اشاره:
آن چه كه در پي مي‌آيد، ويرايش نخست مقاله‌ي «آشنايي با مراحل مختلف ثبت معدن و معرفي سازمان‌هاي مرتبط با آن» است؛ از مجموعه‌ي متون آموزشي مفاهيم مهندسي معدن، ويژه‌ي خبرنگاران سياستي و سياست‌پژوهان در بخش مهندسي معدن كه در سرويس مسائل راهبردي دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران، تدوين شده است.
اين مقاله سعي مي‌كند به كلياتي در رابطه با طبقه‌بندي مواد معدني و مراحل ثبت معدن پرداخته و در انتها معرفي 2 سازمان نظام مهندسي و سازمان زمين شناسي و اكتشاف معدني آورده شده‌است.

سرويس مسائل راهبردي ايران، آشنايي با مفاهيم تخصصي و فني در هر حوزه را مقدمه‌ي ايجاد يك عرصه‌ عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گزاران درباره‌ي سياست‌ها و استراتژي‌ها و برنامه‌ها در آن حوزه مي‌داند و براي آشنايي خبرنگاران و دانشجويان سياست‌پژوه در حوزه‌هاي تخصصي، اقدام به تدوين و ارائه‌ي متون آموزشي در  تمامي حوزه‌هاي تخصصي مي‌كند.
مجموعه‌ي مقالات ارائه شده در رشته‌ي مهندسي معدن با ادبياتي غيرفني مفاهيمي فني را براي خواننده توضيح مي‌دهند كه با استفاده از آن تا حدودي مي‌توان به ارزيابي سياست‌گذاري فناوري و سياست‌گذاري توسعه‌ي صنعتي در اين حوزه پرداخت.
سرويس مسائل راهبردي ايران rahbord.isna@gmail.com ضمن اعلام آمادگي براي بررسي دقيق‌تر نياز‌هاي خبرنگاران و سياست‌پژوهان محترم، علاقه‌مندي خود را براي دريافت پيشنهادات و مقالات دانشجويان، پژوهشگران، حرفه‌مندان، مديران و سياست‌گذاران محترم در اين باره اعلام مي‌كند و اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه‌ عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران ضمن مستندسازي تاريخ سياست‌گذاري و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت فرآيند سياست‌گذاري در حوزه‌هاي مختلف تخصصي شود.

کلياتي در رابطه با طبقه بندي مواد معدني ، مراحل ثبت معدن ،نطام مهندسي معدن،سازمان زمين شناسي و اکتشافات معدني کشور

طبق ماده 3 قانون، معادن مواد معدنى به شرح زير طبقه‏بندى مي‏شوند:
الف - مواد معدنى دسته يك عبارت هستند از :
سنگ آهك، سنگ گچ، شن و ماسه معمولي، خاك رس معمولي، صدف دريايي، پوكه معدني، نمك آبى و سنگي، مارن، سنگ لاشه ساختمانى و نظاير آنها.

ب - مواد معدنى دسته دو عبارت هستند از :
1) آهن، طلا، كرم، قلع، جيوه، سرب، روي، مس، تيتان، آنتيموان، موليبدان، كبالت، تنگستن، كادميوم و ساير فلزات.
2) نيتراتها، فسفاتها، براتها، نمكهاى قليايي، سولفاتها، كربناتها، كلرورها (به استثناى مواد ياد شده در طبقه يك) و نظاير آنها.
3) ميكا، گرافيت، تالك، كائولن، نسوزها، فلدسپات، سنگ و ماسه سيليسي، پرليت، دياتوميت، زئوليت، بوكسيت، خاك سرخ، خاك زرد، خاكهاى صنعتى و نظاير آنها.
4) سنگهاى قيمتى و نيمه قيمتى مانند الماس، زمرد، ياقوت، يشم، فيروزه، انواع عقيق و امثال آنها.
5) انواع سنگهاى تزئينى و نما.
6)انواع زغال سنگها و شيلهاى غيرنفتي.
7) مواد معدنى قابل استحصال از آبها و نيز گازهاى معدنى به استثناى گازهاى هيدروكربوري.

ج ـ مواد معدنى دسته سه عبارت هستند از:
كليه هيدروكربورها به استثناى زغال سنگ مانند: نفت خام، گاز طبيعي، قير پلمه سنگهاى نفتي، سنگ آسفالت طبيعى و ماسه‏هاى آغشته به نفت و امثال آنها. قير، پلمه سنگهاى نفتى و سنگ آسفالت طبيعى در صورتى كه مورد عمل وزارت نفت، شركتها و واحدهاى تابعه و وابسته به آن وزارت نباشد جزو معادن طبقه دو محسوب مي‏گردد.

د - مواد معدنى طبقه دسته عبارت هستند از:
كليه مواد پرتوزا اعم از اوليه و ثانويه. تبصره - طبقه آن دسته از مواد معدنى مرتبط با محدوده طبقات يك و دو كه در طبقه‏بندى فوق مشخص نشده يا مورد ترديد باشد و نيز طبقه موادى شامل چند ماده از يك طبقه و موادى از طبقه ديگر، برحسب نوع، اهميت و ارزش اين مواد توسط وزارت معادن و فلزات تعيين مي‏شود.

امور مربوط به مواد معدنى طبقات يك و دو به استثناى شن و ماسه معمولى و خاك رس معمولى در چارچوب مقررات اين قانون در حيطه وظايف وزارت معادن و فلزات مي‏باشد. تشخيص معمولى بودن شن و ماسه و خاك رس با وزارت معادن و فلزات است.

مراحل ثبت معدن
1- متقاضى داراى شرايط لازم جهت اخذ پروانه اکتشاف باشد اين شرايط عبارتنداز :
الف- به سن رشد رسيده باشند.
ب- جزءکارکنان رسمى دولت در وزارت معادن و فلزات و شرکتها و سازمانهاى تابعه دولتى نبوده ويا يک سال از قطع اشتغال آنها گذشته باشد .
ج- متقاضى حقيقى داراى پروانه اکتشاف نباشد.
د- متقاضى حقوقى تاًيين صلاحيت فنى و مالى از سوى وزارت صنايع و معادن داشته باشد که قبلاً توضيح کامل داده شده است.
ى- جزء موارد زير نباشد.

1- نخست وزير، وزيران، معاونين ونمايندگان مجلسين .
2- سفرا، استانداران، شهرداران و نمايندگان انجمن شهر.
3- کارمندان و صاحب منصبان کشورى و شهرداريها و دستگاهاى وابسته به آنها .
4- کارمندان هر سازمان يابنگاه يا شرکت يا بانک يا هرموسسه ديگر که اکثريت سهام يا اکثريت منافع يا مديريت يا اداره کردن يا نظارت آن متعلق به دولت يا شهرداريها و يا دستگاه هاى وابسته به آنها باشد .
5- اشخاصى که به نحوى از انحاء از خزانه دولت يا مجلسين يا موسسات مذکوردربالا حقوق يا مقررى يا حق الزحمه يا پاداش ويا امثال آن بطور مستمر (به استثناى حقوق بازنشستگى و وظيفه و مستمرى قانونى ) دريافت ميدارند .
6- مديران و کارکنان بنگاههاى خيريه اى که از دولت يا از شهرداريها کمک مستمر دريافت ميدارند .
7- شرکتها و موسساتى که 5% يا بيشتر سهام يا سرمايه يا منافع آن متعلق به يک نفر از اشخاص مذکور در فوق يا بيست درصد يا بيشتر سهام يا سرمايه يا منافع آن متعلق به چند نفر از اشخاص مذکور در فوق باشد و يا اينکه نظارت و يا مديريت ويااداره و يا بازرسى موسسات مذکور با آنها باشد به استثناى شرکتها و موسساتى که تعداد صاحبان سهام آن 150 نفر يا بيشتر باشد مشروط بر اينکه هيچ يک از اشخاص مذکور در فوق بيش از 5% از کل سهام آن را نداشته و نظارت يا مديريت يااداره ويا بازرسى ان با اشخاص مذکور در فوق نباشد .
8- شرکتهائى که اکثريت سهام يا سرمايه يا منافع آنها متعلق به شرکتهاى مندرج در بند 7 باشد .
9- پدر و مادر و خواهر و برادر وزن و شوهر و اولاد بلافصل وعروس و داماد و اشخاص مندرج در اين قانون همچنين شرکتها و مؤسساتى که اقراباء فوق الذکر به نحوى مندرج در بند 7 و 8 در آن سهيم ويا داراى سمت باشند

2- منطقه مورد درخواست آزاد باشد:
وزارت معادن و فلزات پس از تطبيق محدوده مورد درخواست با کالک مربوط، در صورت آزاد بودن تمام يا قسمتى از محدوده مورد تقاضا، محدوده مورد درخواست را در آن قسمت آزاد به نام متقاضى حفظ مى کند و ظرف مدت مقرر مشخصات محدوده ثبت شده را به متقاضى ابلاغ مى نمايد.

تعريف محدوده آزاد:
محدوده آزاد محدوده اى است که جهت انجام امور اکتشافى و يا بهره بردارى ثبت نشده باشد

3- اعلام بلامعارض بودن محدوده
پس از بررسى مدارک متقاضى و در صورتى که محدوده مورد درخواست جهت صدور پروانه اکتشاف بلامعارض باشد، اداره کل معادن و فلزات حداکثر ظرف مدت 7 روز ادارى طى نامه اى به شخص متقاضى اعلام مى دارد که تمام يا بخشى از محدوده مورد درخواست بلامعارض بوده و صدور پروانه اکتشاف براى آن از سوى اداره کل بلامانع مى باشد. معادن بلامعارض به معادنى اطلاق مى شود که فاقد بهره بردارى بوده و يا واگذارى آن از نظر قانون معادن معنى نداشته باشد نمونه نامه اى که از طرف اداره کل و فلزات به متقاضيان درخواست پروانه اکتشاف داده مى شود در زير آورده شده است.

4- مدارک مورد نياز بعد از بلامعارض بودن:
پس از دريافت نامه بلامعارض بودن منطقه مورد درخواست فوق، متقاضى حداکثر ظرف مدت 2 ماه موارد زير را تهيه و به سازمان صنايع و معادن تسليم نمايد.

1- تکميل و ارائه تعهد نامه مربوط به انجام عمليات اکتشاف طبق اصول فنى و رعايت ضوابط و شرايط وزارت صنايع و معادن.
2- معرفى مسئول فنى مورد تائيد سازمان جهت هدايت عمليات اکتشافي.

براى توضيح بيشتر مطالب فوق نياز به تعريف چند اصطلاح مى باشد.

نکته 1: مسئول فنى عمليات کسى است که اداره کليه امور فنى معدن به عهده اوست و توسط دارنده پروانه عمليات از ميان افراد واجد شرايط انتخاب و به وزارت صنايع و معادن معرفى مى شود .
نکته 2: در مواردى که دارنده پروانه عمليات شخصا صلاحيت لازم براى قبول مسئوليت فنى معدن را داشته باشد، مى تواند مسئوليت فنى معدن را به عهده گيرد.
نکته 3: ضوابط و حدود صلاحيت مسئولين فنى معادن تا تصويب و ابلاغ نظام مهندسى معدن و آيين نامه مربوط، توسط وزارت صنايع و معادن تعيين و مسئولين ايمنى و حفاظت از طريق وزارت کار و امور اجتماعى با هماهنگى وزارت صنايع و معادن انتخاب مى شوند.
نکته 4: عمليات معدنى بايد تحت نظر مسئول فنى و مسئول ايمنى و حفاظت در معادن (با نظارت سازمان استانها) انجام گيرد. تشخيص موارد استثنا به عهده وزارت صنايع و معادن مى باشد.
نکته 5: مسئولين فنى که صلاحيت آنها از طرف وزارت کار و امور اجتماعى تائيد شود مى توانند همزمان مسئول ايمنى و حفاظت در معادن را بر عهده گيرند.

5-اقدامات سازمان بعد از بلامعارض بودن
جهت تسريع در امر اکتشاف ذخاير معدنى بهتر است سازمان بعد از اعلام بلامعارض بودن منطقه مورد نظر جهت اکتشاف نسبت به استعلامات مورد نياز از دستگاههاى اجرائى مربوط اقدام نمايد. اين اقدام سازمان صنايع و معادن باعث مى شود که در امر اکتشاف تسريع گردد. و حتى اگر متقاضى از ادامه عمليات اکتشاف منصرف گردد و يا به هر دليل ديگر عمليات اکتشاف فوق در منطقه مورد نظر براى متقاضى متوقف شود، استعلامات فوق براى درخواستهاى بعدى از آن منطقه قابل استفاده بوده و در تسريع امر اکتشاف منطقه بسيار موثر خواهد بود.

استعلامات فوق عبارتند از:
نسبت به حريمهاى قانونى مربوط به آنها
- مناطق موضوع بند (الف) ماده (3) قانون حفاظت و بهسازى محيط زيست مصوب 1353 و اصلاحيه هاى تصويب شده آن
- رعايت قانون حفاظت و بهره بردارى از جنگلها و مراتع کشور مصوب سال 1346 و اصلاحيه هاى بعدى آن
- قانون حفظ کاربرى اراضى زراعى و باغها مصوب سال 1374

نکته1: دستگاههاى اجرائى مربوط مکلفند حداکثر ظرف چهار ماه نسبت به استعلام وزارت صنايع و معادن در موارد فوق اعلام نظر نمايند. عدم اعلام نظر در مهلت مقرر به منزله موافقت دستگاههاى مزبور براى اجراى عمليات فوق تلقى مى شود.
نکته2: در صورتى که اخذ مجوزهاى لازم از ارگانهاى ذير بط نياز به پيگيرى داشته باشد متقاضى موظف به همکارى است. البته لازم به توضيح مى باشد که اين پيگيرى در صورتى است که ارگان ذيربط درخواست همکارى را به صورت کتبى از سازمان صنايع و معادن نموده باشد.

6- نحوه عمليات ميله گذارى
پس از اينکه متقاضى طى نامه اى تعهد نامه مربوط به انجام عمليات اکتشافى و معرفى مسئول فنى مورد تائيد را به سازمان صنايع و معادن تسليم نمود، طى همان نامه مى بايست درخواست ميله گذارى را نمايد. سازمان صنايع و معادن حداکثر ظرف (2) ماه از تاريخ دريافت مدارک فوق با بررسى مدارک و اسناد ارائه شده و با رعايت استعلامات مربوطه، نسبت به انجام ميله گذارى اقدام مى نمايد.

نکته 1: با توجه به ماده 24 قانون معادن، و ماده 8 آيين نامه اجرائى، عمليات ميله گذارى نياز به اخذ استعلاماتى دارد و با توجه به همين مواد متقاضى مى بايست حداکثر ظرف 2 ماه مدارک مربوط به تعهد نامه و معرفى مسئول فنى مورد تائيد را به سازمان تحويل دهد که سازمان موظف است حداکثر ظرف 2 ماه از تاريخ دريافت مدارک فوق، اقدام به ميله گذارى نمايد. در اين حالت اگر دستگاههاى اجرائى ظرف 4 ماه جواب استعلام ها را ندهند. سازمان صنايع و معادن عدم اعلام نظر را به منزله موافقت دستگاههاى مزبور تلقى خواهد نموده، و لذا حداکثر زمان مورد نياز براى شروع عمليات ميله گذارى 4 ماه پس از اقدام سازمان صنايع و معادن نسبت به اخذ استعلامات خواهد بود.
جهت اجراى عمليات ميله گذارى نياز به حضور افراد زير مى باشد.
- حضور متقاضى يا نماينده وى
- حضور مسئول فنى عمليات
- حضور نماينده سازمان صنايع و معادن جهت اجراى عمليات ميله گذارى

نکته 2: انجام عمليات ميله گذارى محدوده اکتشافى به درخواست متقاضى بوده و تنها ارگانى که مجوز اجراى عمليات ميله گذارى دارد سازمانهاى صنايع و معادن استانهاى مربوط مى باشند. بنابراين هيچ شخصى راسا نمى تواند اقدام به عمليات ميله گذارى نمايد.
نکته3: سازمان صنايع و معادن پس از بررسى مدارک و اسناد ارايه شده و در صورت نداشتن نواقص، اجازه تهيه طرح اکتشاف بنام متقاضى صادر مى نمايد.
نکته4: در فرم دستور العمل اعلام بلامعارض بودن و فرم اجازه تهيه طرح اکتشاف نيز داده شده است که از نظر آيين نامه و قانون معادن صحيح نيست.

7- اعلام اجازه تهيه طرح اکتشافى :
با توجه به مطالب فوق سازمان صنايع و معادن پس از بررسى مدارک و اسناد ارايه شده و بعد از انجام ميله گذارى نسبت به اجازه تهيه طرح اکتشافى به نام متقاضى اقدام مى نمايد.
متقاضى مکلف است حداکثر ظرف 2 ماه پس از انجام عمليات ميله گذارى نسبت به تهيه طرح اکتشاف در قالب دستور العمل هاى ارايه شده از سوى وزارت صنايع و معادن اقدام نمايد. در غير اين صورت حق تقدم او از بين خواهد رفت.

دستور العمل طرح اکتشافى مواد معدنى مختلف :

دستور العمل طرح اکتشافى براى مواد معدنى طبقه (1) سنگهاى تزئينى و نما، فلزى و غير فلزى متفاوت مى باشد. بنابراين دستور العمل تهيه طرح اکتشافى جهت دريافت پروانه اکتشافى براى مواد معدنى مختلف را در زير شرح مى دهيم :

دستور العمل طرح اکتشافى مواد معدنى فلزى و غير فلزى :
عمليات طرح اکتشافى براى دريافت پروانه اکتشافى مواد فلزى شامل دو مرحله مى باشد:
الف – مرحله اکتشاف عمومى: اين مرحله شامل موارد ذيل است:

1- تهيه نقشه زمين شناسى XXXXXX و XXXXXXX در محدوده پروانه اکتشاف، بنحوى که در اين نقشه، با توجه به مقياس مطالعه، واحدهاى سنگى، زونهاى دگرسانى و سيستم هاى گسلى تفکيک ، و شيب و امتداد لايه ها و گسله ها، محل نمونه ها و گسترش زون کانه سازى،‌مشخص شده باشند. ضمنا نقشه در حاشيه، داراى راهنماى کامل و برش زمين شناسى باشد.
2- نمونه بردارى از رخنمون ماده معدنى، به روش شيارى يا تکه اى و يا به صورت سيستماتيک و بر حسب ضرورت از طريق حفر ترانشه يا گمانه.
3- انجام آزمايشات شيميايى (جذب اتمى و X.R.F) کانى شناسى X.R.D و مطالعات پتروگرافى و مقاطع صيقلى، بر روى نمونه هاى اخذ شده به تعداد مورد نياز و بر حسب نوع ماده معدني.
4- تعبير و تفسير نتايج به دست آمده و تعيين محدوده يا محدوده هاى مناسب، جهت انجام اکتشافات و مرحله تفصيلي.
5- ارائه گزارش پايانى مرحله اکتشاف عمومى شامل چکيده، مقدمه، موقعيت جغرافيايى، زمين شناسى ناحيه اى، زمين شناسى ساختمانى و تکتونيک منطقه مورد مطالعه، ماگماتيزم و آلتراسيون، ويژگى هاى زمين شناسى و معدنى زون کانه سازى، ذخيره زمين شناسى و عيار تقريبى ماده معدنى نتيجه گيرى و پيشنهادات.

تعيين زمان انجام اين مرحله بر حسب فصل کارى مفيد و موقعيت جغرافيايى، به عهده سازمان مربوطه است.

ب – مرحله اکتشاف تفصيلى: در اين مرحله، عمليات اکتشافى در محدوده يا محدوده هاى داراى کانه سازى به صورت ذيل مى باشد:

1- تهيه نقشه توپوگرافى – زمين شناسى 500/1 ( برحسب مورد و ضرورت) در محدوده کانه سازى بنحوى که در آن با توجه به مقايس نقشه، واحدهاى سنگى،‌ زونهاى دگرسانى، رگه ها يا زونهاى کانه دار و سيستم هاى گسلى، تفکيک و شيب و امتداد لايه ها، رگه ها ، گسله ها و اثرات آنها بر روى کانه سازى، محل حفريات و نمونه ها، و گسترش زون کانه سازى مشخص شده باشند. ضمنا نقشه در حاشيه داراى راهنماى کامل و برش زمين شناسى باشد.
2- حفر گمانه، ترانشه يا چاهک اکتشافى و انجام نمونه گيرى سيستماتيک در امتداد آنها با توجه به نوع ماده معدنى و برداشت زمين شناسى حفريات اکتشافي.
3- انجام آزمايشات شيميايى (جذب اتمى و X.R.F ) کانى شناسى X.R.D و مطالعات پتروگرافى و مقاطع صيقلى، بر روى نمونه هاى برداشته شده به تعداد مورد نياز و بر حسب نوع ماده معدني.
4- تعيين تغييرات عيار عناصر مفيد همراه و درصد عناصر مضر همراه.
5- برداشت يک يا چند نمونه شاخص (Representative Sample) از زون کانه سازى قابل بهره بردارى جهت انجام آزمايشات تکنولوژى در مقياس آزمايشگاهى و بر حسب ضرورت نيمه صنعتي.
6- بلوک بندى و تعيين ذخيره ممکن و احتمالى با ذکر روش محاسبه.
7- کليات روش استخراج و بهره برداري.
8- انجام مطالعات فنى و اقتصادى مقدماتى بر روى کانسار و تعيين قيمت تمام شده ماده معدني.
9- تعيين ماشين آلات نيروى انسانى و مواد ناريه مورد نياز و هزينه عمليات اکتشافى به تکفيک در هر مرحله.
10- بررسى تاثير اقتصادى و اجتماعى اجراى طرح در منطقه
11- ارائه گزارش پايانى شامل چکيده، مقدمه، موقعيت جغرافيايى، زمين شناسى محدوده کانه شناسى، تکنونيک، ماگماتيزم و دگرسانى، ويژگى هاى زمين شناسى و معدن زون کانه سازى، شرح عمليات اکتشافى انجام شده، تعيين عيار ميانگين و ذخيره قطعى، ممکن. احتمالى کانسار، نتيجه گيرى و پيشنهادات با توجه به موارد فوق.

دستور العمل طرح اکتشافى مواد معدنى طبقه1 :

طرح اکتشافى مواد معدنى دسته 1:
نظر به اينکه اکتشاف مواد اوليه معدنى طبقه 1 در محدوده اى به گسترش حداکثر 6 کيلومتر مربع صورت مى گيرد لذا انجام عمليات اکتشافى مقدماتى و تهيه نقشه هاى زمين شناسى XXXXXXXX يا XXXXXXX در اين محدوده ها لزومى نداشته فقط يک پى جويى اوليه و تعيين محدوده مناسب جهت انجام اکتشافات تفصيلى صورت مى‌گيرد. مراحل مختلف عمليات اکتشافى در مرحله تفصيلى در محدوده انتخاب شده به شرح زير خواهد بود:

1- تهيه نقشه توپوگرافى – زمين شناسى XXXXX يا XXXXXX يا XXXXXXX يا XXXXX از محدوه مناسب، به نحوى که در آن واحدهاى سنگى و گسلها، با توجه به مقايس نقشه، تفکيک و شيب و امتداد لايه ها و گسله ها، محل نمونه ها و گسترش ماده معدنى، مشخص شده باشند. ضمنا نقشه در حاشيه، داراى راهنماى کامل و برش زمين شناسى باشد.
2- احداث جاده دسترسى به ماده معدنى و باطله برداري.
3- ايجاد سينه کار.
4- برداشت يک يا چند نمونه از کانسار و انجام آزمايشات شيميايى فيزيکى پتروگرافى و کانى شناسى X.R.D بر روى آنها، بر حسب نوع ماده معدني.
5- تعيين تغييرات عيار عناصر مفيد همراه و درصد عناصر مضر همراه.
6- برداشت يک يا چند نمونه از کانسار و انجام آزمايشات تکنولوژى اوليه بر روى آنها.
7- بلوک بندى مکاده معدنى با در نظر گرفتن کيفيت و شرايط استخراج و تعين ذخيره قطعى، عيار ميانگين ماده معدنى، ذخيره ممکن و احتمالى، با ذکر روش محاسبه.
8- انجام مطالعات فنى و اقتصادى اوليه و تعيين قيمت تمام شده ماده معدني.
9- تعيين ماشين آلات، نيروى انسانى و مواد ناريه مورد نياز و برآورد هزينه هاى انجام شده.
10- ارائه گزارش پايانى شامل چکيده، مقدمه، موقعيت جغرافيايى، زمين شناسى ناحيه اى، زمين شناسى محدوده مورد مطالعه، تکتونيک، ويژگى هاى زمين شناسى و معدنى کانسار، شرح عمليات اکتشافى، محاسبات ذخيره، نتيجه گيرى نهايى با توجه به کليه موارد فوق

دستور العمل طرح اکتشافى سنگ تزئينى و نما

طرح اکتشافى سنگ هاى تزئينى و نما
نظر به اين که اکتشاف سنگهاى تزئينى، در محدوده اى به گسترش حداکثر 4 کيلومتر مربع صورت مى گيرد لذا انجام عمليات اکتشافى عمومى و تهيه نقشه هاى زمين شناسى XXXXX يا XXXXXX در اين محدوده ها لزومى نداشته، فقط يک پى جويى اوليه و تعيين محدوده مناسب، جهت انجام اکتشافات تفصيلى صورت مى گيرد. مراحل مختلف انجام عمليات اکتشافى، در مرحله تفصيلى، به شرح زير خواهد بود:

1- تهيه نقشه توپوگرافى – زمين شناسى يا XXXXX يا XXXXXX از محدوده مناسب، به نحوى که در آن واحدهاى سنگى و گسلى، با توجه به مقياس نقشه، تفکيک و شيب و امتداد لايه ها و گسله ها، محل نمونه ها نمايش داده شوند. ضمنا نقشه در حاشيه، داراى راهنماى کامل و برش زمين شناسى باشد.
2- انجام مطالعات درزه نگارى، تعيين شيب و امتداد درزه ها، انواع سيستم هاى درزه و نحوه پراکندگى و يا تراکم درزه ها.
3- برداشت يک يا چند نمونه از ماده معدنى و انجام آزمايشات پتروگرافى، شيميايى، فيزيکى (مقاومت فشارى و خشمى، ضريب جذب رطوبت، وزن مخصوص) کانى شناسى X.R.D بر روى آنها.
4- احداث جاده دسترسى به ماده معدنى و باطله برداري.
5- ايجاد سينه کار.
6- تهيه يک يا چند کوپ آزمايشى از ماده معدنى و تهيه پلاکهاى استاندارد از آنها و ارزيابى پلاکها از نظر کفيت رنگ، صيقل پذيرى، برش و ساب و اخذ تائيديه از يک سنگبرى معتبر.
7- بلوک بندى ماده معدنى بار در نظر گرفتن تفکيک و شرايط استخراج و تعيين ذخيره قطعى، ذخيره ممکن و احتمالى ماده معدنى،‌با ذکر روش محاسبه.
8- انجام مطالعات فنى و اقتصادى و برآورد هزينه تمام شده ماده معدني.
9- تعيين ماشين آلات، نيروى انسانى و مواد ناريه مورد نياز (در صورت لزوم) و برآورد هزينه هاى انجام شده.
10- ارائه گزارش پايانى شامل چکيده، مقدمه، موقعيت جغرافيايى، زمين شناسى ناحيه اى، زمين شناسى محدوده مورد مطالعه، تکتونيک و درزه نگارى، ويژگى هاى زمين شناسى و معدنى ماده معدنى، عمليات اکتشافى انجام شده، محاسبات ذخيره و نتيجه گيرى نهايى با توجه به موارد فوق.

نمونه طرح اکتشافى
1- تهيه نقشه توپوگرافى – زمين شناسى 5000/1(بر حسب مورد و ضرورت) در محدوده کانه سازى بنحوى که در آن با توجه به مقياس نقشه واحدهاى سنگى، زونهاى دگرسانى، رگه ها يا زونهاى کانه دار و سيستم هاى گسلى، تفکيک و شيب و امتداد لايه ها، رگه ها، گسله ها و اثرات آنها بر روى کانه سازى، محل حفريات و نمونه ها، و گسترش زون کانه سازى مشخص شده باشند. ضمنا نقشه در حاشيه، داراى راهنماى کامل و برش زمين شناسى باشد.
2- حفر گمانه، ترانشه يا چاهک اکتشافى و انجام نمونه گيرى سيستماتيک در امتداد آنها با توجه به نوع ماده معدنى و برداشت زمين شناسى حفريات اکتشافي.
3- انجام آزمايشات شيميايى (جذب اتمى و X.R.F ) کانى شناسى X.R.D مطالعات پتروگرافى و مقاطع صيقلى، بر روى نمونه هاى برداشته شده به تعداد مورد نياز و بر حسب نوع ماده معدني.
4- تعيين تغييرات عيار عناصر مفيد همراه و درصد عناصر مضر همراه.
5- برداشت يک يا چند نمونه شاخص (Representative Sample) از زون کانه سازى قابل بهره بردارى جهت انجام آزمايشات تکنولوژى در مقياس آزمايشگاهى و بر حسب ضرورت نيمه صنعتي.
6- بلوک بندى و تعيين ذخيره ممکن و احتمالى با ذکر روش محاسبه.
7- کليات روش استخراج و بهره بردارى:
8- انجام مطالعات فنى و اقتصادى مقدماتى بر روى کانسار و تعيين قيمت تمام شده ماده معدني.
9- تعيين ماشين آلات، نيروى انسانى و مواد ناريه مورد نياز و هزينه عمليات اکتشافى به تفکيک در هر مرحله.
10- بررسى تاثير اقتصادى و اجتماعى اجراى طرح در منطقه.
11- ارائه گزارش پايانى شامل چکيده، مقدمه، موقعيت جغرافيايى، زمين شناسى محدوده کانه شناسى، تکنونيک، ماگماتيزم و دگرسانى، ويژگى هاى زمين شناسى و معدن زون کانه سازى، شرح عمليات اکتشافى انجام شده، تعيين عيار ميانگين و ذخيره قطعى، ممکن. احتمالى کانسار، نتيجه گيرى و پيشنهادات با توجه به موارد فوق.

سازمان نظام مهندسي معدن

ذخائر طبيعي هر کشوري از جمله معدني آن در کنار نيروي انساني ماهر، زير بناي توسعه اقتصادي محسوب مي شوند . کشور ايران بر روي يکي از کمربندهاي مهم معدني قرار گرفته و وجود فعاليتهاي تکتونيک و کوهزايي آن را به يکي ازغني ترين کشورها در حداقل 10 نوع ماده معدني تبديل کرده است . وجود آثار فعاليتهاي معدني و ذوب فلزات در نواحي مختلف نشان دهنده سابقه طولاني معدنکاري در ايران و شناخت ايرانيان از علوم مربوطه است . صدها نام به جاي مانده از روزگاران گذشته مانند آهنگران ، کوه زر ، زرشوران ، کوه سرمه ، کوه نقره و تالمسي گواه اين مدعا است . عمليات اکتشافي انجام شده وقوع 60 نوع ماده معدني در کشور را با ذخيره اي حدود 24 ميليارد تن به اثبات رسانده است که 6 ميليارد تن از آن مربوط به ذخاير فلزي و بقيه ذخاير غير فلزي اعم از مصالح ساختماني بخش اعظمي از کشور را پوشش نداده است .

علي رغم سرمايه گذاريهاي انجام شده در بخش معدن ، اين بخش هنوز جايگاه واقعي خود را در اقتصاد کشور نيافته و فاصله زيادي بين پتانسيلهاي موجود و وضعيت فعلي وجود دارد . در حاليکه طبق نرم جهاني حداقل يک درصد از ذخائر شناخته شده استخراج مي شود ، در ايران اين نسبت کمتر از نيم درصد است . به عبارت ديگر با توجه به نرم جهاني و ذخائر شناخته شده ميزان استخراج مواد معدني بايستي فراتر از 250 ميليون تن در سال باشد . توجه به طيف وسيع صنايع مصرف کننده مواد معدني در کشور و تعداد شاغلان در معادن و صنايع معدني ، نقشي را که توسعه اين بخش ميتواند در ايجاد اشتغال مولد و توسعه پايدار ساير بخشهاي اقتصادي کشور ايفا نمايد ، آشکار مي سازد.

وجود منابع غني و متنوع معدني ، معادن بزرگ ، متخصصين مجرب و انباشت دانش فني و تجربيات حرفه اي ارزشمند در بخش معدن کشور و ضرورت رهايي از اتکاي صرف به درآمدهاي نفتي و دسترسي به نيروي کار و منابع انرژي ارزان و موقعيت ژئواکونوميکي ايران اقتضا مي نمايد که تمام امکانات مورد نياز در چارچوب برنامه اي هماهنگ با توان قابل وصول در کشور براي توسعه سريعتر بخش معدن و سهيم شدن آن در تجارت و بازارهاي جهاني بکار گرفته شوند . سرمايه گذاري کافي ، فرهنگ سازي ، آموزش و ابتناي فعاليتها بر پايه معيارها و استانداردهاي فني مي تواند حصول به حداکثر ارزش افزوده و بهره برداري بهينه از ذخاير معدني کشور را امکان پذير سازد . اصلاحات ساختاري و استقرار زير ساختهاي نرم افزاري مورد نياز براي ارتقاي سطح فني و ايمني عمليات معدني از سال 1376 به بعد مدنظر قرار گرفت و در اين رويکرد قانون معادن و آئين نامه اجرايي آن بازنگري شد .

پس از آن در اجراي ماده 27 قانون مزبور قانون نظام مهندسي معدن و آئين نامه اجرايي آن در مجلس شوراي اسلامي وهيأت وزيران تصويب و در تاريخ 1381/4/5 براي اجرا ابلاغ شد . اجراي قانون مزبور و پيامد آن تشکيل سازمان نظام مهندسي معدن ، تعيين حدود صلاحيت افراد حقيقي و حقوقي از طريق صدور پروانه هاي اشتغال و تدوين اصول وقواعد فني مورد نياز در طراحي ، محاسبه و اجراي عمليات اکتشاف ، تجهيز و بهره برداري معادن و کارخانجات ميتواند عرضه خدمات مهندسي در بخش معدن کشور ساماندهي نموده موجبات ارتقاي سطح فني عمليات معدني را فراهم سازد.

هم چنين اجراي قانون نظام مهندسي معدن ايجاد و ساماندهي تقاضا براي خدمات مهندسي در فعاليتهاي معدني را به دنبال داشته ، بازار عرضه و تقاضاي دائمي خدمات کارشناسي و مهندسي را رونق خواهد بخشيد .

قانون و آئين نامه اجرايي مزبور و دستورالعمل هاي آن ثمره تلاش چند ساله جمعي از اساتيد ، صاحبنظران و کارشناسان مجرب بخش معدن کشور مي باشد که بدين وسيله از اعضاي کميته هاي تدوين قانون و آئين نامه اجرايي نظام مهندسي معدن و ساير دست اندرکاران اين امر تشکر و قدرداني مي نمايد .

اهداف و وظايف نظام مهندسي معدن
الف – حفظ و ارزش بهره وري منابع معدني که سرمايه هاي ملي تجديد ناپذير هستند .
ب – تنسيق امور مربوط به مشاغل و حرفه هاي فني و مهندسي در فعاليتهاي معدني.
پ – تأمين موجبات رشد و اعتلاي مهندسي معدن در کشور .
ت – ترويج اصول فني و مهندسي معدن در فعاليتهاي معدني .
ث – بالابردن کيفيت خدمات مهندسي و نظارت بر حسن اجراي خدمات .
ج – ارتقاي دانش فني صاحبان حرفه ها در بخش معدن .
خ – ايجاد زمينه هاي مشارکت صاحبان حرفه هاي مهندسي معدن در تهيه و اجراي طرحهاي توسعه و عمراني کشور .
د – ايجاد و تحکيم روابط حرفه اي در سطح ملي و بين المللي و معرفي نمايندگان براي شرکت در مجامع علمي و فني .

براي اطلاعات بيشتر در رابطه با نظام مهندسي معدن مي توانيد به سايت http://www.ime.org.ir/main.htm سازمان نظام مهندسي معدن ايران مراجعه نماييد.

معرفي سازمان‌ زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور

سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور در سال 1338 هجري شمسي مطابق با 1959 ميلادي تاسيس گرديد. اين سازمان مسوول انجام بررسي‌هاي زمين‌شناسي و اكتشافي، شناسايي توان بالقوه ذخاير معدني و نيز مخاطرات زمين در سراسر كشور بوده و در اين راستا وظايفي را به صورت زير بر عهده دارد: 
- تهيه و انتشار نقشه‌هاي زمين‌شناسي منطقه‌اي در مقياس‌هاي مختلف از سراسر كشور. 
- تهيه و انتشار اطلاعات پايه اكتشافي شامل برداشت‌هاي ژئوفيزيك هوايي، ژئوشيمي فراطيفي در راستاي توسعه و بهينه سازي پروژه‌هاي اكتشافي در سراسر كشور. 
- بررسي و پژوهش در زمينه‌هاي مختلف زمين‌شناسي (مهندسي، دريايي و زيست محيطي) و تهيه نقشه‌ها و گزارش‌هاي مربوطه در مقياس‌هاي مختلف به منظور حفظ
حيط زيست و هدايت و كنترل طرح‌هاي عمراني و توسعه‌اي‌. 
- سياستگذاري و تعيين خط مشي اكتشافي كشور در برنامه‌هاي كوتاه، ميان و بلند مدت دولت و اعلام به دستگاه‌هاي ذي‌ربط به منظور تامين منابع اوليه صنايع كشور و توسعه صادرات‌. 
- انجام مطالعات و فعاليت‌هاي لازم در زمينه اكتشاف ذخاير معدني و تهيه و اجراي طرح‌هاي اكتشافي تا تعيين ذخيره زمين‌شناسي و مطالعات فني - اقتصادي‌. 
- ايجاد و گسترش پايگاه ملي داده‌هاي علوم زمين به منظور تسهيل در دسترسي آسان و سريع به تمامي اطلاعات زمين‌شناسي و اكتشافي‌. 
- بررسي مخاطرات طبيعي و زيست محيطي مرتبط با پديده‌هاي زمين‌شناسي مانند زمين لرزه، سيل، زمين لغزش و ... در راستاي ايمني و رفاه اجتماعي‌. 
- به كارگيري و گسترش فناوري‌هاي نوين در بررسي‌هاي زمين شناسي و اكتشافي و توليد يافته‌هاي جديد. 
- ارايه خدمات فني و تخصصي و آزمايشگاهي در زمينه‌هاي مختلف زمين شناسي و اكتشاف‌. 
- فعاليت پيرامون جذب سرمايه‌گذاري‌هاي داخلي و خارجي در جهت توسعه بخش اكتشاف مواد معدني و صدور پروانه‌هاي اكتشافي و گواهي كشف و نظارت بر
مليات بخش خصوصي‌. 
- همكاري با موسسات پژوهشي جهان و انجام پروژه‌هاي تحقيقاتي مشترك‌. 
- آموزش و تربيت و تجهيز نيروي انساني متخصص.

در سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور در حال حاضر 700 نفر با نسبت 72درصد كارشناس و 28درصد غير كارشناس مشغول به كار هستند.
اين سازمان افزون بر تهران داراي شعباتي در شهرهاي تبريز، مشهد، كرمان، شيراز، بيرجند و زاهدان مي‌باشد.
براي اطلاعات بيشتر در رابطه با سازمان‌ زمين شناسي و اكتشافات معدني كشورو عملکرد اين سازمان در سالهاي قبل مي توانيد به سايت http://www.gsi.ir/ سازمان‌ زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور مراجعه نماييد.

انتهاي پيام