حدود 14 سال پيش، نقشه‌ي احداث برجي در محل كاروانسراي تاريخي «تحديد» در ابتداي چهارباغ عباسي توسط كارشناسان شهرداري اصفهان در سال 1374 طراحي و اجرا شد كه كاربري آن روي نقشه، مركز خدمات فرهنگي، تجاري و اداري تصويب شده بود.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در سال 1376 منظور از اين كاربري، احداث برجي بلندمرتبه بدون اعلام دقيق ارتفاع آن عنوان شد كه بعدها در كنار موافقت‌ها و مخالفت‌هاي مسؤولان، ارتفاع آن به 48 متر رسيد تا اين‌كه كارشناسان يونسكو با سفر به اصفهان در سال 1382 و بازديد از برج جهان‌نما، اعلام كردند كه اين برج بايد كوتاه شود، چون سبب مخدوش شدن حريم منظري ميدان نقش جهان شده است. آن‌ها در گزارشي به كميته‌ي ميراث جهاني، كوتاه شدن برج جهان‌نما را خواستند و تهديد كردند كه در غير اين صورت، ميدان نقش جهان اصفهان در فهرست ميراث جهاني در خطر قرار مي‌گيرد.
پس از آن، اخبار منتشرشده در رسانه‌ها از كشمكش ميان مديران شهري و سازمان ميراث فرهنگي درباره‌ي كوتاه كردن برج جهان‌نما تا مهلتي كه يونسكو به ايران داده بود (13 بهمن‌ماه 1384)، حكايت داشتند. در اين جريان، ابتدا در كميته‌ي پي‌گيري كه با عضويت نمايندگان سازمان ميراث فرهنگي، شهرداري و استانداري تشكيل شد، رأي به كوتاه كردن برج جهان‌نما تا ارتفاع شش متر (دو طبقه) داده شد؛ ولي يونسكو سال 1384 در دوربان آفريقاي جنوبي اين ميزان تعديل را در بخش شرقي (چهارباغ) تا 12 متر و در بخش غربي (شمس‌آبادي) تا 24 متر قابل قبول دانست.
البته هنوز كشمكش‌ها بر سر ميزان تعديل اين برج ادامه دارند. كشمكش‌هايي كه هر سال در اجلاس يونسكو و هنگام بررسي پرونده‌هاي ميراث جهاني ايران، ترس قرار گرفتن پرونده‌ي نقش جهان را در فهرست ميراث جهاني در خطر ايجاد مي‌كنند.
در اجلاس يونسكو در ليتواني كه تيرماه 1385 برگزار شد، رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ـ اسفنديار رحيم‌مشايي ـ در نامه‌اي كه به رييس كميته‌ي ميراث جهاني يونسكو داد، درخواست تمديد مهلت را براي انجام تعهد ايران با هدف تعديل برج جهان‌نما مطرح كرد، البته در اين زمان، فقط يك طبقه از برج جهان‌نما كوتاه شده بود.
به اين ترتيب، ايران هر سال درحال دادن تعهد براي تعديل 12 متر از ارتفاع برج جهان‌نما در بخش شرقي (چهارباغ) و 24 متر در بخش غربي (شمس‌آبادي) است تا ميدان نقش جهان به فهرست ميراث جهاني در خطر وارد نشود.
در اجلاس سال 2008 ميلادي يونسكو نيز شاهد تعهد دادن ايران و تعهد گرفتن يونسكو بوديم، براي تعديل برجي كه روزي قرار بود، سبب سربلندي ايران باشد و امروز به‌نظر مي‌آيد، عامل سرافكندگي ايرانيان شده است.
در آن اجلاس، هرچند از ايران براي فعاليت‌هايي كه در راستاي كاهش ارتفاع برج جهان‌نما انجام داده بود، تشكر شد، ولي هم‌چنان از ايران خواسته شد تا مصوبه‌ي پيشين يونسكو كماكان اجرا شود و اين‌بار زمان اجراي اين كار به اول فوريه‌ي سال 2009 ميلادي (12 بهمن 1388) موكول شد.
به گزارش ايسنا، اين روند بهانه‌اي براي دادن هشدار و اظهار نگراني مؤسسه‌ي فرهنگي ايكوموس ايران از وضعيت موجود برج جهان‌نما و ميدان نقش جهان شد.
در نخستين بند بيانيه‌ي «شوراي بين‌المللي بناها و محوطه‌ها» (شاخه‌ي ايكوموس ايران) كه به‌مناسبت روز جهاني بناها و محوطه‌هاي تاريخي در جهان (29 فروردين‌ماه ـ هشتم ماه آوريل) منتشر شد، نسبت به وضع موجود در اصفهان هشدار داده شد.
در اين بيانيه آمده است: «با توجه به نقش تعيين‌كننده‌ي ايكوموس جهاني در ثبت آثار در يونسكو، هشدار ايكوموس درباره‌ي ثبت «محور تاريخي ـ فرهنگي اصفهان» در فهرست جهاني بايد جدي تلقي شود و زنگ خطري است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. نشنيدن آن نه‌تنها ثبت اين محور را در آينده‌اي كه هر لحظه دورتر مي‌رود، ناممكن مي‌سازد، بلكه پيوستن اصفهان را در تابستان امسال به فهرست «ميراث جهاني در خطر» محتمل مي‌گرداند. تا به‌حال، كوشش‌هاي پيوسته‌ي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي پيشگيري و رفع خطر به‌علت عدم استقبال مسؤولان در اصفهان، نتيجه‌ي دلخواه را فراهم نياورده است.»
البته رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ـ اسفنديار رحيم‌مشايي ـ در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا، از تعديل دو طبقه از برج جهان‌نما تاكنون خبر داده و اعلام كرده است كه در سفر دوم هيأت دولت به اصفهان مقرر شد تا تخريب دو طبقه‌ي ديگر با منابع دولتي كه در اختيار شهرداري قرار مي‌گيرد، به‌زودي انجام شود؛ ولي آيا در شرايطي كه تخريب دو طبقه‌ي اين برج به گفته‌ي رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اصفهان ـ احمد امين‌پور ـ از سال 1385 تا كنون انجام شده است، مي‌توان دو طبقه‌ي ديگر را در مدت نه‌ماه تخريب كرد؟
رحيم‌مشايي هشتم بهمن‌ماه 1385 نيز اظهار كرده بود: رييس جمهوري به من دستور داد كه براي كشور ما، ماندن ميدان امام (ره) در فهرست يونسكو اصل است و اين امر قابل معامله نيست و حتا اگر لازم باشد، جهان‌نما را خريداري و تخريب مي‌كنيم.
وي اضافه كرده بود: در زمان اوج مباحث جهان‌نما، اداره كل ميراث فرهنگي وقت اصفهان شكايتي را به مراجع قضايي انجام داد، اما به‌خاطر ارتباطي كه با مديريت شهري اصفهان برقرار كرديم، روش قضايي را روش مناسبي نيافتيم.
انتهاي پيام