رييس كميته‌ي راهنمايان كوهستان و اكوتوريسم در فدراسيون كوهنوردي گفت: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به‌صورت مشترك و در تعامل با فدراسيون كوهنوردي، طبيعت‌گردان متبحر و با دانش تجربي به جامعه مي‌تواند تحويل دهد. محمدرضا خليلي قاضي در گفت‌وگو با خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اشاره به پيشينه‌ي فعاليت‌هاي فدراسيون كوهنوردي در زمينه‌ي طبيعت‌گردي، اظهار كرد: سال 1375 كميته‌ي گشت‌هاي كوهستان در اين فدراسيون تشكيل شد و سال 1381 به نام كميته‌ي راهنمايان كوهستان تغيير نام داد. كار اين كميته، سامان‌دهي فعاليت‌هاي طبيعت‌گردي و صعودهاي برون‌مرزي و داخلي غيررسمي است. وي يادآور شد: با توجه به اين‌كه 55 درصد از سرزمين ايران، كوهستاني است و حتا بيشتر شهرهاي بزرگ مانند تهران در كنار كوهستان واقع شد‌ه‌اند و تقريبا بيش از 85 درصد از مناطق طبيعي ايران در مناطق كويري و بياباني در مناطق كوهستاني واقع شده‌اند و بيشتر جنگل‌ها، رودخانه‌ها و آبشارهاي ايران كوهستاني‌اند، فدراسيون كوهنوردي ناخودآگاه با طبيعت‌گردي تلفيق جداناپذيري دارد و ناچار است روي اين موضوع كار كند. او با اعتقاد به اين‌كه كوهنوردان، نخستين طبيعت‌گردان اين كشورند، ادامه داد: ساختار طبيعت‌گردي به‌معناي گردشگري پايدار در چند سال اخير مطرح شده است. پيش از اين، هر كسي در طبيعت‌گردي مي‌خواست فعاليت كند بايد از طريق فدراسيون كوهنوردي اقدام مي‌كرد. اين فعال اكوتوريسم بيان كرد: وقتي سازمان ايرانگردي و جهانگردي از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي جدا شد و با سازمان ميراث فرهنگي ادغام و كميته‌ي ملي طبيعت‌گردي به‌عنوان متولي طبيعت در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تشكيل شد، متأسفانه به‌دليل شتاب‌زدگي، روي اين موضوع كه كدام سازمان‌ها پيش از اين در طبيعت‌گردي فعال بودند تا از تجربه‌ي آن‌ها استفاده كنند، مطالعه‌اي نشد. در واقع، آن‌ها دوباره چرخ را اختراع كردند و با استفاده از كارشناسان سازمان حفاظت از محيط زيست، اداره‌ي منابع طبيعي و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، كميته‌اي مشترك را تشكيل دادند؛ ولي در عمل از سازمان‌هايي كه پيش از اين در حوزه‌ي طبيعت‌گردي، فعاليت گسترده‌اي داشتند، كمك نگرفتند يا تعاملي برقرار نكردند. وي افزود: عده‌اي كه فكر مي‌كردند جزو نخستين كساني هستند كه در طبيعت‌گردي فعاليت مي‌كنند، همان اشتباه‌ها و كارهايي را كه در گذشته انجام شده بودند، بار ديگر تكرار كردند. سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري فدراسيون كوهنوردي را كه تاكنون ارتباطات سازماني بسياري برقرار كرده و بزرگ‌ترين پايگاه مردمي در طبيعت‌گردي بود، ناديده گرفت. قاضي اظهار داشت: پس از رفت‌وآمدهاي بسيار به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، اوايل امسال نشست مشتركي ميان فدراسيون كوهنوردي و اين سازمان در دفتر دبير كميته‌ي ملي طبيعت‌گردي برگزار و قرار شد كميته‌ي مشتركي كه فدراسيون به‌عنوان عامل فني و اجرايي در آن حضور داشته باشد، تشكيل شود. به گفته‌ي او، آغاز فعاليت در طبيعت‌گردي در هفت هشت سال اخير نيست، بلكه حدود هفتاد هشتاد سال در ايران سابقه دارد. فدراسيون كوهنوردي از سال 1327 در اين زمينه كار كرده است. مقوله‌ي كوهنوردي در ظاهر ارتباط با كوه است، در صورتي كه يك كوهنورد دوره‌هاي جنگل‌نوردي، كوه‌پيمايي، عبور از رودخانه، صعود و فرود از آبشار و تمام مباحثي را كه ساختار نوين اكوتوريسم روي آن بنا شده است، مي‌گذراند. رييس كميته‌ي راهنمايان كوهستان در فدراسيون كوهنوردي گفت: فدراسيون كوهنوردي و تعدادي از تشكل‌هاي غيردولتي حتا پيش از اين فدراسيون در حوزه‌ي طبيعت‌گردي فعال بودند تا اين‌كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري از حدود هفت هشت سال پيش به‌عنوان متولي طبيعت‌گردي به برگزاري دوره‌هاي آموزشي در اين حوزه اقدام كرد. البته اين موضوع مشكلي ندارد؛ ولي دست كم با سازمان‌هايي كه در اين زمينه كار كارشناسي و فني كرده‌اند، مي‌توانست همكاري كند. وي با اشاره به مؤسسه‌هاي آموزشي كه با دريافت مجوز از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در زمينه‌ي آموزش‌هاي طبيعت‌گردي فعال شده‌اند، اظهار كرد: برخي از اين افراد كه به حوزه‌ي آموزش طبيعت‌گردي وارد شده‌اند به طبيعت از منظر گردش توجه دارند و با ديدگاه توسعه‌ي پايدار گردشگري به آن نگاه نمي‌كنند. اين افراد ايران را خوب مي‌شناسند و حتا شاخص هستند، بنابراين آموزش طبيعت‌گردي را آغاز كردند و عده‌اي از اين مؤسسه‌ها فارغ‌التحصيل شدند كه از لحاظ دانش طبيعت‌گردي داراي امتياز بودند؛ اما دانش تجربي و عملي آن‌ها اندك بود. از ميان اين فارغ‌التحصيلان، افراد اندكي به بازار كار جذب شدند و شايد در نهايت، 20 نفر در كل كشور نشوند، چون در اين زمينه كار كارشناسي نشده است. او در پاسخ به اين پرسش كه آيا فدراسيون كوهنوردي دوره‌هايي را براي آموزش راهنمايان طبيعت‌گردي برگزار مي‌كند؟ گفت: فدراسيون كوهنوردي دوره‌هايي آموزشي را به نام طبيعت‌گردي ندارد، بلكه اين آموزش‌ها به‌صورت دوره‌هاي كارآموزي و مقدماتي‌اند كه شامل آموزش‌هاي طبيعت‌گردي نيز مي‌شوند و افراد پس از دو سه سال كسب تجربه در دوره‌هاي مربي‌گري شركت مي‌كنند و بسياري از فعاليت‌هاي مورد نياز طبيعت‌گردي را به‌صورت تجربي و علمي فرا مي‌گيرند. درست است كه نام اين دوره‌هاي آموزشي طبيعت‌گردي نيست، اما افرادي كه اين دوره‌ها را مي‌گذرانند متوجه مي‌شوند كه برخي از واحد‌هاي آن‌ها با دوره‌هاي آموزشي طبيعت‌گردي مشابه است. وي تأكيد كرد: بسياري از رويدادها و اتفاق‌هاي جاني و صدمه‌هايي كه در طبيعت وارد مي‌شوند به‌دليل بي‌تجربه بودن راهنماست، چون اين فرد ياد نگرفته است كه با طبيعت و حوادث طبيعي چگونه برخورد كند. قاضي افزود: فدراسيون كوهنوردي آموزش‌هايي را مي‌دهد و در حقيقت در زمينه‌ي آموزش طبيعت‌گردي حركت موازي انجام مي‌شود؛ اما فدراسيون دوره‌هاي آموزشي را با عنوان مربي كوهنوردي و كميته‌ي طبيعت‌گردي با عنوان راهنماي طبيعت‌گردي برگزار مي‌كند؛ ولي در واقعيت، برخي واحدهاي آموزشي اين دو بخش يكسان‌اند، درحالي‌كه اين دو بخش با استفاده از تجربه‌ي يكديگر و به‌صورت مشترك دوره‌هاي مفيدتري را مي‌توانند برگزار كنند. وي بيان كرد: بسياري از نيروهايي كه در زمينه‌ي طبيعت‌گردي فعاليت مي‌كنند، كوهنورد هستند، چطور متوليان متوجه اين موضوع نشده‌اند؟! اكنون افرادي كه از دوره‌هاي طبيعت‌گردي فارغ‌التحصيل شده‌اند، ظرفيت لازم را در تورهاي طبيعت ندارند. اين فعال اكوتوريسم در ادامه گفت: زماني كه سازمان ايرانگردي و جهانگردي زير نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بود، در سال 1375 با فدراسيون كوهنوردي تفاهم‌نامه‌اي در زمينه‌ي طبيعت‌گردي امضا كرد و قرار شد شركت‌هاي گردشگري در فعاليت‌هاي طبيعت‌گردي از كارشناسان و ناظران فدراسيون كوهنوردي استفاده كنند. اين دستور به تمام آژانس‌ها ابلاغ شد و در آن زمان رعايت مي‌شد و هماهنگي‌ها به‌صورت نسبي وجود داشتند تا اين‌كه سازمان ايرانگردي و جهانگردي از زيرمجموعه‌ي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي جدا شد و اين هماهنگي و ارتباط پس از تشكيل كميته‌ي ملي طبيعت‌گردي به‌عنوان متولي اين حوزه قطع شد. وي ادامه داد: آژانس‌هاي داراي بند «ب» (گردشگري) از اين زمان بدون هيچ كارشناس و حضور افراد متخصص فدراسيون كوهنوردي، گردشگران را به مناطق طبيعي مي‌بردند و پس از مدتي كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به چند مؤسسه و آژانس، مجوز آموزش را در زمينه‌ي طبيعت‌گردي داد، اين افراد ديگر با فدراسيون كوهنوردي كاري نداشتند و تشدد ايجاد شد، تاكنون كه متأسفانه هيچ هماهنگي جدي ميان اين دو بخش صورت نگرفته است. رييس كميته‌ي راهنمايان كوهستان درباره‌ي اين‌كه آيا فدراسيون كوهنوردي كارت راهنما صادر مي‌كند؟‌ گفت: سال 1375 كه كميته‌ي گشت كوهستان در اين فدراسيون فعال بود، نه به هر فردي، بلكه فقط به مربيان خود كه افرادي متخصص بودند، مجوزي به نام كوه‌گشت مي‌داد و اين افراد براي يك سال مي‌توانستند كوه‌گردي كنند. اين روند هم‌چنان ادامه دارد و اين مجوز اكنون با نام كوه‌گشت و طبيعت‌گردي صادر مي‌شود. در كنار آن، فدراسيون كوهنوردي براي راهنمايان كوهستان كه مربي هستند و تجربه و ويژگي‌هاي خاصي دارند، كارت‌ راهنماي كوهستان مي‌دهد. اين اقدام پيش از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز انجام مي‌شد، ولي اگر ميان اين دو بخش تعامل برقرار شود، آموزش و صدور كارت براي راهنمايان طبيعت‌گرد را به‌صورت مشترك مي‌توان انجام داد. او با بيان اين‌كه قوه‌ي‌ قضاييه فدراسيون كوهنوردي را متولي تمام مسايل فني كوه و طبيعت‌گردي مي‌داند، يادآوري كرد: اين موضوع شايد به بيست سي سال پيش مربوط شود و براساس آن، هرگونه رويدادي كه در كوهستان‌ها و مناطق طبيعي رخ دهد، اگر به تشكيل پرونده در قوه‌ي قضاييه منجر شود، از فدراسيون كوهنوردي به‌عنوان متولي در اين‌باره كسب تكليف مي‌شود.‌ در اين فدراسيون كميسيون بررسي و نظارت وجود دارد كه در گذشته به نام كميسيون حوادث فعال بود و اين مسايل را بررسي و كارشناسي مي‌كند. اين فعال اكوتوريسم افزود: اگر اين اتفاق‌ها در تورهاي آژانس‌هاي داراي بند «ب» و در محيط‌هاي طبيعي و كوهستاني رخ دهند، قوه‌ي قضاييه از فدراسيون كوهنوردي مي‌خواهد كه موضوع را بررسي كند، مانند اتفاقي كه چند وقت پيش براي مسافران چند شركت گردشگري داراي بند «ب» در صعود به قله‌اي در خارج از كشور رخ داد و به تنظيم شكايتي منجر شد كه كميسيون بررسي و نظارت فدراسيون كوهنوردي اين موضوع را بررسي كرد. قاضي درباره‌ي امكان تدوين استاندارد براي مناطق طبيعي با هدف جلوگيري از تخريب و آسيب رسيدن به اين مناطق و مسافران، اظهار كرد: مناطق طبيعي گستردگي خود را دارند و جريان‌هايي كه در اين مناطق اتفاق مي‌افتند، ممكن است كه آسيب‌رسان باشند؛ اما با توجه به دستور كار 21 كنفرانس ريو در سال 1992 ميلادي كه در برزيل برپا شد و درباره‌ي توسعه‌ي پايدار گردشگري و حفاظت از محيط زيست توضيح داده شده است كه چگونه در محيط‌هاي طبيعي به‌عنوان گردشگر حضور داشته باشيم، بدون اين‌كه به محيط‌هاي بومي و طبيعي آسيب رسانده شود، در اين دستور كار، استانداردها تعريف شده‌اند و اگر سازماني براساس توسعه‌ي پايدار گردشگري حركت كند، به‌راحتي اين استانداردها را مي‌تواند پايه‌ريزي كند. وي ادامه داد: حدود سه سال است كه موضوع گردشگري روستايي در كشور مطرح شده است. در كشورهايي كه روستاها براي گردشگران جذابيت‌هايي دارند، چرخه‌ي مالي خوبي را ايجاد مي‌كنند.‌ بنابراين در داخل كشور، روستاها را از جنبه‌هاي مختلف مي‌توان بررسي كرد، جذابيت‌هاي آن‌ها را گسترده، مرتب و معرفي كرد تا گردشگر با حضور خوب و سازنده از محيط لذت ببرد. نمونه‌ي اين روستاها در ايران، ابيانه است. رييس كميته‌ي راهنمايان كوهستان در فدراسيون كوهنوردي بيان كرد: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در زمينه‌ي روستاهاي گردشگري، فعاليت‌هاي گسترده‌يي را آغاز كرده و بيش از 400 روستا را به‌عنوان هدف گردشگري تعيين كرده است. قرار بود كه برنامه‌ي نظام‌مند گردشگري، شهرسازي، مديريت منابع طبيعي، محيط زيست، تاريخي و مذهبي روي اين روستا انجام شود تا با اين تحقيقات، محيط مناسبي را براي جذب گردشگر آماده كنند. وي توضيح داد: چهل روستا از ميان روستاهاي هدف گردشگري براي مطالعه‌ انتخاب شدند و چند شركت با ايجاد كنسرسيوم، فعاليت را در اين زمينه آغاز كردند و تحقيقات و اسنادي را در اختيار سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري قرار دادند. در اين شرايط كه بيشتر مناطق طبيعي كشور در محيط‌هاي كوهستاني قرار دارند و روستاها در نزديكي مناطق كوهستاني‌ واقع شده‌اند و 40 روستاي تعيين‌شده براي مطالعه نيز در محيط‌هاي كوهستاني قرار دارند، پس از انجام تحقيقات و مطالعات، استانداردهايي تعيين شده‌اند كه به چگونگي تدوين استانداردها در محيط‌هاي طبيعي كمك مي‌كنند‌؛ اما در اين ميان، بايد بين سازمان‌هاي مرتبط هماهنگي‌هايي باشد تا استانداردهاي مناطق طبيعي مانند جنگل، رودخانه، روستا و كوه مشخص شوند. قاضي اضافه كرد: اتفاق‌هايي در زمينه‌ي طبيعت‌گردي درحال رخ دادن هستند؛ اما به‌دليل ناهماهنگي‌هاي موجود ميان سازمان‌هاي مرتبط و فعاليت دوباره‌ي برخي از اين سازمان‌ها، اين استانداردها به‌راحتي استخراج نمي‌شوند. انتهاي پيام