منطقه‌ي آزاد ارس با وجود داشتن جاذبه‌هاي بكر طبيعي، موقعيت مرزي و تعريف پروژه‌هايي براي سرمايه‌گذاري، هم‌چنان در نظر سرمايه‌گذاران مغفول مانده است. به گزارش خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، منطقه‌ي آزاد ارس در شمال غربي ايران و در مجاورت با كشورهاي ارمنستان، جمهوري آذربايجان و جمهوري خودمختار نخجوان است. براساس مصوبه‌ي هيأت وزيران در هفتم تيرماه سال 1384 محدوده‌ي اين منطقه شامل نه‌هزار و 700 هكتار مصوب شد و تلاش‌هاي زيادي براي توسعه‌ي اين حريم محدود صورت گرفت، چون به اعتقاد مديران سازمان منطقه‌ي آزاد ارس، اين حريم محدود توانايي انجام هر فعاليت اقتصادي و سرمايه‌گذاري را سلب مي‌كرد. در نهايت 14 آذرماه سال گذشته، محدوده‌ي اين منطقه به 51هزار هكتار شامل بخش‌هاي منفصل و غيرمنفصل در شهرستان‌هاي جلفا و كليبر افزايش يافت. اين محدوده در بخش متصل از نه‌هزار و 700 هكتار به 20هزار و 500 هكتار رسيد و در بخش‌هاي منفصل، قسمتي از شهرستان كليبر به وسعت 24هزار هكتار، اراضي اطراف سد خداآفرين به وسعت شش‌هزار و 100 هكتار و محدوده‌هاي گمرك نوردوز (مرز ايران و ارمنستان) به وسعت 240 هكتار به محدوده‌ي پيشين اضافه شدند. در طول اين سال‌ها به‌دليل كاهش فعاليت گمرك جلفا با توجه به اعمال محدوديت‌هاي گمرگي و واردات، بازارچه‌ي مرزي اين منطقه روبه تعطيلي رفته و اين مسأله در كاهش تعداد مسافران داخلي و خارجي به جلفا و حتا جمعيت ساكن شهري تأثير گذاشته است. در تمام محدوده‌ي منطقه‌ي آزاد ارس فقط يك هتل سه ستاره با 44 تخت در شهرستان جلفا وجود دارد. البته اكنون سازمان منطقه‌ي آزاد ارس در حال ساخت هتلي چهار ستاره در نزديكي رود ارس است. اين منطقه هفت مهمان‌پذير با 157 تخت دارد كه بيش‌تر آن‌ها به سازمان‌هاي فعال در اين منطقه تعلق دارند. با توجه به آمار مسافران نوروزي واردشده به منطقه‌ي آزاد ارس كه 700هزار نفر اعلام شد، اين منطقه براي جذب مسافران بيش‌تر نظر به اهدافي كه دارد، قطعا به سرمايه‌گذاري براي ساخت اقامت‌گاه‌هاي بيش‌تري نياز دارد. اگرچه اكنون طرح ساخت ويلاهاي شخصي و كمپ‌هاي موقت در منطقه‌ي آزاد ارس درحال پي‌گيري و اجراست. حمل‌ونقل براي مناطق آزاد كه دروازه‌هاي آزاد هر كشوري به‌شمار مي‌آيند، موضوعي مهم است. ارس شرايط جغرافيايي متفاوتي نسبت به ديگر مناطق آزاد كشور مانند كيش، قشم، چابهار و انزلي دارد كه راه دريايي دارند و تنها مسير آبي آن رودخانه‌ي ارس است. كه البته طرحي براي توسعه‌ي توريسم رودخانه‌يي با استفاده از اين رودخانه در اين سازمان تعريف شده است. راه دسترسي به اين منطقه از مسير ريلي و جاده‌يي است. در اين ميان، ضرورت احداث فرودگاه در ارس نيز احساس مي‌شود. بر اين اساس، طرح شهرك فرودگاهي براي اين منطقه آماده شده است كه در صورت اجراي آن، راه دسترسي به اين منطقه و موقعيت آن را آسان و بهتر مي‌كند. سازمان منطقه‌ي آزاد ارس براي احداث اين شهرك فرودگاهي، چيني‌ها را به مشاركت طلبيده است كه با سرمايه‌گذاري مشترك، اين فرودگاه را آماده كنند. در اين منطقه، راه‌آهن خوابيده‌اي هم وجود دارد كه زماني راه دسترسي ايران به اروپا به شمار مي‌آمد؛ اما پس از فروپاشي قره‌باغ، به حالت تعليق درآمد. سازمان منطقه‌ي آزاد ارس براي احياي اين راه‌آهن، طرحي را به استانداري آذربايجان شرقي پيشنهاد داده است كه مطالعات فاز صفر آن انجام شده‌اند؛ اما چون از نظر مسؤولان استاني، اين طرح صرفه‌ي اقتصادي نداشت، متوقف شد؛ اما در سفر رييس‌جمهور به استان آذربايجان شرقي بار ديگر اجراي آن جزو مصوبات قرار گرفت. هم‌چنين طرح ديگري براي سريع‌السير كردن مسير ريلي تبريز ـ جلفا با هدف جذب بيش‌تر گردشگر داده شده است. منطقه‌ي آزاد ارس 26 اثر تاريخي نيازمند به حفاظت و شش اثر تاريخي حفاظت‌شده در كنار ديگر جاذبه‌هاي طبيعي دارد. بسياري از اين آثار زماني كه خارج از محدوده‌ي منطقه‌ي آزاد ارس بودند، تخريب شدند. براي نمونه، كاروانسراي شاه‌عباسي كه به گفته‌ي كارشناسان سازمان منطقه‌ي آزاد ارس، زماني از آن به‌عنوان آخور حيوانات استفاده مي‌شد و اين اقدام به تخريب بخش‌هايي از آن منجر شده بود. به گفته‌ي كارشناسان سازمان منطقه‌ي آزاد ارس، اين كاروانسرا پس از آن‌كه در محدوده قرار گرفت، مرمت شد. در نزديكي اين كاروانسرا و در ارتفاعي مشرف به رود ارس، كليساي قديمي چوپان قرار‌ دارد كه به گفته‌ي كارشناسان سازمان منطقه‌ي آزاد ارس، ناقوس اين كليسا را زماني كه خارج از محدوده‌ي اين منطقه قرار داشت، ربوده‌اند. استفاده از رودخانه‌هاي ايران و مسير‌هاي اطراف آن، تاكنون چندبار توسط فعالان گردشگري به‌عنوان طرح گردشگري تعريف شده است؛ اما اين طرح‌ها تاكنون به‌درستي اجرا نشده‌اند و رودخانه‌هاي كشور مانند زاينده‌رود، جاجرود، كارون و سفيد‌رود بيش‌تر در معرض تخريب و نابودي‌ قرار گرفته‌اند تا استفاده‌ي بهينه. ارس جزو رودخانه‌هايي است كه كم‌تر شناخته شده است؛ اما ظرفيت زيادي براي اكوتوريسم دارد. جاده‌ي كناري اين رودخانه كه تا كليساي سنت استپانوس ادامه دارد، در حال تعريض‌سازي است و براساس اعلام سازمان منطقه‌ي آزاد ارس، مسير دوچرخه نيز براي اين جاده تعريف شده است. جاده‌ي ارس به كليساي سنت استپانوس راه دارد. كليسايي كه همراه پرونده‌ي كليساهاي ايران سال گذشته ثبت جهاني شد و به تأييد سازمان منطقه‌ي آزاد ارس، پس از اين اتفاق تعداد بازديد‌كنندگان آن بيش‌تر شده است. اكنون كليساي سنت استپانوس توسط كارشناسان ميراث فرهنگي در حال مرمت است؛ اما آنچه معمولا بازديد‌كنندگان را در اين فضاي زيبا و تاريخي آزار مي‌دهد، نبود اطلاعات و امكانات كافي براي استراحت است. بيش‌تر مواقع، راهنمايي وجود ندارد كه درباره‌ي اين اثر توضيحي بدهد. هم‌چنين تعداد بروشورهايي كه در ورودي كليسا توزيع مي‌شوند، به‌اندازه‌ي كافي نيست. گردشگراني كه براي ديدن اين بناي تاريخي مي‌آيند، در صورت نداشتن راهنما و بروشور، حالت سرگرداني پيدا مي‌كنند و خود به جست‌وجو در اين ساختمان تودرتو مي‌پردازند. محوطه‌ي بيروني كليساي سنت استپانوس كه بيش‌تر مواقع محل توقف و استراحت مسافران عبوري است، امكانات خاصي ندارد و فقط آب‌راه و هواي مطلوب آن، دل‌خوشي مسافران است. محدوده‌ي منفصل منطقه‌ي آزاد ارس از نظر پوشش گياهي شرايط كاملا متفاوتي دارد. بخشي از جنگل‌هاي ارسباران در اين محدوده قرار دارد كه موقعيت مناسبي را براي سفرهاي جاده‌يي فراهم مي‌كند، هرچند اين مسير كم‌تر معرفي شده است. علاوه بر اين، نبود زيرساخت در اين مسير در حد سرويس بهداشتي بين راهي، سفر به اين منطقه را كم مي‌كند. به گزارش ايسنا، منطقه‌ي آزاد ارس با وجود اين‌كه در نوروز امسال مسافران زيادي را نسبت به ديگر مناطق آزاد كشور جذب كرد، اما از ديد سرمايه‌گذاران براي ايجاد امكانات و زيرساخت‌هايي مانند هتل و حمل‌ونقل دور مانده است. به گفته‌ي يكي از كارشناسان معاونت اجتماعي و گردشگري سازمان منطقه‌ي آزاد ارس، قرار بود با قبول بخشي از هزينه‌ها، تور آشناسازي براي آژانس‌هاي گردشگري با همكاري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري برگزار شود؛ اما اجراي اين طرح به زيرساخت نياز دارد تا تصميم اين فعالان را براي اجراي تورهاي بيش‌تر به اين منطقه جدي كند. با وجود تمام ظرفيت‌هاي ارس و طرح‌هاي متعددي كه براي سرمايه‌گذاري در اين منطقه آماده و ارائه شده‌اند، اين پرسش مطرح است كه چرا هنوز سرمايه‌گذاران به اين منطقه گرايش نيافته‌اند؟ شايد تجربه‌ي سرمايه‌گذاري در مناطق آزادي مانند كيش موجب شده است، سرمايه‌گذاران براي پيش گذاشتن قدم ترديد داشته باشند. در سفر اخير برخي سفراي كشورهاي خارجي به اين منطقه، آنچه از نظر آن‌ها بيش‌تر قابل اشاره بود، نبود زيرساخت‌ مناسب و كافي در اين منطقه بود و البته انتظار مي‌رود، نتيجه‌ي اين سفر فقط خاطره‌اي براي سفرا نباشد. انتهاي پيام‌