بانك مركزي در سال 83 تعداد 359 قلم كالا را به عنوان شاخص قيمت خانوارها براي اعلام نرخ تورم قرار داده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، آنچه كه تاكنون بانك مركزي براي نحوه سبد مصرفي خانوار و محاسبه تورم اعلام كرده است در گزارشي كه مي‌آيد تا حدودي سعي شده تا اين موضوع بر اساس اطلاعات موجود جمع‌آوري شود.
براي محاسبه ميزان تورم بر اساس سال پايه 76، تعداد 72 شهر به طريق علمي به شكلي انتخاب شده‌اند كه تغييرات قيمت در آن‌ها نشانگر تغييرات در كل مناطق شهري و در هر استان باشد. جمعيت 72 شهر مذكور حدود 70 درصد جمعيت كل مناطق شهري ايران است.
پس از انتخاب شهرها، حدود10 هزار خانوار به طريق علمي از بين خانوارهاي ساكن در 72 شهر انتخاب شده است كه متوسط هزينه آن‌ها نماينده متوسط هزينه كليه خانوارهاي ساكن در شهرهاي ايران است خانوارهاي نمونه همه نوع خانوارها با درآمدها و الگوهاي مصرف متفاوت را شامل مي‌شود.
پس از انتخاب خانوارها با مراجعه مستقيم ريز اقلام، هزينه آن‌ها استفسار و سپس به كل خانوارهاي ساكن در هر استان و سپس به كل مناطق شهري تعميم داده مي‌شود تا هزينه خانوارها براي كليه كالاها و خدمات كه در طول سال خريداري و به مصرف مي‌رسانند مشخص شود.
از بين كالاها و خدماتي كه خانوارهاي ساكن در شهرها به مصرف مي‌رسانند تعداد 310 قلم كالا و خدمت (256 قلم كالا و 54 قلم خدمت) با توجه به اهميت آن‌ها به طريق علمي‌انتخاب شده است كه هزينه اين اقلام بيش از 85 درصد كل هزينه اقلام مصرفي خانوارها را شامل مي‌شود اهميت هر يك از اين كالاها و خدمات، نسبت هزينه آن قلم به كل هزينه خانوار است به اين ترتيب ميزان تاثير هر يك از كالاها و خدمات در محاسبه تورم متناسب با اهميت آن‌ها تعيين مي‌شود.
بعد از انتخاب كالاها و خدمات براي قيمت‌گيري از آن‌ها از طريق مراجعه مستقيم ماهانه به حدود 36 هزار منبع اطلاع و جمع‌آوري بيش از 100 هزار مظنه با قيمت‌هاي رسمي و آزاد اقدام مي‌شود و بعد از جمع‌آوري قيمت‌ها با استفاده از فرمول شاخص قيمت لاسپيرز ميزان تورم در سطح هر يك از استان‌ها و سپس كل كشور محاسبه مي‌شود.
با توجه به اين فرمول تغييرات قيمت كالاها و خدمات مصرفي خانوارها در هر زمان نسبت به زمان پايه سنجيده مي‌شود. مقدار اين شاخص برآوردي از ميزان تورم است كه تغييرات قيمت‌ها را نسبت به سال پايه كه برابر 100 فرض شده است، منعكس مي‌كند. با توجه به حجم زياد نمونه براي محاسبه وزن‌ها و همچنين حجم بالاي تعداد منابع اطلاع و مظنه‌هاي قيمت و با استفاده كردن از روش‌هاي علمي نمونه‌گيري و جمع‌آوري قيمت‌ها (كه از سوي آمارگيران كارآزموده انجام مي‌شود) مقدار خطاي محاسبه مربوط به تورم بسيار ناچيز است لذا ارقامي كه از طرف بانك مركزي به عنوان نرخ تورم اعلام مي‌شود بسيار دقيق و واقعي است.
ضرايب اهميت، تعداد اقلام و تعداد مظنه در هشت گروه اصلي شاخص تورم سال پايه 100=1376 عبارت بودند از:
1ـ خوراكي‌ها و آشاميدني‌ها و دخانيات با ضريب اهميت 32.45 و تعداد 106 قلم و 48 هزار و 230 مظنه در گروه اول،
2 ـ پوشاك و كفش با ضريب اهميت 9.55 و 39 قلم و 9 هزار و 945 مظنه در گروه دوم،
3 ـ مسكن و سوخت و روشنايي با ضريب اهميت 27.04 و 16 قلم و چهار هزار و 80 مظنه در گروه سوم،
4 ـ اثاث و كالاها و خدمات مورد استفاده در خانه با ضريب اهميت 7.22 و 43 قلم با 10 هزار و 965 مظنه در گروه چهارم،
5 ـ حملونقل و ارتباطات با ضريب اهميت 11.4 و 29 قلم و هفت هزار و 395 مظنه در گروه پنجم،
6 ـ درمان و بهداشت با ضريب اهميت 4.75 و 41 قلم و 10 هزار و 455 مظنه در گروه ششم،
7 ـ تفريحات، تحصيل و مطالعه با ضريب اهميت 2.53 و 14 قلم و سه هزار و 570 مظنه در گروه هفتم
8 ـ كالاها و خدمات متفرقه با ضريب اهميت 4.24 و 22 قلم و پنج هزار و 610 مظنه در گروه هشتم
شاخص تورم قرار دارد.
گزارش شاخص‌هاي قيمت مشتمل بر شاخص بهاي كالا و خدمات مصرفي، شاخص قيمت توليد‌كننده (ppi)، شاخص بهاي عمده‌فروشي، شاخص صادرات و شاخص واردات است. گزارش طرح بودجه خانوار، گزارش ميزان سرمايه‌گذاري ساختمان در بخش خصوصي گزارش شاخص صنعت، طرح كرايه‌خانه مسكوني نيز ازجمله ديگر گزارش‌ها هستند.
با نمونه‌گيري از حدود هشت هزار و500 نمونه هر سه ماه يك بار شاخص كرايه خانه‌هاي مسكوني منتشر مي‌شود. حدود 18گزارش و طرح درباره خدمات از جمله حملونقل جاده‌اي، لباسشويي، تاكسي سرويس و رايانه منتشر مي‌شود.
شاخص تورم در سال 1315 در بانك ملي ايران محاسبه مي‌شد و در سال 1339 با تاسيس بانك مركزي اين وظيفه به دوش اين بانك محول شد و در اداره بررسي‌ها و آمارهاي اقتصادي به انجام مي‌رسيد. در سال 1343 با تاسيس اداره آمارهاي اقتصادي محاسبه شاخص تورم به طور ماهانه به انجام مي‌رسد. محاسبه شاخص تورم در بانك مركزي پروسه 70 ساله در كشور دارد.
بنا به ادعاي بانك مركزي فرمول محاسبه تورم كه در ايران به كاربرده مي‌شود در بيش از 98 درصد كل كشورهاي جهان مورد استفاده قرار مي‌گيرد. چند سال پيش نيز به وسيله صندوق بين‌المللي پول محاسبات و نحوه انجام آن از سوي بانك مركزي مورد بررسي قرار گرفت. ايران جزو چند كشوري قرار گرفت كه در محاسبه شاخص تورم از دقت بالايي برخوردار است.
سبد مصرفي خانوار در مدت زماني پنج ساله ممكن است تغيير يابد به عنوان مثال يكي از سال‌هاي تجديدنظر ساله پايه سال 1348 بوده است بعد از آن سال 1353 بوده است و قرار بود سال 58 سال پايه بعدي باشد كه به دليل انقلاب اسلامي قرار شد سال 59 سال پايه در نظر گرفته شود اما با رخ دادن جنگ اين اتفاق نيز رخ نداد در نهايت سال 61 سال پايه در نظر گرفته شد و در اين سال وجود برخي كالاها و خدمات در سبد مصرفي خانوار ضروري به نظرمي‌رسيد سال 76 نيز سال پايه قبلي بوده است و سال پايه جديد سال 83 است.
مقدمات تغيير سبد مصرفي از سال 81 آغاز شد و اين مقدمات شامل تصحيح نقشه و فهرست‌برداري از خانوارها بود. در نهايت 75 شهر نمونه براي سال پايه 83 مورد بررسي قرار مي‌گيرند كه نماينده كل شهرها در مناطق شهري كشور هستند و نتايج آن‌ها به كل تعميم داده مي‌شود.
براي سال 100=83 تعداد 13 هزار خانوار به طريق علمي از ميان خانوارهاي ساكن در 75 شهر انتخاب شدند در عين حال 310 قلم كالا و خدمات مشمول شاخص به 359 قلم كالا و خدمات افزايش مي‌يابد كه رايانه، مترو، اينترنت، اتومبيل‌هاي جديد و اقلام جديدي ديگر كه وارد بازار شده‌اند و مورد مصرف عموم مردم هستند از جمله كالا و خدمات مصرفي هستند كه به اين سبد مصرفي اضافه مي‌شوند.
بانك مركزي داراي حدود 300 نفر آمارگير در كشور دارد و يكي از مزاياي آن اين است كه آمارگيران بانك مركزي در سطح شهرها ثابت هستند و در آن مكان‌ها زندگي مي‌كنند و با توجه به اعتماد منابع اطلاع به آن‌ها، آمارهاي صحيح را از منابع اطلاع اخذ مي‌كنند.
در سال 76 حدود 32 قلم كالا و خدمت مصرفي از سبد مصرفي خارج شد كه شامل چاي در قهوه‌خانه، اجرت استحمام در حمام عمومي، اجرت عمل لوزه و اجرت دوخت لحاف بوده است اما اقلام اضافه شده در سال 76 از جمله شيريني تر، سرشير خامه، كيوي، شكلات، سس مايونز، نوشابه گازدار در بطري‌هاي پلاستيكي، ظروف پيركس، ماشين لباسشويي سطلي دو قلو، تاكسي سرويس، اجرت عمل سزارين و پوشاك بچه هستند در سال 83 هم يكسري اقلام به سبد مصرفي اضافه و كسر شد.
انتهاي پيام