به نظر مي‌رسد كه با فقر و مشکلات اقتصادي موجود در اروپا و همچنين مشکلات جلب و جذب سرمايه‌گذاري در صنايع نفت‌وگاز کشورهايي مانند جمهوري آذربايجان، ترکمنستان و قزاقستان، درحال حاضر توان تامين مالي پروژه‌اي مانند نابوکو وجود ندارد.

محمود خاقاني - كارشناس اقتصاد انرژي - در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) با بيان اين مطلب اظهار كرد: نشست بوداپست با حضور اعضاي خط لوله نابوكو، يک نشست سياسي و درواقع ژستي بوده که شرکت‌کنندگان در آن در برابر روسيه گرفتند تا در مذاکرات آتي‌ با روسيه، از آن بهره‌برداري كنند.

قيمت گاز و هزينه ترانزيت، يکي ازمشکلات عمده طرح ساخت خط لوله نابوکو

وي يکي از مشکلات عمده طرح ساخت خط لوله نابوکو در مذاکرات بوداپست را قيمت گاز و هزينه ترانزيت آن دانست كه مدت‌ها مذاکره و توافق در باره آن‌ها طول خواهد کشيد و گفت: بسياري از صاحب‌نظران درباره موفقيت گردهمايي شريکان کنسرسيوم نابوکو در بوداپست ابراز ترديد مي‌كنند، زيرا مشکل عمده طرح ساخت خط لوله نابوکو، عدم توافق و تفاهم براي اتخاذ تصميم مشترک بين کشورهاي عضو اتحاديه اروپاست.

تلاش فراوان آنكارا براي ساخت خط لوله نابوكو و تبديل به محور انرژي

او با اشاره به‌اين‌كه بسياري كارشناسان براين عقيده‌اند که طرح مذکور در خطر شکست قرار دارد، خاطرنشان كرد: همچنين به‌دليل منافعي که ساخت خط لوله نابوكو در چارچوب ديپلماسي انرژي براي ترکيه در مذاکرات براي عضويت در اتحاديه اروپا و به منظور محور(HUB) قرارگرفتن براي امنيت تامين عرضه گاز طبيعي از طريق خط لوله به اروپا دارد، آنکارا تلاش فراواني براي ادامه مذاکرات و توافق هاي لازم - حتي در برخي از موارد نيز کارشکني‌هايي - به‌عمل مي‌آورد. تركيه به‌منظور تامين گاز خط لوله نابوكو در چارچوب ديپلماسي انرژي خود، مذاكراتي را با روسيه به‌طور مرتب انجام مي‌دهد.

به گفته خاقاني سهام‌داران طرح خط لوله نابوکو اميدوارند که گاز خط لوله مذکور از حوزه درياي خزر (فاز دوم ميدان شاه دنيز در جمهوري آذربايجان) و آسياي مرکزي (ترکمنستان و قزاقستان در صورت ساخت خط لوله از عرض درياي خزر) و عراق تامين شود. در اين زمينه پس از بحران سه هفته‌اي قطع گاز روسيه از مسير اوکراين به اروپا و مشکلات ناشي از آن فرصت مناسبي پيش آمد که از نظر سياسي گردهمايي بروکسل (4بهمن) و پس از آن گردهمائي بوداپست (8 بهمن) برگزار شود.

مطلب روشن و قابل توجهي درنشست بوداپست نهايي نشد

وي درباره دستاوردهاي گردهمايي بوداپست با تاكيد بر اين‌كه به‌كلي مطلب روشن و قابل توجهي در اين نشست نهايي نشد، توضيح داد: رييس‌جمهور آذربايجان با جديت زيادي از ساخت خط لوله نابوکو حمايت کرد که طبيعي است، زيرا قرار است كه گاز توليدي فاز دوم ميدان شاه دنيز جمهوري آدربايجان، حجم مورد نياز اوليه گاز عبوري از اين خط لوله را تامين كند.

او افزود: نماينده ترکمنستان در اين گردهمايي مطالبي کلي مبني بر حمايت دولت ترکمنستان از تمامي راه‌هاي صادراتي براي گاز اين كشور بيان كرد. ازسوي ديگر نماينده قزاقستان نيزمطلب قابل توجهي بيان نکرد؛ مطالب اروپايي‌ها و ترکيه نيز همان صحبت‌هاي چند سال گذشته است كه در چارچوب ديپلماسي انرژي خود تکرار مي‌کنند.

تلاش آشکار و پنهان روسيه براي ساخته نشدن نابوکو

اين كارشناس انرژي با بيان اين‌كه فدراسيون روسيه درچارچوب ديپلماسي انرژي خود طي سال‌هاي اخير در مقام مقابله با ديپلماسي انرژي اروپا، آمريکا و ترکيه، براي اين‌که نابوکو ساخته نشود، به‌طور آشکاروپنهان تلاش‌هاي زيادي كرده است، گفت: براي نمونه شرکت گازپروم روسيه توانست در سال 2007 مجارستان را قانع کند که خط لوله موسوم به خط لوله آبي Blue Stream را توسعه دهد و از طريق آن گاز صادراتي روسيه را به مجارستان تحويل دهد.

به گفته او روسيه همچنين با ترکمنستان و قزاقستان براي ساخت خط لوله گاز از کناره شرقي درياي خزر به روسيه به توافق رسيده و با پرداخت قيمت بسيار قابل توجه به اين کشورها براي خريد گاز آن‌ها هرگونه رقابتي با روسيه را در اين منطقه مشکل کرده است. از سوي ديگر فعال شدن روسيه در مجمع کشورهاي صادر کننده گاز را هم برخي از صاحب نظران در اين رابطه بي تاثير نمي‌دانند. درهرحال در پي ماجراي درگيري‌ها در گرجستان نمي‌توان عدم امنيت صادرات گاز از مسير گرجستان را ناديده گرفت.

درحال حاضر بانکي براي سرمايه‌گذاري در اين پروژه اعلام آمادگي نكرده است

وي درباره سرمايه‌گذاري در اين خط تشريح كرد: درحال حاضر بانکي براي سرمايه گذاري در اين پروژه اعلام آمادگي نكرده است. در سال 2007 ميلادي بانک سرمايه گذاري اروپا (European Investment Bank) اعلام آمادگي کرده بود که بخش عمده سرمايه‌گذاري براي خط لوله نابوکو را عهده‌دار شود؛ ولي هنوز معلوم نيست که بانک مذکور با توجه به بحران مالي و اعتباري درجهان همچنان بر تصميم خود باقي است يا خير؟

وجود گاز کافي، شرط اقتصادي شدن ساخت نابوكو

خاقاني با اشاره به بحران اقتصادي فعلي در جهان و به‌ويژه درغرب، نشست اخير سه‌جانبه روسيه، ايران و قطر درتهران و پيگيري نشست‌هاي آتي آن از سوي قطر و روسيه تصريح كرد: شرايط كنوني بيانگراين واقعيت است که جلب و جذب سرمايه‌گذاري در بخش توليد و تبديل به گاز طبيعي مايع (LNG) در مقام مقايسه با صادرات از طريق خط لوله قابل توجه شده است. خط لوله نابوکو وقتي اقتصادي است و ساخته خواهد شد که گاز کافي براي عبور از آن تضمين شود که در حال حاضر چنين دورنمايي بعيد است.

براساس اين گزارش، همچنين مذاکرات بين‌دولتي کمسيون اروپائي در بروکسل جهت برنامه‌ريزي‌هاي لازم براي شروع کار ساخت خط لوله نابوکو، امور مالياتي و سايرآيين‌نامه‌ها و مقررات ضروري که دولت‌ها بايد در باره آن‌ها توافق كنند، تشكيل شد تا اين‌که پروژه از نظر بانکي و حقوقي براي سرمايه‌گذاري مناسب تشخيص داده شود.

در اين راستا طيب اردوغان (Tayyip Erdogan) - نخست‌وزير ترکيه - در گفت‌وگوئي با رسانه‌هاي خبري در بروکسل اخطار کرد که چنان‌چه موضوع‌هاي مرتبط با بخش انرژي در مذاکرات اتحاديه اروپا همچنان مسدود بماند، ترکيه ممکن است که از کنسرسيو م نابوکو خارج شود.

در مجموعه سياست مشترک انرژي اروپا در ماه فوريه سال 2002 طرح ساخت خط لوله انتقال گاز نابوکو به منظور تنوع بخشي از منابع تامين گاز و راه‌هاي واردات گاز به اروپا به ابتکار شرکت خطوط لوله دولتي ترکيه "بوتاش " Turkish Petroleum Pipeline Corporation – BOTAS در دستور کار اتحاديه اروپا قرارگرفت.

گفتني است، قرار است كه خط لوله نابوکو از مرز گرجستان با ترکيه شروع و سپس در طول 3300 کيلومتر( 1998 کيلومتر از طول اين خط لوله از خاک ترکيه عبور مي‌كند) از بلغارستان، روماني و مجارستان عبور كرده و به بوم گارتن (Baumgarten) در اتريش رسيده و از آنجا به کشورهاي اروپاي مرکزي و غربي وصل شود.

اين خط لوله براي انتقال حد اکثر 31 ميليارد متر مکعب گاز در سال طراحي شده و هزينه احداث آن حدود 8 ميليارد يورو يعني در حدود 10 ميليارد دلار تخمين زده شده است.

برنامه‌ريزي طرح ساخت خط لوله نابوکو به‌نحوي تعريف شده که در سال 2011 اولين مرحله آن درمسير بين آنکارا تا بوم گارتن (حدود 2000 کيلومتر) را تحت پوشش قرار دهد. پس از اين مرحله خطوط لوله و تأسيسات موجود بين مرز گرجستان با ترکيه و يا مرز ايران با ترکيه مي‌تواند براي يک مدت زمان حدود دوسال مورد استفاده قرار گيرند تا خط لوله جديد ساخته شده را به خطوط لوله گازرساني در ترکيه وصل كند. به‌اين ترتيب خط لوله خواهد توانست يک ظرفيت اوليه حدود 8 مليارد متر مکعب در سال را عملياتي كند تا کار تکميل ساخت خط مذکور از سال 2014 آغاز شود و در سال 2015 خاتمه يابد تا بتواند براي انتقال ظرفيت 31 ميليارد متر مکعب گاز طبيعي در سال عملياتي شود و حدود 10 تا 15 درصد گاز مورد نياز اروپا را تامين كند.

انتهاي پيام