خيلي لازم نيست كه از آپارتمان‌ها و خيابان‌هاي معمول مشهد دور شد تا به شهرك‌ها و محله‌هايي رسيد كه با "مشهد، شهر بهشت" در تضاد كامل هستند و در حقيقت با عبور از دهرود، همت‌آباد و التيمور كه چندان هم دور از شهر نيستند، به عمق فاجعه مي‌توان پي برد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، منطقه خراسان، در عرصه وسيعي از زمين‌هاي كشاورزي حاشيه كشف‌رود و سرشاخه‌هايي كه به اين رود باستاني توس منتهي مي‌شوند، مي‌توان نشانه‌هاي بارزي از تخريب محيط زيست، آلودگي خاك و آب و مهمتر از آنها و نقض بهداشت عمومي را شاهد بود.
كانال‌هاي عباس‌آباد، سيس‌آباد، مهرآباد، همت‌آباد و كانال‌هاي بتني جمع‌آوري كننده فاضلاب سطحي و خانگي مشهد سرشاخه‌هاي آلاينده كشف‌رود هستند و در حاشيه هر يك از آنها اراضي وسيعي از صيفي و سبزيجات با فاضلاب آبياري مي‌شوند.
فاضلاب خانگي كه بي‌ملاحظه و بدون هيچ نظارتي به داخل جوي‌هاي سطحي شهر رها مي‌شوند، به همراه پساب‌هاي واحدهاي صنعتي از جمله قالي‌شويي‌ها، واحدهاي آبكاري و صنايع پوست و چرم به داخل كانال‌ها و سرشاخه‌هاي آلاينده منتهي به كشف‌رود رها مي‌شوند.
به گفته "حميدرضا اسدي"، کارشناس مسوول بهره‌برداري از آب‌هاي سطحي شرکت آب منطقه‌اي خراسان رضوي، در هر ثانيه بالغ بر يك‌هزار و 200 ليتر فاضلاب به اين طريق وارد سرشاخه‌ها مي‌شود و در مسير خود مزارع صيفي و سبزي را آبياري مي‌كند.
در مزارع كشاورزي و عرصه‌هاي خاكي اطراف اين سرشاخه‌ها، به معناي كامل مرگ حيات و نابودي طبيعت حكم‌فرماست. پرنده‌ها انگشت شمارند، هيچ جانوري در منطقه ديده نمي‌شود و اسبي كه به گفته مردم محلي به دليل نوشيدن آب جاري در همين سرشاخه‌ها تلف شده، دليل خاموشي و مرگ حيات در منطقه را براي ما روشن مي‌كند؛ آيا فاضلاب جاري در سرشاخه‌ها به قدري آلوده است كه اسب را هم از پا در مي‌آورد!؟
فاضلاب خاكستري‌رنگ از بين بوته‌هاي سبز خيار، گوجه، كدو و فلفل عبور كرده، آنها را سيراب مي‌كند، فاضلابي كه حاوي مواد شوينده، آلودگي ميكروبي خاص فاضلاب‌هاي انساني، فلزات سنگين و احتمالا آرسنيک و سيانور حاصل از فعاليت صنايع فعال در مسير سرشاخه‌هاست.
مترسك‌ها لابه‌لاي بوته‌هاي سبزي و صيفي‌جات، جا خوش كرده‌اند در حالي كه هيچ پرنده‌اي در منطقه پر نمي‌زند.
بويي كه در هوا است، مشئمز كننده و تحمل‌ناپذير است و گفته مي‌شود تنفس همين هوا مي‌تواند به شدت خطرناك و بيماري‌زا باشد. زباله‌ها در حاشيه سرشاخه‌ها و در تمام منطقه موج مي‌زنند. حجم آلودگي توصيف‌ناپذير است.
به گفته "شايان"، يکي از کارشناسان سازمان آب منطقه‌اي خراسان رضوي، حتي فاضلاب بيمارستاني هم به داخل اين سرشاخه‌ها رها مي‌شود!
اسدي، در بازديد اعضاي کارگروه رسانه شوراي پيشگيري از وقوع جرم دادستاني مشهد از آبياري مزارع سبزي و صيفي با فاضلاب کشف‌رود، در رابطه با كانال سيس‌آباد توضيح مي‌دهد: اين كانال حاوي فاضلاب خانه‌هاي دهرود، دروه، سيس‌آباد، صدمتري، بلوار خيام، خواجه‌ربيع و ميدان شهدا است كه سيستم جمع‌آوري فاضلاب براي آنها اجرا نشده است. همچنين كارخانه‌ها و صنايع فعال در منطقه نيز پساب شيميايي خود را به اين كال وارد مي‌كنند؛ بنابراين فاضلاب جاري در سيس‌آباد حاوي آلودگي فلزات سنگين، آلودگي ميكروبي و به‌وفور، حاوي مواد شوينده نيز است.
کارشناس مسوول بهره‌برداري از آب‌هاي سطحي شرکت آب منطقه‌اي خراسان رضوي، سيس‌آباد را يكي از طويل‌ترين سرشاخه‌هاي كشف‌رود مي‌داند و با اشاره به كشت وسيع صيفي و سبزيجات در حاشيه اين كانال ادامه مي‌دهد: اكثر كشاورزان تا كيلومترها لوله‌كشي كرده‌اند و با استفاده از پمپ، شب هنگام مبادرت به آبياري مي‌كنند؛ در برخي اراضي كشاورزان اين فاضلاب را با آب چاه‌ها مخلوط مي‌كنند، اما آب چاه‌ها نيز آلوده است؛ چراكه سفره‌هاي زيرزميني منطقه از همان آب جاري در كشف‌رود تغذيه مي‌شوند.
عباس‌آباد يكي ديگر از سرشاخه‌هاي كشف‌رود بوده، مزارع وسيع گوجه و ترب سفيد در حاشيه اين رود جا خوش كرده‌اند؛ اسدي در اين رابطه توضيح مي‌دهد: كانال عباس‌آباد فاضلاب آلاينده به مواد شوينده را از خانه‌هاي انتهاي طبرسي اول به كشف‌رود منتقل مي‌کند ولي به دليل انشعابات زيادي كه به منظور آبياري مزارع ايجاد شده است، عملا در ميانه راه خشك مي‌شود و فاضلاب جاري در آن به كشف‌رود نمي‌رسد.
وي به جمع‌آوري 100 موتور تلمبه در سال گذشته اشاره کرده، ادامه مي‌دهد: جمع‌آوري موتور تلمبه‌ها راه‌حل قطعي نيست چرا كه خيلي از كشاورزان شب هنگام با استفاده از موتور تلمبه‌هاي سيار مبادرت به آبياري مي‌كنند.
کارشناس مسوول بهره‌برداري از آب‌هاي سطحي شرکت آب منطقه‌اي خراسان‌رضوي مي‌افزايد: کار اصولي در زمينه جلوگيري از ارائه اين محصولات به بازار مصرف، به عهده مركز بهداشت است، محيط زيست هم وظيفه دارد كارگاه‌هاي آلاينده در مسير را شناسايي و با آنها برخورد كند.
وي با بيان اين كه مقام قضايي اعلام كرده، براي صدور حكم نابودي اين محصولات، بايد از طريق آزمايش آلودگي فاضلاب، آلودگي محصولات مسجل شود، افزود: آلودگي فاضلاب به وضوح مشخص است و اگر مسوولان قضايي بيايند و از نزديك اوضاع منطقه را ببينند بدون نياز به آزمايش، دستور جمع‌آوري محصولات را صادر خواهند كرد.
به گزارش خبرنگار ايسنا، منطقه خراسان، فاضلاب‌هاي کانال عباس‌آباد حتي در استخرهايي كه در كنار مزارع ايجاد شده‌اند، ذخيره مي‌شود يعني مازاد فاضلابي که مزارع را آبياري مي‌كند، وارد اين استخرها مي‌شود.
بچه‌ها، اطراف مزارع پرسه مي‌زنند؛ فرار معتادها نشان دهنده گستره وسيع آسيب‌هاي اجتماعي در منطقه است. هيچ نشانه اميدبخشي از زندگي همراه با عدالت اجتماعي در اين حوالي نيست.
كانالي كه فاضلاب انتهاي طبرسي، التيمور و انتهاي 5 تن را به مزارع مي‌رساند، كاملا سياه و كف‌آلود است و به گفته اسدي، رنگ سياه آب نشان مي‌دهد كه آلودگي مواد شوينده و شيميايي در آن بالاست. اين فاضلاب سياه مي‌رود براي آبياري دانه‌هاي روغني، ذرت علوفه‌اي و...
كالورت بتني تخليه كننده فاضلاب خانگي منطقه طلاب و پل التيمور نيز بخش ديگري از آب مزارع را تامين مي‌كند.
اسدي مي‌گويد: خروجي اين كالورت بالغ بر 400 ليتر بر ثانيه است؛ مردم قسمت‌هايي از كالورت را سوراخ كرده، با فاضلاب بي‌نهايت آلوده جاري در آن، ذرت علوفه‌اي و جارو را آبياري مي‌كنند كه به مصرف خوراك دام مي‌رسد و همين فاضلاب در پايين‌دست به كشف‌رود مي‌ريزد و براي آبياري سبزي و صيفي استفاده مي‌شود.
به گفته کارشناس شرکت آب منطقه‌اي خراسان رضوي، در هر دقيقه يك تانكر، فاضلاب شهر را به داخل كشف‌رود تخليه مي‌کند و همين فاضلاب مخلوط با آب چاه‌ها براي پرورش ماهي هم مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
در بخش‌هاي ديگري، درياچه‌هايي از فاضلاب تشكيل شده است که كشاورزان اين فاضلاب‌ها را ذخيره كرده، با استفاده از پمپ، از آن براي آبياري مزارع استفاده مي‌كنند.
به گفته اسدي، در هر ثانيه يك‌هزار و 700 ليتر فاضلاب در مشهد توليد مي‌شود كه 300 ليتر آن به تصفيه‌خانه اولنگ و 400 ليتر به تصفيه‌خانه پركندآباد وارد مي‌شود. يعني حدود دو سوم فاضلاب شهر مشهد بدون تصفيه به محيط رها مي‌شود.
کارشناس مسوول بهره‌برداري از آب‌هاي سطحي شرکت آب منطقه‌اي خراسان رضوي ادامه داد: سرعت رشد جمعيت، توسعه بي‌رويه ساختمان‌سازي و افزايش فاضلاب، هميشه بيشتر از سرعت جذب اعتبارات عمراني است، در نتيجه تصفيه‌خانه‌ها و جمع‌آوري كننده‌هاي فاضلاب هميشه عقب هستند.
وي با اشاره به ضرورت اجراي سيستم‌هاي جمع‌آوري كننده فاضلاب مي‌گويد: اولنگ يك تصفيه‌خانه بزرگ است و اگر فاضلاب اين منطقه را از طريق سيستم‌هاي جمع‌آوري كننده به تصفيه‌خانه برسانيم، جوابگوي تصفيه آن خواهد بود.
با توجه به اين که بنا بر قانون، استفاده از فاضلاب تصفيه‌شده براي آبياري محصولات صيفي و سبزي غيرمجاز است، به نظر مي‌رسد تصفيه اصولي فاضلاب و استفاده از آن براي كشت صنوبر تنها راه مبارزه با اين پديده شوم است چرا که فاضلاب اگر به همين صورت براي كشت صنوبر مورد استفاده قرار بگيرد باز هم معضلات زيست محيطي، آلودگي خاك و سفره‌هاي آب زيرزميني را در پي خواهد داشت.
عدم اجراي سيستم‌هاي جمع‌آوري فاضلاب شهري، تصفيه نامناسب فاضلاب جمع‌آوري شده و رهاسازي آن در کشف‌رود، تخليه پساب صنايع آلاينده به محيط و در نهايت آبياري محصولات زراعي با اين فاضلاب آلوده، مهمترين ابعاد اين فاجعه زيست محيطي و بهداشتي هستند.
با توجه به عمق چنين فاجعه‌اي در بيخ گوش كلان‌شهري مانند مشهد، آيا ممكن است كه مسوولان اداره كل حفاظت محيط زيست، سازمان جهاد كشاورزي، منابع طبيعي، آب منطقه‌اي، شبكه بهداشت و درمان، دادستاني و مسوولان قضايي استان خراسان رضوي و شهر مشهد از وجود آن بي‌اطلاع باشند؟
انتهاي پيام