در پي انتشار چند گزارش درباره ضعف‌هاي صنعت واگن‌سازي كشور در سال گذشته، فرصتي به‌دست آمد تا با مديرعامل يكي از بزرگترين شركت‌هاي واگن‌سازي ايران و منطقه خاورميانه گفت‌وگو كنيم. مديرعامل شركت واگن‌سازي پارس يا همان شركت واگن‌سازي اراك اگرچه برخلاف گزارشي كه چندي پيش در خبرگزاري ايسنا منتشر شد، معتقد است كه عملكرد اين شركت در سال 1387 چندان بد هم نبوده، حتي عنوان كرد كه آمار ارايه شده از سوي سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران درباره عملكرد اين شركت در سال جاري صحيح نبوده است.
غلامرضا رزازي همچنين اذعان دارد كه صنعت واگن‌سازي ايران با وجود سابقه‌اي كه دارد، متاسفانه همواره مظلوم واقع شده است. وي در خصوص واگن‌هاي مترو نيز عقيده دارد كه بازار روشني در اين زمينه در ايران ديده نمي‌شود و در حال حاضر هيچ سفارش بالفعلي براي اين واگن‌ها در كشور وجود ندارد.
خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در يكي از آخرين روزهاي سال 1387 به سراغ مديرعامل شركت واگن پارس رفته و با وي به گفت‌وگو نشست كه مشروح آن در پي مي‌آيد:
* چرا براساس آمار سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران، شركت شما نتوانست به هيچ‌يك از برنامه‌هاي توليد خود در سال جاري جامه عمل بپوشاند؟
كليه شركت‌هاي واگن‌سازي در كشور متكي به بودجه و منابع مالي مشتريان خود هستند و اگر مشتريان آن‌ها پول كافي داشته باشند، به تبع خط توليد واگن‌سازان هم به كار مي‌افتد. سال گذشته براي ساخت بيش از هزار دستگاه واگن باري با بخش خصوصي قرارداد بستيم، اما متاسفانه به دليل حذف بودجه مربوط به ارايه تسهيلات به خريداران واگن از ابتداي امسال هنوز هيچ‌يك از اين قراردادها عملياتي نشده است.
بخش خصوصي قادر به خريد واگن بدون دريافت وام و تسهيلات نيست. وام خريد واگن به مدت چهار سال بود كه پرداخت مي‌شد، اما اين وام از ابتداي سال 1387 قطع شد و مشكلات زيادي را هم براي توليدكنندگان و هم براي خريداران به وجود آورد. اهميت وام خريد واگن به حدي بود كه در سال‌هاي گذشته با همين وام تعداد زيادي واگن به كشور وارد شده بود.
وضعيت ما نيز به گونه‌اي است كه در زمينه توليد واگن تا قرارداد نبنديم، نمي‌توانيم توليد كنيم، زيرا اگر توليد كنيم و خريدار نداشته باشيم، محصولاتمان در كارخانه خاك مي‌خورد.
ما مانند ايران‌خودرو، لبنياتي سركوچه يا بيسكويت فروشي نيستيم كه هر زمان توليد كنيم، محصولاتمان به فروش رود، بلكه بايد حتما بر اساس سفارش اقدام به توليد كنيم. از سوي ديگر آمار عملكردي كه در مورد واگن‌پارس از سوي سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (ايدرو) اعلام مي‌شود، صحيح نيست. چند ماه پيش برنامه جديد توليد خود را در سال 1387 به مسوولان ايدرو اعلام كرديم، اما متاسفانه مسوولان اين سازمان هنوز آمار پييشين مربوط به عملكرد واگن‌پارس را اصلاح نكرده‌اند.
* علت حذف وام خريد واگن از ابتداي سال جاري چه بود؟
به نظر من دليل حذف وام خريد واگن، برخي سياست‌هاي انقباضي بود كه در سيستم بانكي كشور به اجرا درآمد. با اجراي اين سياست‌ها عملا قراردادهاي ما نيز عملياتي نشد. اين‌را هم بايد گفت كه شركت راه‌آهن بخش عمده‌اي از حمل‌ونقل باري خود را به بخش خصوصي سپرده و در حال حاضر اين بخش خصوصي است كه بايد براي گسترش فعاليت‌هاي خود اقدام به خريد واگن كند.
* حذف وام خريد واگن چه تاثيري روي فعاليت‌هاي شركت واگن‌پارس گذاشته است؟
در حال حاضر با 40 درصد ظرفيت توليد خود كار مي‌كنيم. هم‌اكنون عمده ظرفيت توليد فعال شركت نيز مشغول تامين سفارش‌هاي صادراتي بوده و فقط حدود 15 درصد صرف توليد داخل مي‌شود. مي‌توان گفت كه در حال حاضر عملا خطوط ما بيكار مانده است.
* قرارداد تامين واگن براي كوبا به كجا رسيد؟
با كشور كوبا قرارداد تامين 550 دستگاه واگن باري داشتيم كه تاكنون 490 دستگاه توليد و به طرف كوبايي تحويل داده شده و 60 دستگاه ديگر نيز تا پايان فروردين سال آينده تحويل داده خواهد شد. اين واگن‌ها مخصوص حمل سوخت، حمل سيمان، كفي كانتينربر و واگن سقفي هستند.
* در زمينه صادرات به غير از كوبا كار ديگري هم انجام شده است؟
قصد داريم با كشور ويتنام در زمينه انتقال تكنولوژي ساخت واگن‌هاي مسافري همكاري كنيم. با كشورهاي الجزاير و سريلانكا نيز توافقاتي انجام شده است.
* در عراق و پاكستان كاري در زمينه بازاريابي براي فروش واگن انجام داده‌ايد؟
در مناقصه‌هاي كشور پاكستان شركت كرده‌ايم، اما از يك سو خطوط ريلي در اين كشور با كشورمان متفاوت است و از سوي ديگر بدون فاينانس امكان حضور در مناقصات تامين واگن در اين كشور وجود ندارد، زيرا دارا بودن فاينانس موضوع پراهميتي براي مقامات پاكستاني محسوب مي‌شود.
در عراق نيز راه‌آهن اين كشور به شدت از جنگ آسيب ديده و نياز به بازسازي دارد. به همين منظور تيمي كارشناسي به اين كشور اعزام كرديم تا زمينه‌هاي همكاري را مشخص كند. البته براي ورود به بازار عراق بايد شرايط لازم نيز تسهيل شود.
* در سال 1388 برنامه واگن پارس بيشتر روي چه حوزه‌هاي متمركز خواهد شد؟
در اين سال بيشتر ظرفيت واگن پارس درگير ساخت واگن‌هاي مسافري خواهد بود و البته در عين حال بايد به جيب مشتريان خود نيز توجه كنيم. همچنين با كوبا در زمينه قرارداد تامين 200 دستگاه واگن مسافري داريم كه بايد ظرف مدت سه سال به تعهدات خود عمل كنيم و در همين راستا 42 دستگاه را به طرف كوبايي تحويل خواهيم داد.
* چرا واگن‌پارس در زمينه ساخت واگن‌هاي مترويي هيچ‌گونه عملكردي نداشته است؟
واگن‌هاي مترويي هيچ بازار روشني در كشور ندارند. شركت متروي تهران كه هر زمان لازم باشد، واگن‌هاي موردنياز خود را از چين خريداري مي‌كند و اگر لازم باشد خودش اقدام به توليد مي‌كند. در شهرهاي اصفهان، شيراز و تبريز هم حتي در صورت اجرايي شدن پروژه‌هاي مترو بازار مشخص و روشني براي واگن‌هاي مترويي وجود ندارد. به اين ترتيب مي‌توان گفت كه در حال حاضر عملا هيچ سفارش بالفعلي براي واگن‌هاي مترويي در كشور وجود ندارد. از سوي ديگر احداث اين تعداد كارخانه واگن‌سازي در كشور نيز عملا با نياز داخلي تناسبي ندارد.
* وضعيت سوددهي واگن‌پارس در سال‌هاي 1387 و 1386 چگونه بود؟
سال 1386 سود كمي داشتيم. به نظر مي‌رسد سال 1387 وضعيت سوددهي شركت بينابين باشد.
* چرا واگن‌پارس زيرمجموعه ايران‌خودرو است؟ واگن‌سازي چه ربطي به خودروسازي دارد؟
شركت خودروسازي هيونداي كره‌جنوبي هم در زمينه واگن‌سازي شركت مطرحي به شمار مي‌رود. جنرال‌موتورز هم لكوموتيو توليد مي‌كند. از سوي ديگر سيستم واگن مكانيكال بوده و از جنبه‌هايي با خودرو شباهت دارد.
* در زمينه انتقال تكنولوژي چه كرده‌ايد؟ برخي كارشناسان معقدند واگن‌سازان كشور بيش از آن‌كه اقدام به انتقال تكنولوژي كرده باشند، به واسطه‌گري در صنعت واگن‌سازي روي آورده‌اند!
در زمينه واگن‌هاي مسافري اوايل دهه 70 اقدام به انتقال تكنولوژي كرديم. ما خريد تكراري تكنولوژي از شركت‌هاي خارجي نداشته‌ايم. ممكن است ديگر واگن‌سازان دست به چنين كاري زده باشند.
هم‌اكنون درصد داخلي‌سازي سهم ساخت ما در واگن‌هاي باري، مسافري و مترو به ترتيب به 80، 50 و 50 درصد مي‌رسد. در زمينه ساخت لكوموتيو نيز درصد داخلي‌سازي سهم ساخت ما به رقم 100 رسيده است. البته بايد گفت كه متاسفانه در حال حاضر در اكثر مناقصاتي كه در كشور برگزار مي‌شود، شركت‌هاي واگن‌سازي خارجي شركت كرده و به واگن‌سازان داخلي توجه چنداني نمي‌شود.
* بحث ساخت واگن ملي به كجا رسيد؟
طرح توليد واگن ملي با برند داخلي و ساخت داخل بالاي 50 درصد به قيمت رقابتي با شركت‌هاي چيني به وزارت صنايع و معادن ارايه شده و اين وزارتخانه نيز طرح ساخت واگن ملي را به وزارت كشور ارايه كرده است. اميدواريم وزارت كشور براي آغاز ساخت واگن ملي در كشور يكي از پروژه‌هاي مترويي در شهرستان‌ها را به اين موضوع اختصاص دهد. ساخت واگن ملي نيز بايد با سفارش آغاز شود.
آمادگي داريم طراحي، نمونه‌برداري، تست و شروع به تحويل واگن ملي را ظرف مدت دو سال انجام دهيم. البته متاسفانه تاكنون واكنشي از سوي مسوولان مربوطه در مورد ساخت واگن ملي نديده‌ايم.
* قيمت هر دستگاه واگن ملي چقدر تمام خواهد شد؟
قيمت واگن ملي قطعا زير قيمت واگن‌هاي ساخت شركت‌هاي چيني و روسي در مي‌آيد، اما بهتر است فعلا قيمت آن‌را اعلام نكنم.
* هم‌اكنون با كدام شركت‌هاي مطرح خارجي در زمينه صنعت واگن‌سازي در ارتباط بوده و مشاركت داريد؟
با اكثر غول‌هاي صنايع ريلي جهان مانند شركت‌هاي بمبارديه، زيمنس و آلستوم همكاري و مشاركت داريم. البته برخي مواقع موانعي در همكاري با اين شركت‌ها ايجاد مي‌شود، اما به دليل پرجاذبه بودن بازار ريلي كشورمان چشم‌پوشي از اين بازار از سوي شركت‌هاي خارجي ممكن نيست.
* خصوصي‌سازي واگن‌پارس در دستور كار است؟
در حال حاضر 43 درصد سهام شركت متعلق به سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران و شركت راه‌آهن بوده و مابقي سهام نيز به ايران‌خودرو تعلق دارد. سازمان خصوصي قرار بود كه سال 1387 كار واگذاري واگن پارس را انجام دهد، اما اين كار به سال 1388 موكول شده است. در عين حال به نظر مي‌رسد مشتري مناسب نيز براي خريد سهام واگن‌پارس وجود داشته باشد. هرچند به دليل مشكلات به وجود آمده، رغبت براي خريد سهام اين شركت و به طور كلي شركت‌هاي واگن‌سازي كشور كمتر شده است.
* چشم‌انداز صنعت واگن‌سازي در سال آينده را چطور مي‌بينيد؟
تصور مي‌كنم سال 1388 جهش و توسعه آن‌طوري كه پيش‌بيني مي‌شود، دست‌كم در شركت واگن‌پارس رخ ندهد. در اين سال اوج فعاليت‌مان در حوزه ساخت واگن‌هاي مسافري خواهد بود. از سوي ديگر در سال 1388 هيچ برنامه‌اي براي توليد واگن‌هاي مترويي نداريم و البته تقريبا هيچ پروژ‌ه فعالي نيز در كشور در زمينه احداث مترو وجود ندارد.
در حوزه واگن‌هاي باري ورود به بازار اروپاي غربي را هدف‌گذاري كرده‌ايم. در كشورهاي اين منطقه توليد واگن‌هاي باري تقريبا جمع شده و اين كشورها به استفاده از صنايع هاي‌تك روي آورده‌اند. به همين دليل توليد اين نوع واگن‌ها به اروپاي شرقي و آسيا منتقل شده است. براي ورود به بازار واگن‌هاي باري اروپاي غربي بايد ضمن كسب گواهي‌نامه‌ها و تاييديه‌هاي لازم، شركاي مناسبي نيز پيدا كنيم. در مجموع حضور در بازار واگن باري اروپاي غربي براي ما مزيت دارد.
* در بازار داخلي چه وضعيتي خواهيد داشت؟
روي بازار داخلي حساب چنداني باز نمي‌كنيم. ممكن است حتي در صورتي ادامه وضع موجود به خرده‌فروشي واگن نيز روي بياوريم! البته با بانك صنعت و معدن توافقاتي كرده‌ايم تا به خريداران واگن تسهيلاتي داده شود. با اين وجود سفارش‌هاي خريد واگن در كشور كوچك شده و خريداران به دليل دريافت نكردن تسهيلات قادر به انجام خريدهاي در حجم بالا نيستند.
* هم‌اكنون چقدر نيروي كار داريد؟
در گذشته 1900 نفر نيروي كار داشتيم كه ظرف دو سال گذشته به دليل مشكلات به وجود آمده اين تعداد به 1500 نفر كاهش يافته است.
* سهمي از تسهيلات 5 ميليارد دلاري اختصاص يافته به صنايع و معادن داشتيد؟
سهم داشتيم و به بانك عامل هم معرفي شديم، اما فكر مي‌كنم چيزي به ما نخواهد رسيد. زماني تب توليد در كشور به راه افتاده بود و همه استان‌ها تقاضاي ساخت كارخانه واگن داشتند، اما هم‌اكنون همين چند واحد كنوني واگن‌سازي كشور هم زيرظرفيت توليد خود كار مي‌كنند و فقط واگن‌سازي تهران كمي بهتر از بقيه عمل مي‌كند. بايد بگويم كه اگر در چند سال اخير صادرات هم نداشتيم، بايد در كارخانه را مي‌بسته و آن‌را تعطيل مي‌كرديم!
در سال‌هاي 1386، 1387 و 1388 حدود 60 درصد توليدات ما صادراتي است. در سال 1387 نيز ارزش صادرات ما به 30 ميليون يورو مي‌رسد. سال 1386 ارزش صادراتمان به 20 ميليون يورو رسيد. قرار است سال 1388 نيز ارزش صادرات شركت به 35 ميليون يورو هم برسد.
* در مجموع وضعيت فعلي صنعت واگن‌سازي ايران را چگونه مي‌بينيد؟
در حال حاضر شرايط ظالمانه‌اي بر صنعت واگن‌سازي كشور حاكم شده است. بايد به سختي با رقباي چيني، روسي اوكرايني و هندي كه با كمترين قيمت‌ها وارد بازار ايران مي‌شوند، رقابت كنيم. اين در حاليست كه شركت‌هاي خارجي از حمايت دولت‌هاي خود استفاده مي‌كنند، اما در ايران صنعت واگن‌سازي عملا از هيچ‌گونه حمايتي برخوردار نيست.
انتهاي پيام