مدرس دانشگاه علامه طباطبايي در تهران گفت: وقتي درباره‌ي برنامه‌ي چشم‌انداز 20 ساله‌ي صنعت گردشگري‌ صحبت‌ مي‌شود، قاعدتا بخشي از ارزيابي براساس آمار خواهد بود كه در اين دو سال چقدر توانسته‌ايم، در اين چارچوب حركت كنيم؛ ولي متأسفانه شاهد آن هستيم كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري آمار دقيقي را منتشر نمي‌كند، البته اين مشكل پيش از اين هم در سازمان بود و ما نمي‌توانستيم آمار صحيحي را براي صنعت گردشگري در كشور توليد كنيم.

محمدرضا فرزين در گفت‌وگو با خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، بيان كرد: در گذشته، براساس آماري كه در گمرك و هواپيماها ثبت مي‌شد، آماري را از گردشگران ورودي به كشور منتشر مي‌كردند؛ اما اكنون سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خود اين شيوه‌ي آمارگيري را زير سوال برده و قرار است كه آمار دقيق‌تري را ارايه كند.

وي ادامه داد: حداقل من نمي‌بينم كه گزارش‌هاي به‌روزي در سايتي باشند كه از طريق آن‌ها به آمار تعداد گردشگران داخلي، ورودي و خروجي بتوان دست يافت. اين شرايط يك مشكل به‌شمار مي‌آيد، چون ارزيابي دقيقي از اهداف نمي‌توانيم داشته باشيم.

او اظهار داشت: يك نكته‌ آن است كه در برنامه‌ي 20 ساله مطرح شده كه ما به ‌تعداد 20 ميليون گردشگر خواهيم رسيد. بنابراين در برنامه‌ي پنج ساله، بايد چهار ميليون گردشگر را بتوانيم جذب كنيم كه اين مقدار نيز تحقق نيافته است و ما اكنون طبق آمارهاي مطرح‌شده فقط حدود دو ميليون گردشگر ورودي داشته‌ايم كه البته اين آمار اعلام‌شده فقط به ورود گردشگران متعلق نيست و خود سازمان نيز اين رقم اعلام‌شده را قبول ندارد و اين نشان مي‌دهد كه ما به اهداف خود نرسيده‌ايم.

فرزين گفت: در بخش گردشگري داخلي نيز نظام صحيحي براي گرفتن آمار گردشگران نداريم. در تعطيلات نوروز امسال اعلام كردند كه 71 ميليون سفر داشتيم كه اين 71 ميليون تعداد گردشگر نيست. بر اين اساس، نتوانستند مشخص كنند كه چند گردشگر در طول تعطيلات نوروز داشتيم و آمار سالانه‌اي نيز منتشر نمي‌شود كه چه تعداد گردشگر داخلي در سال گذشته داشتيم. اين نظام به‌هم ريخته‌ي آماري، متأسفانه در يكي‌ دو سال اخير تشديد شده و هيچ اقدام جدي براي اصلاح آن انجام نشده است.

اين مدرس دانشگاه توضيح داد: مشكل آمار، مشكل پيچيده‌اي نيست، اگر يك عزم و شناخت دقيق از اهميت موضوع وجود داشته باشد، مشكل آماري در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري قابل حل است؛ ولي من احساس مي‌كنم كه تلاشي منسجم و هدفمند صورت نگرفته است و اكنون ما با مجموعه‌اي از آمارهاي به‌هم ريخته‌ي غيرقابل اعتماد روبه‌رو هستيم كه هرگونه ارزيابي كارشناسانه را از عملكرد زير سوال مي‌برد.

فرزين بيان كرد: عموما، رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در گزارش‌هاي ارزيابي، يك عدد آماري را اعلام مي‌كند، معاونت سازمان نيز عددهاي مختلفي را اعلام مي‌كند و اين به آن معناست كه ما خيلي ارزيابي دقيقي نمي‌توانيم داشته باشيم.

وي ادامه داد: براي مثال، در تعداد مناطق نمونه‌ي گردشگري، عددي كه در برنامه اعلام شد، حدود 100 يا اندكي بيشتر بود، اما اكنون بيش از 700 منطقه‌ي نمونه‌ي گردشگري را مصوب كرده‌ايم و اين پرسش به‌وجود مي‌آيد كه چرا عدد هدف 100 منطقه به بيش از 700 منطقه‌ي نمونه‌ي تصويب‌شده افزايش يافته است؟ يا اين‌كه مشخص نيست كه چند منطقه نمونه‌ي گردشگري تأسيس يا ايجاد شده‌اند. من در چند مورد كه مشاور مناطق نمونه‌ي گردشگري بودم، هنوز به سرانجام و نتيجه نرسيده‌اند.

او اظهار داشت: اطلاع‌رساني در صنعت گردشگري كشور ضعف دارد، آمار و ارقام بسيار ضعيف‌اند و ما براساس اين آمار و ارقام هيچ ارزيابي را از گردشگران ورودي، خروجي و داخلي كشور نمي‌توانيم داشته باشيم. در كشورهاي اروپايي يا آسيايي مانند مالزي و تركيه، براي توليد آمار، نظام آماري گردشگري دقيقي مشخص است.

وي توضيح داد: انواع متفاوتي آمار در گردشگري مورد نياز است، مثلا نياز است كه بدانيم كه در بخش تقاضا چه مقدار گردشگر وارد كشور شده است، اين گردشگران به چه بخش‌هايي رفته، در چه مكاني اقامت كرده‌اند و از چه وسيله‌ي حمل‌ونقلي استفاده كرده‌اند. اين‌ها آمار عمومي است و نظامي تحت عنوان GIS (General information of tourism system) ـ نظام عمومي آمارگيري گردشگري ـ وجود دارد كه در آن، تمام اجزايي كه بايد مشخص شوند و آمار آن‌ها تهيه شود، در بخش عرضه و تقاضا وارد مي‌شود و حتا در حد كامل‌تر، آمارهايي كه بايد براي نهاد‌هاي كارشناسي توليد شوند، در اين سيستم توليد مي‌شوند كه بخشي از آن‌ها سالانه، ماهانه، سه ساله يا مبتني بر يك نظام نمونه‌گيري توليد مي‌شود.

مدرس دانشگاه علامه طباطبايي اظهار كرد: بيشتر كشورهاي جهان يك نظام آمارگيري براي تعطيلات دارند كه معروف‌ترين آن‌ها به كشور بلژيك با عنوان WES مربوط است. در اين نظام، كامل مشخص مي‌شود كه تعطيلات كوتاه‌مدت و تعطيلات بلند‌مدت چقدر بوده، گردشگران به كجا سفر كرده‌اند، هزينه‌ي آن‌ها چقدر بوده است و يك جدول كاملي وجود دارد كه اين آمار را به‌صورت منسجم توليد مي‌كند.

فرزين بيان كرد: بخش عمده‌اي از اين آمار كه درباره‌ي تعطيلات و هم‌چنين سيستم عمومي توليد مي‌شود، توسط مجموعه‌هاي آمارگيري است كه بيشتر مطالعات آن‌ها نمونه‌گيري است. آن‌ها براساس نمونه‌گيري آمار را توليد مي‌كنند و نهادي هستند كه تخصص آن‌ها آمارگيري است.

او دامه داد: اين شيوه‌هاي آمارگيري كاملا درباره‌ي ايران عملي‌اند و سيستم پيچيده‌اي نيست. مشكل اين است كه دانش آمارگيري در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري وجود ندارد. دانش آمارگيري در دنيا بسيار كهنه و قديمي است و همه‌ي كشورها اين آمار را توليد مي‌كنند.

وي گفت: آمارگيري در انواع و شيوه‌هاي مختلف براساس نمونه‌گيري انجام مي‌شود و در كشورهاي مختلف اين آمارها دقيق است و آن‌ها اين آمارها را در سيستم‌هاي (TSA (Tourism Satellite Account ـ سيستم‌هاي آمارگيري ماهواره‌يي ـ اعلام مي‌كنند و كارشناسان از آن‌ها استفاده مي‌كنند. آمارگيري دانش نو و جديدي نيست و به‌كار نگرفتن آن در سازمان سبب تعجب است. اكنون چون اين دانش در سازمان وجود ندارد، آن‌ها فكر مي‌كنند كه آمارگيري فرآيند دشواري است.

اين كارشناس حوزه‌ي گردشگري اظهار داشت: در نوروز كه تعداد سفرهاي انجام‌شده را اعلام كردند، ورودي و خروجي استان‌ها اندازه‌گيري شد، يعني تعداد افرادي را كه وارد يا خارج شهرها شدند، محاسبه و آمار استان‌ها را با هم جمع كردند كه حاصل‌ آن، تعداد سفرهاي انجام شده است.

وي افزود: مشكل اين سيستم آن است كه مثلا يك گردشگر از شهر تهران به‌سمت خراسان حركت مي‌كند و در اين ميان، از مسيرهاي مختلفي عبور مي‌كند و در شهرها و استان‌هاي مختلف ثبت مي‌شود و در عمل، اين آمار تعداد سفر را نشان مي‌دهد و تعداد افرادي را كه سفر كرده‌اند، نشان نمي‌دهد.

فرزين گفت: من نمي‌گويم كه اين عدد به‌درد نمي‌خورد، در نظام كارشناسي هر عددي خود يك شاخص است و از آن مي‌توان استفاده كرد؛ اما اين عدد كامل نيست و تمام اثرهاي اقتصاد گردشگري را نمي‌تواند نشان دهد.

او بيان كرد: يعني بايد آن‌قدر در تعطيلات نوروز نظام منسجم آماري داشته باشيم كه بتوانيم بگوييم، چه تعداد گردشگر سفر كرده‌اند، اين تعداد بيشتر از چه مكان‌هايي استفاده كرده و از چه طريقي سفر كرده‌اند، چون بخش كارشناسي براساس همين آمارها مطالعه مي‌كند.

اين مدرس دانشگاه معتقد است: آمارگيري امروز ما هدف‌مند نيست، چون ما در يك سيستم حركت نمي‌كنيم. در دنيا، بخشي از فعاليت‌هاي آمارگيري تلاش مي‌كند، حتا اطلاعات بازاريابي را نيز توليد كنند و در اختيار كارشناسان قرار دهند، يعني بخشي از آمارگيري بسيار تخصصي است و مورد نياز گروه‌هاي آمارگيري توليد مي‌شود.

فرزين توضيح داد: بخشي از نظام‌ آمارگيري، نظام تعطيلات است كه اين نظام بايد بسيار دقيق باشد. من درباره‌ي سفرهايي كه در نوروز انجام شدند، نقد اساسي دارم؛ چون اين آمارگيري، اقتصاد گردشگري كشور ما را به‌هم ريخته است و اين هنر نيست كه رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در صداوسيما اعلام كند كه ما 71 ميليون نفر سفر داشته‌ايم، بلكه اين ناشي از عدم مديريت صحيح سفر و فراغت در كشور است كه تمام سفرهاي ما مانند يك بمب به يك‌باره منفجر مي‌شود.

وي ادامه داد: در مدت 15 روز، بخش عرضه در صنعت گردشگري نمي‌تواند پاسخگو باشد، يعني نه تقاضا‌كننده راضي است و نه عرضه‌كننده مي‌تواند شاهد نتايج اقتصادي آن باشد و بعد از آن، شاهد تعطيلي شش‌ماهه‌ي صنعت گردشگري هستيم.

او بيان كرد: آمار 71 ميليوني حاكي از آن است كه در كشور ما امكان آن‌كه 71 ميليون نفر سفر انجام دهند، وجود دارد؛ اما به‌دليل مديريت ضعيف، اين 71 ميليون سفر به يك‌باره به‌صورت خودجوش انجام مي‌شود و سپس به‌پايان مي‌رسد.

اين كارشناس صنعت گردشگري اظهار كرد: بخشي بايد مديريت توزيع تعطيلات را برعهده گيرد و آن‌را در فصل‌هاي مختلف توزيع كند و آثار اقتصادي گردشگري كشور را به حداكثر برساند؛ اما اين دانش در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ضعيف است.

فرزين گفت: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در كل سال‌هاي پس از انقلاب هيچ‌گاه نتوانسته است، بدنه‌اي كارشناسي و مديران خبره و قوي را در خود ايجاد كند و آن‌ها را بپروراند. به همين دليل، در هر دولتي، دچار تحولات اساسي مي‌شود و افراد جديد بر سر كار مي‌آيند كه داراي دانش كافي نيستند.

او تأكيد كرد: در حوزه‌ي آموزش نيز چنين وضعي وجود دارد؛ ما نتوانسته‌ايم به تعداد كافي افراد كارشناس، خبره و دانشگاهي در اين حوزه برسيم. به همين دليل، اين وضع به‌هم ريخته را در گردشگري كشور داريم.

وي گفت: سازمان جهاني جهانگردي آمار گردشگري همه‌ي كشورها را در يك مجموعه منتشر مي‌كند. سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و سازمان جهاني جهانگردي سازمان ملل پيش‌بيني‌هايي را براي تعداد گردشگران در آينده انجام داده‌اند.

او توضيح داد: من اين ميزان را با پيش‌بيني كه سازمان جهاني جهانگردي براي ايران انجام داده است، مقايسه كردم و متوجه شدم كه آنچه ما پيش‌بيني كرديم و آنچه آن سازمان پيش‌بيني كرده، بسيار متفاوت است. آن‌ها براي كل منطقه‌ي ما در جنوب آسيا سهمي را براي هشت كشور درنظر گرفته بودند، اما ما در برنامه‌هاي خود، سهمي كه درنظر گرفتيم، بيش از سهمي است كه براي آن هشت كشور است و چشم‌انداز ما با چشم‌انداز سازمان جهاني جهانگردي انطباق ندارد. اين نشان مي‌دهد كه آن‌ها چنين جايگاهي را براي ما در بخش گردشگري دنيا نمي‌بينند.

مدرس دانشگاه علامه طباطبايي در پايان اضافه كرد: ظاهرا بانك مركزي درحال طراحي TSA براي ايران است و به‌نظر مي‌رسد كه به جمع‌بندي رسيده‌اند. اگر TSA براي ايران بتوانيم داشته باشيم، مي‌توانيم دقيقا بدانيم كه سهم گردشگري در توليد ناخالص ملي (GDP) چقدر است يا سهم گردشگري در درآمد ارزي و درآمدهاي ايجاد‌شده چقدر است. TSA از نظام‌هايي است كه در كشور ما بسيار مورد نياز است.

انتهاي پيام