پس از گذشت يك سال از سقوط هواپيماي توپولف 154 شركت هواپيمايي كاسپين و كشته شدن 168 نفر از مسافران و خدمه اين پرواز، آمدن كارشناسان روسي به ايران و اعزام ايراني‌ها به روسيه، ارسال قطعات هواپيما به اين كشور و درخواست پاسخ كتبي از آنان مبني بر تشخيص علت وقوع سانحه، ولي در نهايت روس‌ها دستمان را در حنا گذاشتند و دليل سقوط اين هواپيما توسط كارشناسان ايراني اعلام شد كه نتوانست نمايندگان مجلس را قانع كند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، 24 تير ماه سال گذشته يك فروند هواپيماي توپولوف 154متعلق به شركت هواپيمايي كاسپين كه از تهران عازم ايروان بود، 16 دقيقه پس از برخاستن از فرودگاه بين‌المللي امام خميني (ره) در حوالي قزوين دچار سانحه شد و سقوط كرد.
همان روز سانحه به دستور وزير راه و ترابري كارگروه ويژه تشكيل شد و رييس جمهوري نيز به مسوولان ذي‌ربط دستور داد ضمن بررسي سريع حادثه، نتايج آن را اعلام كنند. دو روز بعد از حادثه، هشت نفر از كارشناسان روسي براي بررسي وضعيت و تعيين علت سانحه به ايران آمدند و پس از همكاري با كارشناسان ايراني در بازسازي و بازخواني نوارهاي مكالمات كابين خلبان و پارامترهاي موتورهواپيما عنوان كردند كه دستگاه‌هاي آنها دقيق‌تر و پيشرفته‌تر از ايران است كه مي‌تواند پارازيت‌هاي نوارها را برطرف كند و بدين منظور حدود دو ماه پس از حادثه اولين تيم كارشناسان ايراني به همراه جعبه‌هاي سياه و تعدادي از قطعات اين هواپيما، پس از فراز و نشيب‌هايي براي صدور ويزاي كارشناسان و ترخيص قطعات هواپيما از گمرك روسيه، بالاخره به اين كشور اعزام شدند.
پس از بازگشت اين گروه، دومين تيم نيز اواخر مهرماه به روسيه اعزام شدند و نهايتا شش ماه پس از سانحه، از سوي وزير راه اعلام شد كه نوار مكالمات كابين خلبان پودر شده و با كنار هم چيدن بقاياي آن مشخص شد كه خلبان يك يا حسين گفته و وقتي عمر به انتها رسيده، امام حسين را طلبيده است.
* * بالاخره هواپيما تا سال 2010 مجوز پرواز داشته يا تا سال 2011 ؟!
در اين ميان اظهارات وزير تامل‌برانگيز است؛ چراكه وي ابراز كرده كه در اين سانحه من نه سر پياز بودم نه ته پياز؛ هواپيما را نخريدم و مجوز خريد هم ندادم! هواپيما 16 دقيقه با برج مراقبت در ارتباط بوده و پس از آن ظرف شش ثانيه ارتفاع شش دقيقه‌اي را طي كرده و جعبه سياه نيز پودر شد و كسي هم زنده نمانده كه بپرسيم در هواپيما چه اتفاقي افتاده است! از سوي ديگر اين هواپيما اول تير 1388 در کارخانه سازنده آن؛ تعميرات نيمه سنگين و در سال 2005 ميلادي هم تعميرات اساسي (اورهال) شده بود و تا سال 2011 ميلادي نيز مجوز پرواز داشت.
البته وي چندي پيش در مجلس شوراي اسلامي گفت كه اين هواپيما تا 20 سپتامبر 2010 داراي مجوز پرواز بوده است.
* * علت حادثه بدون تاييد روس‌ها و براساس تشخيص كارشناسان ايراني اعلام شد
اما اواخر سال گذشته معاون وزير راه و ترابري علت اين سانحه را بر اساس نظر كارشناسان ايراني، ايراد در كمپرسور موتور شماره يك اين هواپيما اعلام كرد و گفت كه نتايج بررسي‌ها و آزمايش‌هاي كميسيون بررسي سانحه هواپيمايي ايران به سازمان هواپيمايي روسيه ارسال شده، اما هنوز روسيه نتايج كارشناسان ايران را تاييد نكرده است.
مجيدي افزود: با توجه به اينكه اين گزارش و نتايج آن به ضرر روسيه و كارخانه سازنده هواپيما است، احتمال دارد روس‌ها آن را تاييد نكرده يا دلايل ديگري عنوان كنند تا كميسيون بررسي سانحه ايران را قانع كند. اما اگر اين نتيجه را تاييد نكنند يا اصلا جواب بررسي‌هاي اين سانحه را اعلام نكنند، وارد مباحث حقوقي خواهيم شد و از طرف سازمان هواپيمايي جهاني (ايكائو) پيگري مي‌كنيم كه سازمان هواپيمايي روسيه را براي پاسخگويي تحت فشار قرار دهد.
وي گفت: در صورت عدم اعلام نظر روسيه، علت سانحه بر اساس اطلاعات بدست آمده در كميسيون بررسي سوانح كشوري ايران علت خواهد شد.
* * قانع نشدن نمايندگان مجلس از علت وقوع حادثه
با وجود اعتقاد سازمان هواپيمايي كشوري به اينكه براي رسيدن به جمع‌بندي نهايي علت بروز سانحه، براساس اطلاعات اوليه آزمايشگاهي نمي‌توان قضاوت 100درصدي داشت و بايد اطلاعات تكميلي از روسيه ارسال شود و همچنين پس از آن كه اعلان نتيجه بارها به بارها به نظر كارشناسان روسي، بازگشت تيم‌هاي كارشناسي اعزام شده از روسيه، ارسال گزارش مكتوب جعبه‌هاي سياه از سوي روس‌ها و ... موكول شد، در نهايت با توجه به بدقولي روس‌ها و عدم پاسخگويي به نتيجه حاصل كارشناسان ايراني، علت حادثه بر اساس تشخيص كارشناسان كميسيون بررسي سوانح سازمان هواپيمايي كشوري در نظر گرفته شد و آخرين روز فروردين ماه امسال، وزير راه و ترابري براي اعلام علت اين حادثه به صحن علني مجلس رفت كه نتوانست نمايندگان را از علت وقوع اين سانحه قانع كند.
حميد بهبهاني در مجلس دليل سقوط را خردگي پنهان در بخشي از ديسك كمپرسور موتور شماره‌ي يك هواپيما عنوان و اعلام كرد كه هنوز جوابي از روسيه در مورد نتيجه‌ي نهايي بررسي‌هاي جعبه سياه هواپيما حاصل نشده و وزارت راه و ترابري منتظر اتمام بررسي‌هاست.
* * علت سقوط؛ نقص فني در موتور شماره يك و قطع فرامين هواپيما
وزير با تاكيد بر اينكه بر اساس تحقيقات به عمل آمده معمولا زنجيره‌اي از عوامل فني، انساني، جوي و سازماني در وقوع حادثه موثر بوده است، افزود: علت اصلي سقوط نقص فني در موتور شماره يك در بخش كمپرسور بوده كه باعث جداشدن ديسك و برخورد آن با بدنه و نهايتا قطع فرامين و خطوط هيدروليك شده كه باعث شده هواپيما در وضعيت آيروديناميك نامتعادل قرار گرفته و نهايتا منجر به عدم كنترل هوايي و سقوط شود.
به گفته وي پس از بررسي‌هاي بيشتر معلوم شد كه خردگي پنهان در بخشي از ديسك كمپرسور كه در اثر مرور زمان به وقوع پيوسته، باعث كاهش مقاومت فلز و جدا شدن ديسك و تيغه‌هاي فولادي استيل شده است.
* * قصوري توسط مسوولان و مديريت گزارش نشده است
وي اشكال اصلي به وجود آمده در هواپيما را غير قابل پيش بيني عنوان و اظهار كرد كه در بررسي‌ها قصوري توسط مسوولان و مديريت گزارش نشده؛ ضمن اينكه ديسك كمپرسور قبل از بازرسي دچار شكست ناگهاني شده است و كارخانه سازنده اين وظيفه را بر عهده دارد تا هواپيماها را مورد بررسي قرار دهد، ولي اين هواپيما تا 20 سپتامبر 2010 داراي مجوز پرواز بوده است.
* * ادامه عمليات پروازي براي شركت كاسپين بلامانع تشخيص داده شد
وزير راه و ترابري در پاسخ به سوال نمايندگان مجلس مبني بر نحوه‌ي برخورد سازمان هواپيمايي با شركت هواپيمايي كاسپين، گفت: سازمان به منظور اطمينان از نحوه‌ي عملكرد اين شركت بر اساس ضوابط قانوني نسبت به بازرسي پروازي اقدام مي‌كند كه بر اساس ارزيابي‌هاي صورت گرفته، ادامه عمليات پروازي اين شركت بلامانع تشخيص داده شده و در اين مدت نيز در مسير تهران - ايروان نسبت به جايگزيني توپولف با هواپيماي ديگري اقدام شده است.
* * دستورالعمل خروج توپولوف از ناوگان هوايي ايران؛ بزرگترين دستاورد اين سانحه
همچنين بهبهاني درباره خريد هواپيماهاي توپولف، اظهار كرد كه به هيچ كدام از اين هواپيماها در زمان وي مجوز داده نشده و در زمان وي و دولت و مجلس نيز خريداري نشده است.
وي گفت: بنده به عنوان وزير نمي‌توانم همه چيز را در اين صحن مقدس مطرح كنم؛ چرا كه باعث تشويش اذهان مي‌شود. براي حل اين مساله گزارش‌هايي را به مجلس و دولت ارائه كردم كه بايد ناوگان هواپيمايي كشور نوسازي شود و درصدد هستيم هواپيماي توپولف را از مسيرهاي پروازي خارج كنيم كه در اين زمينه در نيمه‌ي راه هستيم.
ناگفته نماند كه ممنوعيت ورود هواپيماهاي توليد زير سال 1995 و بالاخره ابلاغ دستورالعمل جايگزيني ناوگان توپولوف - كه حتي در كشور خود يعني روسيه هم ممنوع پرواز هستند - مهم شدن نوع هواپيما و شركت هواپيمايي براي مسافران را مي‌توان از مهمترين پيامدهاي اين حادثه دانست.
انتهاي پيام