يكي از مراسم عزاداري كه جنبه نمادين دارد، مراسم نخل برداري در ظهر روز عاشورا در يزد است. مدير گروه مردم شناسي پايگاه پژوهشي ميراث فرهنگي شهر تاريخي يزد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)-منطقه يزد، اظهار كرد: نخل با تركيب‌هاي نخل عاشورا، نخل ماتم، نخل عزا، نخل ‌محرم، نخل دهه محرم و نخل شهيدان به كار برده مي‌شود. صديقه رمضاني خاني بيان داشت: ظاهر كلي نخل به شكل درخت سرو است كه سرو نيز در فرهنگ ايراني بسيار مقدس بوده و همچنان تقدس خود را حفظ كرده است. وي افزود: نخل در واقع نشانه‌اي از تابوت امام حسين (ع) است كه البته بعضي مي‌گويند نشانه‌اي از شهداي كربلا است. چوب نخل از درختاني همچون صنوبر، سپيدار و قسمتي كه بر روي شانه‌هاي عزاداران قرار مي‌گيرد از درخت گردو ساخته مي‌شود. رمضان خاني با بيان اين مطلب كه در اطراف نخل 72 كنگره كه نماد72 تن شهداي كربلا است به چشم مي‌خورد، ادامه داد: نخل از چند روز قبل از مراسم بلند كردن به روش‌هاي خاص و آئيني و نمادين تزئين مي‌شود كه از آن جمله در دو طرف پيش و عقب آن با پارچه‌هاي مشكي و يا سبز و زير پارچه‌ها با سپر پوشانده مي‌شود، در اطراف نخل نيز دشنه و يا نيزه‌هاي كوچك كه نمادي از فرو رفتن آنها در بدن مطهر شهدا است، به كار برده مي‌شود. وي از ديگر موارد تزئيني نخل را به كار بردن آيينه‌هاي بلند (قد) و كوچك عنوان كرد و افزود: اين اقدام به منظور نشان دادن عظمت مردم و همچنين نمادي از پاكي و تجلي خداوند مي‌باشد. رمضان خاني همچنين يادآور شد: استفاده از علم‌هاي رنگي، شاخ و برگ سبز درختان سرو و كاج، چراغ كه بيشتر از نوع چراغهاي دستي و همچنين شمع مي باشند از ديگر مواردي است كه براي تزئين نخل استفاده مي‌شود. وي همچنين گفت: خود نخل در فرهنگ ايراني نمادي از زندگي جاويد و نماد باروري و زايش و تداوم است و به اين علت است كه نخل را در اين مراسم استفاده مي‌كنند. وي دو نخل ميدان اميرچقماق با 400 سال قدمت و نخل ميدان بعثت را از قديمي‌ترين نخلهاي يزد نام برد كه در سفرنامه‌ها از آن صحبت شده است. صديقه رمضان‌خاني گفت: عبدالحسين آيتي در كتاب تاريخ يزد نوشته است مراسم نخل گرداني در زمان صفويه رونق پيدا كرده و از آن زمان بر تشريفات آن اضافه شده است. همچنين برخي نيز مي‌گويند مراسم نخل برداري از آيين هندوها در دوره صفويه اقتباس يافته و در فرهنگ ايراني آورده شده است. وي ادامه داد: آندره گوار، باستان شناس معروف اين مراسم آئيني را بسيار كهن و صفويه را مشوق اصلي آن دانسته است. وي گفت: در دو جبهه جلو و عقب نخل از چوب‌هاي مشبك براي سبك‌تر شدن نخل و همچنين راحت‌تر تزئين كردن آن استفاده مي‌شود و بيشتر تزئنيات روي نخل از نذورات مردم است و بدين طريق مردم حاجت‌ها طلب مي‌كنند و با بستن نخ و طناب و پارچه به نخل‌ها دخيل مي‌شوند. رمضان خاني ادامه داد: هنگام بلند كردن نخلها سادات شال‌هاي سبز و مردم عادي شال‌هاي كرم و شيري رنگ كه همگي از بافته‌هاي پارچه‌هاي يزدي است به كمر مي بندند و با پاي برهنه به زير تيركهاي نخل مي روند. كسانيكه به زير تيرك مي‌روند بالشتك‌هايي بر روي شانه‌هاي خود مي گذارند و به طور همزمان با دستور رهبر گروه كه از سادات بود و با يا حسين يا حسين كنان و با نظم خاصي نخل را حركت مي‌دهند. در كنار نخل براداران گروه‌هاي عزاداري نيز به سر و سينه مي‌زدند و عزاداري مي‌كنند. عده‌اي نيز بر سر روي عزاداران گلاب مي‌پاشند و از پشت بامها زنان نقل و پارچه‌ها را براي تبرك بر سر نخل برادران مي‌ريزند. وي ادامه داد: ‌در گذشته هر تيرك نخل ويژه‌ي يك خانواده بود كه بزرگ آن خانواده اين مراسم را انجام مي‌داد كه در حال حاضر در برخي روستاها اين سنت همچنان ادامه دارد. رمضان خاني گفت: تعداد كسانيكه نخل را بر مي‌دارند گاهي به 200 تا 300 نفر مي‌رسد كه برگزاري اين مراسم در زير نور سوزان آفتاب نمود و تجلي خاصي پيدا مي‌كند؛ نخل گردانان نخل را تا 7 دور كه به صورت هر دور 3 دفعه مي باشد مي گردانند و بعد از هر سه دور مي‌ايستند و به عزاداري و روضه خواني مي‌پردازند و سقاها آب مي‌دهند. وي افزود: گاهي قبل از حركت نخل در مقابل آن قرباني مي كنند و نخل را با ياحسين يا حسين، يا ابوالفضل يا ابوالفضل و با صداي سنج و شيپور و فريادها از زمين برمي دارند. رمضان خاني بيان داشت: نخل در نظر مردم بسيار مقدس است و هرگز چوب آن را از بين نمي برند و آن را در كناري مي گذارند تا خود به خود از بين برود و نهايت استفاده از چوبهاي نخل آن بوده است كه از چوبها به عنوان هيزم آتش ديگ‌هاي غذاي نذري امام حسين (ع) استفاده مي‌شود. مدير گروه مردم شناسي پايگاه ميراث فرهنگي شهر تاريخي يزد در پايان به حضور گسترده زرتشتيان در مراسم‌ مختلف ماه محرم و همچنين نخل برداري اشاره كرد و گفت: آنان آجيل‌هاي به خصوص و مقدس خود بر سر نخل مي‌ريزند و غذاهاي نذري ايام محرم را شفا بخش مي‌دانند. انتهاي پيام