود؛ اما درباره‌ي ايران بيش‌تر به‌دليل لزوم بهره‌گيري از اتوبوس‌هاي مكشوف، نظام «رد واحد» اجرا مي‌شد و اتوبوس، هر مسير را يك‌بار طي مي‌كرد.

يکي از انواع نظام‌هاي حمل و نقل زائران بين مکه و مشاعر «نظام ترددي» نام دارد. منظور از واژه‌ي «نقل ترددي» اين است که تعدادي اتوبوس در چند نوبت به‌صورت چرخشي به رفت و برگشت براي جابه‌جايي حجاج بين مکه‌ي مکرمه و مشاعر مقدس اقدام مي‌كنند و زائران با استفاده از مسيرهاي تقريباً اختصاصي و دوطرفه از مقابل ايستگاه‌هاي مشخص و شماره‌گذاري‌شده سوار و به نقطه‌ي بعدي منتقل مي‌شوند.

در اين نظام، تعداد رفت و برگشت اتوبوس‌ها در مسيرهاي مکه، عرفات، مزدلفه و منا يکسان نيست، به‌طوري که يک اتوبوس بين مکه و عرفات سه‌بار، عرفات به مزدلفه پنج تا هفت‌بار، مزدلفه به منا هفت‌بار و منا به مکه سه‌بار حرکت مي‌کند. به اين ترتيب، از امکانات موجود مانند جاده، اتوبوس و راننده بيش‌ترين استفاده مي‌شود.

اين طرح از سال 2003 ميلادي با حجاج کشور ترکيه، كشورهاي اروپايي و آمريکا آغاز شده و در مرحله‌ي بعدي، حجاج جنوب شرق آسيا تحت پوشش قرار گرفتند و اكنون در مرحله‌ي سوم قرار است طرح ترددي در حج 1389 (1431) درباره‌ي جمهوري اسلامي ايران و کشورهاي آفريقايي غيرعرب اجرا شود.

در اين صورت، براي مثال به جاي 2300 دستگاه اتوبوس که قبلاً براي انتقال 100هزار حاجي ايراني در اختيار مدير کاروان بود و هريک مسيرهاي يادشده را يک‌بار طي مي‌کرد، تقريباً 700 دستگاه به‌کار گرفته مي‌شود، با اين تفاوت که اتوبوس‌ها با سرعت بيش‌تري به مسافرگيري و پياده کردن زائران اقدام مي‌كنند. بنابراين لازم است زائران دسته‌بندي، آماده‌سازي و توجيه شوند تا از بروز معطلي در مسير تحقق طرح جلوگيري شود.

در اين ارتباط، تقسيم‌بندي و نوبت‌بندي زائران و کاروان‌هاي مستقر در ساختمان‌هاي مکه براي انتقال به عرفات از مهم‌ترين نکات اجرايي طرح محسوب مي‌شود.

طبيعي است در عربستان ارگان‌هايي مانند وزارت حج، مؤسسه‌ي مطوفين، سنديکاي اتوبوس‌داران (نقابه)، شرکت‌هاي حمل و نقل، پليس، راهنمايي و رانندگي، آتش‌نشاني، امارت مکه، وزارت راه و شهرداري مکه درگير اين برنامه خواهند بود.

با توجه به اجراي جديد اين طرح براي حجاج ايراني، وظايفي براي ستاد حج ايران تعريف شده است تا از بروز مشكلات احتمالي جلوگيري شود؛ لزوم اطلاع‌ساني درباره‌ي نحوه‌ي اجراي برنامه‌ها با هماهنگي طرف‌هاي سعودي، تهيه‌ي جدول زماني براي خروج کاروان‌ها و عزيمت گروه‌ها در مسيرهاي مکه و مشاعر، توصيه به نظم و وقت‌شناسي و حرکت به‌موقع و عدم حضور زائران در مسير اتوبوس‌ها، همکاري و تعامل کامل با مؤسسه‌ي مطوفين،‌ تعيين صندلي هر فرد و قرعه‌کشي يا اعمال هر ترتيب ديگري براي سوار کردن مردم، دعوت مردم به حفظ آرامش و تعاون بين بعثه‌ها و مؤسسه‌هاي طوافه از الزامات مهم اجراي صحيح طرح به‌شمار مي‌آيد.

کاهش تعداد اتوبوس‌ها در خطوط مشاعر و در نتيجه، افزايش تردد و کاستن از حجم ترافيک‌هاي طولاني، منتفي شدن مسأله‌ي پارکينگ در عرفات و مزدلفه به‌علت حداقل توقف و حداکثر تحرک اتوبوس‌ها، کاهش مدت زمان انتقال بين مسيرها و کوتاه شدن زمان جابه‌جايي، خسته نشدن زائران که در اثر توقف‌هاي طولاني در شرايط ازدحام و ترافيک وسايل نقليه پيش مي‌آمد، استفاده‌ي بهتر از فضاهاي موجود و امکان اختصاص مکان‌هاي جديد براي استقرار مردم در قلمروي مشاعر مقدس، جداسازي مسير پياده از سواره‌رو، چند برابر شدن امکان استفاده از صندلي براي جابه‌جايي حجاج، وابستگي نداشتن حاجي و مدير کاروان به يک اتوبوس خاص که قبلاً موجب صرف انرژي فراوان براي مراقبت شديد مدير از راننده و اتوبوس مي‌شد، کاهش امکان فرار و کم‌کاري رانندگان اتوبوس‌ها، کاهش آلودگي محيطي، رفع مشکلات غذارساني و تردد خودروهاي امدادرسان و باز بودن مسيرها براي شرايط اضطراري از جمله مزاياي اين طرح برشمرده شده است.

فاز چهارم اين طرح به کشورهاي عربي و جنوب آسيا اختصاص دارد و فاز پنجم نيز شامل حجاج داخل عربستان است كه در آينده اجرا مي‌شود.

انتهاي پيام