سال‌ها پيش کشف‌رود رگ حيات شهر توس بود، ولي امروز بستري است براي تخليه فاضلاب صنعتي و خانگي مشهد و شايد ايجاد يک فاجعه انساني در راستاني تهديد سلامتي مردم مشهد، متأسفانه امروز 7 فاضلاب آلاينده مختلف به کشف‌رود ريخته مي‌شود و جالب اينجاست که زمين‌هاي کشاورزي اطراف کشف‌رود با آب و در واقع با فاضلاب جاري در همين رود آبياري مي‌شوند!

در حال حاضر فاضلاب خالص در بستر اين رودخانه جاري است که آلوده‌ترين نوع آب محسوب مي‌شود. فاضلاب صنعتي حاصل از فعاليت‌هاي شهرک صنعتي توس از تصفيه‌خانه پرکندآباد، فاضلاب صنعتي واحدهاي آبکاري منطقه دهرود، صنايع پوست و چرم همت‌آباد و واحدهاي قاليشويي منطقه التيمور، فاضلاب خانگي تصفيه‌خانه اولنگ و پرکندآباد، زه‌آب‌هاي کشاورزي حاوي سموم و کودهاي شيميايي و فاضلاب‌هاي تصفيه نشده مناطق مختلف مشهد از جمله آلودگي‌هايي است که به طور غيرقانوني به بستر اين رود تخليه مي‌شود.

کشاورزان منطقه التيمور، دهرود و همت‌آباد از اين فاضلاب خام براي آبياري زمين‌هاي کشاورزي استفاده مي‌کنند و محصولات کشاورزي حاصل از اين شيوه غلط آبياري در نهايت وارد بازار مصرف به خصوص مشهد مي‌شود.

محمدحسين قادري، معاون محيط انساني مديركل محيط زيست خراسان رضوي در گفت ‌وگو با خبرنگار محيط زيست ايسنا، منطقه خرسان، از كشف‌رود به عنوان معضل اساسي شهر مشهد ياد كرد و با بيان اين كه مسايل غيربهداشتي كشف‌رود مستقيما بر شهر مشهد اثر مي‌گذارد، گفت: شركت آب و فاضلاب متولي اصلي فاضلابي است كه توسط شبكه جمع‌آوري مي‌شود، وقتي شبكه حفاظت نشود خيلي راحت كشاورزان مي‌توانند از اين فاضلاب براي آبياري غيرمجاز زمين‌هاي كشت صيفي خود استفاده كنند و بايد در نظر داشت كه اطراف مشهد پر از كشت صيفي است.

وي با بيان اين كه فاضلاب نواحي غرب مشهد از بلوار شهيد كلاهدوز تا رضاشهر به تصفيه‌خانه پركندآباد مي‌رود، افزود: فاضلاب خانگي به فاز دو اين تصفيه‌خانه و فاضلاب صنعتي به فاز يک هدايت مي‌شود و پس از تصفيه به كشف‌رود تخليه مي‌شود.

وي با بيان اين که تصفيه‌خانه پركندآباد مجاز به تخليه فاضلاب خارج از استاندارد به كشف‌رود نيست، افزود: خروجي تصفيه‌خانه پركندآباد با استانداردها مطابق نيست.

وي با اشاره به BOD و COD بالاي فاضلاب خروجي از تصفيه‌خانه پرکندآباد ادامه داد: BOD و COD شاخص‌هاي سنجش آلودگي آب هستند که نشان مي‌دهند مواد آلي موجود در پساب بالاست؛ وجود مواد آلي بيشتر از حد مجازدر فاضلاب تخمير مي‌شود و بو و آلودگي زيادي ايجاد مي‌كند.

مهندس قادري خاطرنشان كرد: بسياري از كشاورزان با استفاده از پمپ از فاضلاب رها شده در كشف‌رود براي آبياري زمين‌هاي صيفي و سبزي‌كاري خود استفاده مي‌كنند و اقدامات کنترلي ادارات متولي نتوانسته به طور کامل مشکل فاضلاب دزدي را حل كند.

وي عدم وجود شبکه جمع‌آوري کننده فاضلاب در برخي نقاط شهر را از معضلات موجود برشمرد و افزود: در بسياري از مناطق شهر به دليل تراكم بالاي جمعيت، چاه‌هاي جاذب جوابگوي جمع‌آوري فاضلاب نيست؛ لذا شرکت آب و فاضلاب بايد اين مناطق را براي اجراي كلكتور جمع‌آوري فاضلاب در اولويت قرار بدهد كه متاسفانه با مشكل کمبود اعتبار روبروست.

وي ادامه داد: فاضلاب خام از مناطق مسکوني مجاور کشف‌رود که فاقد سيستم جمع‌آوري فاضلاب هستند به كشف‌رود تخليه مي‌شود و بار آلودگي آن را به شدت افزايش مي‌دهد.

معاون محيط انساني مديركل محيط زيست خراسان رضوي افزود: در برخي نقاط فاضلاب‌ها به جوي‌هاي كنار خيابان كه در واقع براي جمع‌آوري و تخليه آب باران به كشف‌رود تعبيه شده‌اند تخليه مي‌شوند؛ لذا اين فاضلاب بدون اين كه تصفيه‌ شود همراه با آب باران به كشف‌رود مي‌ريزد.

وي با بيان اينكه وجود مشكل در زيرساخت‌هاي شبكه جمع‌آوري فاضلاب زمينه را براي ايجاد تخلف فراهم مي‌كند، تاكيد كرد: شركت آب و فاضلاب بايد هر چه سريع‌تر شبکه جمع‌آوري فاضلاب را در مناطق حساس اجرا كند و با اصلاح زيرساخت‌ها، زمينه‌اي براي تخليه فاضلاب به شبكه اصلي فراهم نمايد.

وي ادامه داد: شركت‌هايي كه تصفيه‌ فاضلاب را انجام مي‌دهند بايد فرآيند تصفيه‌ را ارتقا بدهند و آن را به استانداردها برسانند.

قادري توضيح داد: بر طبق آخرين برآوردها، حدود 150 تا 200 تانكر در مشهد روزانه 300 مورد تخليه فاضلاب به تصفيه‌خانه اولنگ انجام مي‌دهند و در اين بين امکان تخلف و تخليه فاضلاب در نقاط غيرمجاز نيز وجود دارد.

وي به انتقال فاضلاب شهرک صنعتي توس به پرکندآباد اشاره کرد و افزود: فاضلاب‌هاي صنعتي پس از ورود به تصفيه‌خانه پركندآباد به كشف‌رود رها مي‌شود و براي آبياري زمين‌هاي كشاورزي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، اين در حالي است که در تصفيه‌خانه پركندآباد صرفا تصفيه بيولوژيكي انجام مي‌شود نه تصفيه‌ شيميايي.

قادري با بيان اينكه سيستم مركزي تصفيه‌خانه فاضلاب يكي از تعهدات اوليه شهرك‌هاي صنعتي است، بر لزوم ايجاد سيستم تصفيه‌ در شهرك صنعتي توس تاكيد كرد.

وي با بيان اين که50 درصد عمليات احداث اين تصفيه‌خانه اجرايي شده است، افزود: با اين اقدام، ورود فاضلاب به تصفيه‌خانه پركندآباد كاهش مي‌يابد و به طبع كارايي سيستم بالا مي‌رود، ضمن اينكه فاضلاب تصفيه‌ شده در شهرک صنعتي مي‌تواند بخش عمده‌اي از فضاي سبز شهرك صنعتي توس را آبياري كند.

قادري همچنين به ايسنا گفت: فاضلاب شهرك صنعتي توس به علت اينكه عمده صنايع مستقر در اين شهرك صنايع غذايي هستند داراي فلزات سنگين نيست؛ لذا فلزات سنگين موجود در كشف‌رود ناشي از فاضلابي است كه به طور غيرمجاز توسط تانكرها در اين مسير تخليه مي‌شود يا نتيجه فعاليت غيرمجاز واحدهاي آبكاري است.

وي آماده‌سازي زيرساخت‌ها، احياي شبكه جمع‌آوري فاضلاب در مناطق حساس، راه‌اندزاي سيستم تصفيه فاضلاب شهرك صنعتي توس، نظارت بر فرآيند آب دزدي توسط كشاورزان و جلوگيري از تخليه غيرمجاز فاضلاب توسط تانكرها را براي حل معضل كشف‌رود و جلوگيري از آبياري مزارع با فاضلاب ضروري دانست.

انتهاي پيام