درحالي‌كه دولت عراق هنوز توافق صورت‌گرفته ميان سازمان حج و زيارت و وزارت گردشگري عراق را براي اعزام پنج‌هزار زاير ايراني تأييد نكرده، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تفاهم‌نامه‌ي ديگري را با وزارت مشورتي جهان‌گردي و آثار باستاني عراق براي اعزام پنج‌هزار نفر گردشگر ايراني ديگر بسته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، توافق‌نامه‌ي سازمان حج و زيارت، يك‌سال پيش به‌دنبال سفر هيأتي از وزارتخانه‌هاي مشورتي جهان‌گردي و آثار باستاني و كشور عراق و نمايندگاني از شهرداري كربلا، پس از تغيير وزير جهان‌گردي اين كشور، در ايران امضا شد و براساس آن، دو طرف براي اعزام پنج‌هزار نفر در روز به عراق توافق كردند؛ اما اجراي اين بند توافق‌نامه با توجه به شرايط خدماتي، زيرساختي و امنيتي اين كشور به تأييد دولت عراق منوط شد.
هنوز اين بند توافق‌نامه‌ي زيارتي ايران و عراق تأييد نشده است كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بر آن شد تا تفاهم‌نامه‌ي ديگري را با اين وزارتخانه ببندد كه پس از تشكيل دولت كنوني عراق با تغييرات بسياري مواجه شده است و از ثبات لازم برخوردار نيست.
در تفاهم‌نامه‌ي جديد، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري با وزارت مشورتي جهان‌گردي و آثار باستاني عراق، صرف نظر از اين‌كه دو طرف براي بهبود و توسعه‌ي همكاري‌ها در زمينه‌ي گردشگري و آثار باستاني و آزادسازي روند گردشگري بين دو كشور توافق كرده‌اند، تعداد گردشگران ورودي از دو كشور به يكديگر، حداكثر پنج‌هزار نفر در روز تعيين شده، اين درحالي است كه عراق به تأييد دولت اين كشور، اكنون توان پذيرش و پوشش پنج‌هزار نفر را در روز ندارد.
اين اتفاق با توجه به اين‌كه رواديد عراق توسط وزارت كشور عراق صادر مي‌شود، بايد با تأييد دولت اين كشور صادر شود؛ اما اين تفاهم‌نامه در سطح وزارت مشورتي جهان‌گردي و آثار باستاني عراق است و اين وزارتخانه در تفاهم‌نامه، مسؤوليت انحصاري صدور رواديد براي ايراني‌ها و دريافت رويداد براي عراق را برعهده گرفته است!
علاوه بر اين، اكنون بيش از دوهزار نفر زاير روزانه به‌صورت رسمي از دو مرز زميني شلمچه و مهران به عراق سفر مي‌كنند و پس از اضافه شدن ظرفيت هوايي به ناوگان حمل‌ونقل زايران، قرار است هزار نفر ديگر به‌صورت هوايي در روز به اين كشور اعزام شوند. در اين ميان، مرز خسروي براي انفرادي‌ها آزاد گذاشته شده است و مشتاقان اين سفر زيارتي از طريق اين مرز زميني مي‌توانند عبور كنند.
در عين حال، به گفته‌ي مسؤولان سازمان حج و زيارت، روزانه حدود سه‌هزار نفر عراقي به ايران سفر مي‌كنند كه سفر بيش‌تر اين افراد به‌صورت انفرادي و شخصي است. در واقع، بخشي از ظرفيت توافق‌شده‌ي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و وزارت مشورتي جهان‌گردي و آثار باستاني عراق درحال اجراست؛ اما چقدر از ظرفيت زايران انفرادي يا مسافران ورودي از عراق توسط دفاتر خدمات مسافرتي سامان‌دهي مي‌شود؟ با توجه به اين شرايط در هيچ‌يك از بندهاي تفاهم‌نامه‌ي اين سازمان با وزارت مشورتي جهان‌گردي عراق به چنين موضوعي، با صراحت اشاره نشده كه در نهايت، زايران يا مسافران عراقي كه اكنون راه سفر به ايران را آموخته‌اند، چگونه قرار است، سامان‌دهي شوند؟!
در اين تفاهم‌نامه، مدت اقامت گردشگران ايراني در عراق حداكثر 10 شب و 9 روز در شهرهاي بغداد، كربلا، نجف، بابل و سامرا با رعايت شرايط امنيتي اين شهرها تعيين شده و اين درحالي است كه امنيت در برخي از اين شهرها مانند كربلا و نجف نسبي است و در شهرهايي مانند سامرا، بابل و بغداد هنوز درگيري‌هاي روزانه اتفاق مي‌افتند، به‌طوري كه حتا كاروان‌هاي زيارتي رسمي ايران به سامرا سفر نمي‌كنند و استفاده از مسير زميني بغداد با هدف انتقال كاروان‌هاي زيارتي و سفر به كاظمين، شرايط اضطرار و نسبي دارد.
براساس اين تفاهم‌نامه، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري درجه‌بندي هتل‌هاي عراق را طبق قوانين جاري اين كشور پذيرفته است و نبايد هيچ معيار ديگري را در اين‌باره مد نظر قرار دهد. اين درحالي است كه به گفته‌ي مسؤولان سازمان حج و زيارت، وضعيت هتل‌هاي عراق مناسب نيست و براساس استانداردهاي بين‌المللي درجه‌بندي نشده‌اند. بنابراين سازمان حج و زيارت در سال گذشته، هتل‌هاي نجف و كربلا را خود درجه‌بندي كرد و قرارداد با برخي هتل‌هاي اين كشور كه استانداردها را رعايت نمي‌كردند، تمديد نكرد.
هم‌چنين براساس يكي ديگر از بندهاي اين تفاهم‌نامه، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري موافقت كرده است كه وزارت مشورتي جهان‌گردي و آثار باستاني عراق، هزينه‌هاي خدمات را از زايران ايراني طبق مقررات جاري اين كشور بگيرد، درحالي‌كه به‌نظر مي‌رسد، اين بند تفاهم‌نامه راه را براي عراق باز مي‌گذارد تا طبق مقررات جاري اين كشور، هزينه‌هاي ديگري را از ايراني‌ها دريافت كند، چون در اين بند تفاهم‌نامه به‌صراحت به نوع و جزييات خدمات اشاره نشده است و امكان دارد، مقررات جاري اين كشور اجازه‌ي دريافت هرگونه هزينه‌ي اضافي را براي خدماتي كه مشخص و تعريف نشده‌اند، بدهد!
در زمان بازگشايي مرز عراق و فراهم شدن امكان سفر ايراني‌ها به اين كشور، پيش‌بيني‌هايي درباره‌ي احتمال تبديل شدن شرايط عراق به بازارهايي مانند سوريه و عربستان با هدف انجام فعاليت‌هاي انحصاري توسط برخي سازمان‌ها مانند حج و زيارت شده بود.
اين نگراني‌ها موجب شدند، برخي دفاتر خدمات مسافرتي و زيارتي نسبت به نحوه‌ي فعاليت‌ها و تشكيل شركت كارگزاران زيارتي ايران (شمسا) به‌عنوان مجري انحصاري فعاليت‌هاي زيارتي در عراق با نظارت سازمان حج و زيارت معترض شوند و خواستار فعاليت در اين بازار باشند. بنابراين برخي از افراد، خارج از نظام سازمان حج و زيارت و برخي دفاتر خدمات مسافرتي داراي بند «ب» (گردشگري) اين فعاليت را به‌صورت غيررسمي آغاز كردند كه اين مسأله به تفكيك مرزهاي زميني براي كاروان‌هاي زيارتي رسمي سازمان حج و زيارت و زايران انفرادي و به‌دنبال آن، وقوع اتفاق‌هايي براي كاروان‌هاي آزاد و زايران انفرادي و گاهي رها شدن مسافران ايراني در خاك عراق و بعضي كلاه‌برداري‌ها منجر شد.
البته براساس مصوبه‌ي هيأت دولت كه سال گذشته در سفر اين هيأت به استان ايلام صادر شد، دفاتر خدمات مسافرتي داراي بند «ب» (گردشگري) اين استان، به فعاليت در بازار عراق مجازند؛ اما اجراي اين مصوبه تاكنون مسكوت مانده است، درحالي‌كه امكان سامان‌دهي مسافران انفرادي كه همواره با مشكلات فراواني در عراق مواجه مي‌شوند و حتا عراقي‌هايي كه شخصي و انفرادي براي سفر به ايران اقدام مي‌كنند و هدفي به‌جز سفر به قم و مشهد ندارند، توسط اين دفاتر وجود دارد و به‌نظر مي‌رسد، اين موضوع از تفاهم‌نامه‌ي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و وزارت مشورتي جهان‌گردي و آثار باستاني عراق بازمانده است.
اين اتفاق، يعني امضاي اين تفاهم‌نامه بدون درنظر گرفتن مشكلات كنوني در مرزهاي زميني ايران و عراق، مشكلات زايران ايراني در خاك اين كشور و اعتراض‌هاي دفاتر خدمات مسافرتي به فعاليت‌هاي انحصاري بدون درنظر گرفتن راه‌كارهاي اساسي، در واقع تكرار سرنوشت در بازار سوريه است.
سال گذشته، تنها شركت‌كننده‌ي ايراني در نمايشگاه گردشگري سوريه به خبرنگار ايسنا گفت كه اين بازار ظرفيت جذب مسافر را دارد؛ اما سوري‌هاي كمي ايران را مي‌شناسند، درحالي‌كه سالانه هزاران نفر ايراني به سوريه سفر مي‌كنند.
به گفته‌ي مديران دفاتر خدمات گردشگري و زيارتي كشور، سوريه به‌دليل رقابت‌هاي ناسالم، به بازاري رهاشده تبديل شده است و معمولا دفاتر خدمات مسافرتي و زيارتي بيش‌تر به صدور ارز از كشور به اين مقصد با اعزام مسافر و زاير تا به جذب ارز از سوريه با ورود گردشگر و زاير فكر مي‌كنند!
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري حتا در زمان تشكيل كميسيون مشترك ايران و سوريه، نماينده‌اي به اين كميته اعزام نكرد و آنجا نيز توافق‌نامه‌ي دو كشور با اختصاص بندهايي بيش‌تر به موضوع زيارت و بندهايي جزيي‌تر درباره‌ي گردشگري بسته شد. در توافق‌نامه‌ي ديگر سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري با وزارت سياحه‌ي سوريه اين‌بار هم به‌صراحت به سامان‌دهي اين بازار و وضعيت گردشگران ورودي از سوريه اشاره‌اي نشده است.
اما در نشست بعدي با حضور هيأتي از وزارت سياحه‌ي سوريه و سازمان حج و زيارت و نماينده‌ي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، قرار شد گروهي شامل دفاتر خدمات مسافرتي و زيارتي براي فعاليت در اين بازار معرفي شوند كه اين اقدام در واقع، مشاركت بخش گردشگري و زيارتي بود تا رقابت ناسالم موجود در اين بازار رفع شود.
دفاتر خدمات مسافرتي معمولا براي فرستادن مسافر به كشورهاي زيارتي نسبت به فعاليت براي جذب گردشگر يا زاير به‌دليل نياز به سرمايه‌گذاري، بيش‌تر علاقه‌مندي و نگراني نشان مي‌دهند و اين در وظايف سازمان‌هاي دولتي است كه بازارهاي هدف را با بستن تفاهم‌نامه‌ها و توافق‌نامه‌هاي مناسب و با لحاظ كردن بندهاي لازم و ضروري سامان‌دهي كنند.
اگرچه اين جزو وظيفه‌ي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري است كه با كشورهاي هدف و همسايه براي توسعه‌ي فعاليت‌هاي گردشگري قراردادهايي را امضا كند، اما در شرايطي كه كشوري مانند عراق به‌دليل حضور نيروهاي اشغال‌گر و درگيري‌هاي داخلي، ناامن است و دولت عراق امنيت اين كشور را نسبي مي‌داند، تجهيزات مناسبي در مرزهاي زميني وجود ندارند، ظرفيت هوايي براي اعزام مسافر بيش‌تر محدود است، زيرساخت‌ها در عراق آماده نيستند و وزارت خارجه‌ي ايران هربار تأكيد مي‌كند كه مردم از سفر غيرضروري به اين كشور خودداري كنند، چگونه تفاهم‌نامه‌اي با ماهيت و عنوان گردشگري براي اعزام پنج‌هزار نفر گردشگر ديگر، درحالي‌كه در توافق‌نامه‌ي ديگري براي اعزام پنج‌هزار نفر ايراني در روز مذاكره شده بود و منتظر تأييد دولت عراق است، بسته مي‌شود؟!
اين هم‌پوشاني توافق‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌هاي سازمان‌هاي حج و زيارت و ميراث فرهنگي و گردشگري درباره‌ي كشورهاي زيارتي درحالي‌كه وضعيت ورود گردشگر از آن كشورها نا‌بسامان يا نامشخص است، چه ضرورت و معنايي دارد؟!
گزارش از خبرنگار ايسنا؛ سميه حسنلو
انتهاي پيام