در آستانه‌ي روز بزرگداشت حافظ نصرالله امامي: حافظ مخاطب‌شناس‌ترين شاعر شعر فارسي است
نصرالله امامي با بيان اين‌كه حافظ مخاطب‌شناس‌ترين شاعر شعر فارسي است، شعر او را شعري دانست كه همه‌ي طيف‌هاي جامعه را مورد توجه و خطاب قرار داده است و در ميان سطوح مختلف جامعه، جاذبه‌هايي دارد. اين استاد دانشگاه در آستانه‌ي روز بزرگداشت حافظ (20 مهرماه) در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار داشت: جهان‌بيني حافظ درواقع، مشرب اعتقادي حافظ است؛ آن‌چنان‌كه از ديوان او برداشت مي‌شود و از آن‌جا كه اين برداشت‌ها مي‌تواند متفاوت باشد، توصيف اين جهان‌بيني هم از نظر حافظ‌پژوهان متفاوت است. اين تفاوت گاه تا آن حد است كه حتا به تحميل‌هايي بر حافظ مي‌انجامد؛ گروهي او را عارفي كامل، بعضي رندي خوش‌باش و شادخوار و دم‌غنيمتي و حتا بعضي او را سراينده‌اي با مشرب خيامي و نسبت به مباني اعتقادي، بدبين و شكاك دانسته‌اند. وي همچنين عنوان كرد: واقعيت اين است كه حافظ سراينده‌اي است با گرايش‌هاي عرفاني و نه عارفي كامل. او منتقد به مسائل اجتماعي و سياسي روزگار خود است و در عين حال، اهل پرهيز و پروا؛ زيرا مايل است تا خود را درگير ستيزه‌ي مستقيم و رود در رو با صاحبان قدرت نكند. بدين سبب آن‌چه را كه مي‌خواهد بگويد، رندانه مي‌گويد و در عين حال، گراينده به ضرورت بهره‌مندي از حيات و زندگي گذراي دنيايي است. نصرالله امامي عرفان حافظ را عرفاني واقع‌بينانه دانست و افزود: عرفان حافظ، عرفاني به دور از مبالغه‌هاي رياكارانه است. عرفان او نوعي عرفان اجتماعي است كه يادآور منش بزرگاني چون ابوسعيد ابوالخير است كه مقاماتش را در كتاب «اسرارالتوحيد» نوشته‌اند و اين عرفان در حقيقت، بعدي از جهان‌بيني حافظ را به ما نشان مي‌دهد. اين پژوهشگر افزود: پيام پايدار حافظ و ميراث ابدي او كه نمودي ديگر از جهان‌بيني اين شاعر است، ارمغاني است براي همه‌ي نسل‌هاي بشر و اين پيام، اساس ضرورت مبارزه با ريا و تزويراست. حافظ با هرچيز كه ريايي باشد، در ستيز است. دنياي آرماني او، دنيايي است كه در آن، انسان‌ها از ريا بپرهيزند و در عين پيوند معنوي با خداي خود، بهره‌مندي از حيات دنيايي خويش را نيز فراموش نكنند و در مقام سازگاري با ديگران، اصل مدارا را سرلوحه‌ي رفتار خود قرار دهند. نويسنده‌ي كتاب «شرح غزليات حافظ» درباره‌ي اين‌كه چگونه شعر حافظ مورد توجه هم‌زمان عوام و خواص قرار مي‌گيرد، اظهار داشت: اين مسأله به آن سبب است كه حافظ مخاطب خود را تنها در طبقه‌ي فرهيخته و دانش‌آموخته‌ي جامعه جست‌وجو نمي‌كند؛ بلكه در عين حال كه فرهيختگان و خردمندان و سطوح دانش‌آموخته را پيش چشم دارد، پيوند و دلبستگي خود را با توده‌هاي ديگر اجتماع، بويژه عوام مردم، رها نكرده است و به همين سبب به گونه‌اي شعر مي‌سرايد كه عوام از سطوح بالايي و رويه‌ي بيروني و ظاهرتر شعر او بهره مي‌برند و خواص نيز با تعمق در جزييات و دقايق سخن وي، نكته‌ها و ظرافت‌هايي را متناسب با درك و فهم خويش استنباط مي‌كنند. اين پژوهشگر و استاد دانشگاه همچنين درباره‌ي معرفي يك نسخه‌ي نهايي از ديوان حافظ، تصريح كرد: من تصور نمي‌كنم كه بتوان درباره‌ي حافظ و بسياري از شاعران ديگر در باب نسخه‌ي نهايي سخن گفت. نسخه‌ي نهايي تنها نسخه‌اي خواهد بود كه از زير نظر و نگاه شاعر گذشته يا به تأييد او رسيده باشد؛ لذا هر نسخه‌اي در هر تصحيح از نظر دقت و قطعيت ضبط، حالتي نسبي دارد؛ يعني چه بسا متني را كه ما به عنوان بهترين متن موجود حافظ تصور مي‌كنيم، در آينده‌اي دور يا نزديك به وسيله‌ي متن نويافته‌ي ديگري نيازمند تجديدنظر شود؛ به همين دليل، درباره‌ي سخن گفتن از متن نهايي حافظ، بايد احتياط علمي به خرج داد. انتهاي پيام