به گزارش گروه دريافت خبر خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، متن سخنراني منوچهر متكي، وزير امور خارجه در همايش دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي با عنوان "رقابت و رويارويي در منطقه‌ي قفقاز؛ ريشه‌ها، ابعاد و پيامدها" به شرح زير است: «مهمانان گرامي، حضار محترم: ضمن خيرمقدم و ابراز خرسندي از حضور و شركت در مجمع انديشمندان، اساتيد، مسوولين و سفراي محترم، فرصت را مغتنم شمرده، از مسوولين و دست‌اندركاران برگزاري اين همايش تشكر مي‌كنم و مباحث اين همايش كه به يكي از مهمترين موضوعات و حوزه‌هاي جغرافيايي اختصاص يافته است، به جمع‌بندي و ارزيابي روشني از ريشه‌ها، ابعاد و پيامدهاي رقابت و رويارويي در منطقه قفقاز و آسيب‌شناسي دقيق از اين مساله نايل آيد. منطقه‌ي قفقاز يكي از مناطق مهم و مورد توجه راهبردي بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي است كه به لحاظ بافت فرهنگي و موقعيت استراتژيكي از اهميت زيادي برخوردار است. قفقاز بين درياي سياه و درياي خزر، در جنوب فدراسيون روسيه و شمال غربي جمهوري اسلامي ايران واقع شده و محل تلاقي جهان اسلام و مسيحيت و مرز بين اروپا و آسيا تلقي مي‌گردد. علي‌رغم اهميت، موقعيت ژئوپلتيكي و ظرفيت‌ها و ويژگي‌هاي اين منطقه، قفقاز با تهديدات و مشكلات بسياري مواجه مي‌باشد؛ بر اين اساس يكي از مهمترين چالش‌هاي كشورهاي اين منطقه، در حوزه‌ي امنيتي است. تلاش‌هاي مختلف براي ايجاد ترتيبات و ساز و كارهاي امنيتي لازم در اين منطقه، مويد اهميت و جايگاه مفهوم امنيت و ثبات در روند تحولات منطقه‌ي قفقاز مي‌باشد. به اعتقاد اينجانب، در تبيين و ارزيابي ريشه‌ها، ابعاد و دورنماي رقابت و رويارويي در منطقه‌ي قفقاز بايستي مولفه‌هاي ذيل را مورد توجه جدي قرار داد: 1) بسط و گسترش مفهوم امنيت و شمول بسياري از حوزه‌ها در گستره‌ي اين مفهوم 2) تلاش‌هاي نامنسجم براي ايجاد و استقرار ترتيبات امنيتي پايدار در سطح منطقه 3) تعميق وابستگي‌هاي متقابل اقتصادي در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي با نظر داشت موضوع انرژي و خطوط انتقال آن در منطقه و همچنين موضوع حمل و نقل ترانزيت منطقه‌اي 4) تقويت نقش بازيگران غير دولتي به ويژه شركت‌هاي فراملي 5) بحران‌هاي منطقه‌اي 6) مسايل فرهنگي، اجتماعي و قومي و نژادي در قفقاز 7) چگونگي حضور و تعامل قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي 8) نقش و تاثيرگذاري تشكل‌ها و سازمان‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي با عنايت به تاثيرگذاري مولفه‌هاي مذكور در روند تحولات و چالش‌ها، مي‌توان به مسايل زير نيز اشاره نمود: 1) وجود بحران‌هاي مختلف در منطقه و تلاش اين كشورها و مجامع فرامنطقه‌اي براي مديريت اين بحران‌ها 2) تشديد حضور و رقابت كشورها و جريانات منطقه‌اي در منطقه 3) مشكلات اقتصادي و پايين بودن سطح رفاه و آسايش ملل منطقه 4) فرآيند نظامي شدن كه در ميان‌مدت و درازمدت، باعث ايجاد رقابت تسليحات در منطقه شده و پيامدهاي جدي عدم تعادل و توازن منطقه‌اي را به دنبال خواهد داشت. حضار گرامي: امروز جهان به مجموعه‌اي از واحدهاي بهم پيوسته تبديل شده است و اين پيوستگي در سايه‌ي گسترش ارتباطات بين‌المللي همواره رو به فزوني است. از اين منظر بحران در يك نقطه، ديگر نقاط جهان را تحت تاثير قرار مي‌دهد. بر اين اساس تحولات اخير در منطقه‌ي قفقاز، حاكي از پيوند ناگسستني و غير قابل تفكيك امنيت منطقه‌اي و حتي امنيت جهاني است. به همين دليل بازتعريف مناسبات منطقه‌اي و بر اساس وضعيت و نيازهاي جديد در شرايط حساس كنوني، ضرورت دوچنداني يافته است. از سوي ديگر اين تحولات، بيش از هر زمان ديگري نشان داده است كه ناامني و بي‌ثباتي به نفع هيچ‌كسي نيست و كشورهاي منطقه بايستي با درايت، دورانديشي و همكاري درون منطقه‌اي، بهانه‌ها و زمينه‌هاي حضور و دخالت جريانات فرامنطقه‌اي را از بين ببرند. بدون ترديد ثبات سياسي قفقاز با ثبات اقتصادي آن ارتباط تنگاتنگ دارد به گونه‌اي كه هر گونه بحران و بي‌ثباتي در اين منطقه مانع از بهره‌گيري موثر از موقعيت جغرافيايي اقتصادي قفقاز به عنوان پل ارتباطي مناسب بين شرق و غرب و شمال و جنوب خواهد شد. موقعيت جغرافيايي اقتصادي كه حاوي و مكمل ظرفيت‌هاي اقتصادي، جاذبه‌هاي گردشگري، جريان انرژي (خط لوله گاز، نفت و خط انتقال برق) و راه‌هاي ارتباطي بوده و مي‌تواند در توسعه و شكوفايي اقتصادي و اجتماعي در منطقه‌ي قفقاز نقش اساسي ايفا نموده و عامل موثري براي همگرايي و همكاري‌هاي منطقه‌اي باشد. مهمانان ارجمند: منطقه‌ي قفقاز به توسعه‌ي پايدار، متوازن و تحكيم اعتماد متقابل نياز مبرم دارد. در اين راستا جمهوري اسلامي ايران، گسترش روابط با همسايگان بر اساس احترام متقابل و منافع مشترك، تامين ثبات، امنيت و همكاري منطقه‌اي، نفي نفوذ و مداخله بيگانگان در منطقه و تلاش در جهت كاهش و حل بحران‌هاي منطقه‌اي را به عنوان اولويت‌هاي مهم و اصلي سياست خارجي خود در اين منطقه قرار داده است. مواضع متعادل جمهوري اسلامي ايران در قبال تحولات اخير و تاكيد بر ضرورت حل مسالمت‌آميز بحران در همين راستا قابل ارزيابي است. به عبارت ديگر، جمهوري اسلامي ايران امنيت ملي خود را مرتبط و در بستر امنيت منطقه‌اي جست‌وجو و پيگيري مي‌كند و در راستاي همين راهبرد، معتقد است كه امنيت ملي ايران از طريق برقراري صلح و ثبات و امنيت در منطقه تامين و قوام مي‌گيرد. در اين چارچوب، ايران به عنوان كشور قدرتمند همجوار با منطقه‌ي قفقاز، به نقش و مسووليت‌هاي خود در حفظ و تحكيم و ارتقاء صلح و امنيت در اين منطقه آگاه بوده و از هيچگونه تلاشي در اين راستا دريغ نورزيده است. سوابق كمك‌ها و تلاش ايران براي حل مشكلات اقتصادي كشورهاي اين منطقه در اوايل استقلال، تلاش مستمر براي كمك به حل بحران‌هاي منطقه، كمك به بازسازي و نوسازي زيرساخت‌هاي اقتصادي و توسعه‌ي اقتصادي منطقه و در اختيار گذاشتن امكانات و ظرفيت‌هاي اقتصادي، فني، انرژيك و حمل و نقلي خود، در همين راستا قابل ارزيابي است. جمهوري اسلامي ايران اعتقاد دارد تلاش مشترك كشورهاي منطقه براي كاهش زمينه‌ها، ابعاد و پيامدهاي رقابت و تقابل در اين منطقه‌ي حساس، ضرورتي اجتناب‌ناپذير بوده و در اين راستا تاكيد مي‌نمايد حضور و نفوذ فزاينده‌ي جريانات فرامنطقه‌اي، نه تنها به حل و فصل مسايل و مشكلات در منطقه كمك نكرده بلكه بر پيچيدگي اوضاع در منطقه مي‌افزايد. البته اين مساله به معناي عدم استفاده از ظرفيت‌ها و توانمندي‌هاي مثبت كشورهاي فرامنطقه‌اي نيست. بر اين اساس فرصت‌ها، تهديدات، ضرورت‌ها و الزامات متعدد موجود ايجاب مي‌نمايد كه كشورهاي منطقه، ساز و كارهاي مشترك و مناسبي را براي تفاهم و همكاري بر اساس منافع و امنيت دسته‌جمعي پيش‌بيني و در راستاي رفع تهديدات مشترك و بهره‌برداري موثر و جمعي از امكانات و ظرفيت‌هاي موجود در منطقه تلاش نمايند. با درك اين ضرورت و با نظر داشت اهميت و حساسيت شرايط جاري در منطقه قفقاز، اخيرا اينجانب با مقامات و وزراء امور خارجه‌ي كشورهاي روسيه، جمهوري آذربايجان، گرجستان، ارمنستان و آلمان ديدار و گفت‌وگو نمودم. به اعتقاد ما، استمرار اين رايزني‌ها، مي‌تواند به يافتن چارچوبي جهت گفت‌وگو و مشاورت‌هاي مستمر پيرامون تحولات منطقه‌اي و ترتيبات امنيتي در قفقاز كمك نموده و رويكردهاي همكاري و همزيستي مسالمت‌آميز در منطقه را تقويت نمايد. در خاتمه، با اغتنام از فرصت، براي تمامي دست‌اندركاران و مهمانان و مدعوين محترم در اين همايش آرزوي موفقيت نموده و اميدوارم زماني فرا برسد كه حول محور همكاري و همگرايي در اين منطقه و راهكارهاي تحقق آن به بحث و گفت‌وگو بنشينيم و جو دوستي، تشريك مساعي، همكاري و تفاهم در اين منطقه جايگزين فضاي رقابت و رويارويي گردد.» انتهاي پيام