اشاره:
آن‌چه كه در پي مي‌آيد چهارمين بخش از گفت و گوي خبرنگار سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، با دكتر علي وطني معاون آموزشي - پژوهشي انستيتو نفت دانشگاه تهران و رئيس اسبق دانشگاه صنعت نفت است كه به موضوع «سياست‌هاي آموزشي و پژوهشي در بخش بالادستي نفت» اختصاص داشت.
گفتني است دكتر عمادي مدير پژوهش و فناوري شركت ملي نفت با حضور در كارگاهي با همين عنوان كه در دفتر مطالعات خبرگزاري دانشجويان ايران برگزار شد، در باره ي بخش‌هايي از نقد هاي طرح‌شده از بيان معاون پژوهشي انستيتو نفت دانشگاه تهران سخن گفت. متن كامل گزارش اين كارگاه نيز متعاقباً ارسال خواهد شد.
جذب نخبگان مهم نيست؛ بلكه مهم حفظ نخبگان است
حفظ نخبه به معناي اعتماد كردن و فراهم كردن تمهيدات و تسهيلات براي رشد و شكوفايي اوست
خبرنگار:
مسووليت بنياد ملي نخبگان را درباره ي جذب و حفظ دانشجويان نخبه در رشته‌هاي بالادستي نفت چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
دكتر وطني:
بنياد ملي نخبگان مي‌تواند وظيفه شناسايي و جذب نخبگان را انجام دهد، اما بايد توجه داشته باشيم كه مهم جذب نيست؛ لازم است، اما كافي نيست. مهم حفظ نخبگان است؛ حفظ نخبه به معناي اعتماد كردن، سپردن و خواستن مسووليت ، حمايت و پشتيباني ، فراهم كردن تمهيدات و تسهيلات براي رشد و شكوفايي است؛ عده‌اي از فارغ التحصيلان دانشگاهي ما به راحتي جذب دانشگاه‌هاي دنيا شده و تعداد قابل توجهي از آن‌ها ماندگار مي‌شوند. عده‌اي از آن‌ها كه در داخل باقي مي‌مانند افراد توانمندي هستند كه تجربيات را در قالب انتقال دانش فني به كارآموزان آموزش مي‌دهند، اما شركت‌هاي بين‌المللي 2 سال بعد آن كارآموزان را به خود وابسته كرده و با خود مي‌برند.
ناكارآمدي آيين نامه‌ي جذب دانشجويان با معدل بالاي 17
اين دانشجويان عمدتاً ادامه تحصيل را در اولويت قرار مي‌دهند
آيين‌نامه‌اي براي استخدام كساني كه داراي معدل دانشگاهي 17 به بالا هستند، وجود دارد، اما اگر كمي نيك بنگريم متوجه خواهيم شد كه چنين نيرويي ادامه تحصيل را در اولويت قرار مي‌دهد و حتي زماني كه وارد صنعت مي‌شود و به كار دفتري گمارده مي شود، پس از مدتي به دليل اقناع نشدن، كار را ترك كرده و به ديگر كشورها مهاجرت مي‌كند. اين مسئله منجر به ناكارآمدي اين طرح مي‌شود.
مجلس و يا مجمع تشخيص مصلحت نظام بايد يك سيستم نظام‌مند تدوين كنند؛ چرا كه سرمايه‌هاي كشور تنها نفت و گاز نيستند، بلكه سرمايه‌هايي با ارزش‌تر همين جوانان و فارغ‌التحصيلان متخصصي هستند كه از ايشان به راحتي گذر مي‌كنيم.
ناديده انگاشتن يك حق انساني ؛ عامل مهاجرت
اين حق انساني نخبگان است كه انتظار بكارگيري و استفاده از تخصص خود را داشته باشند
افرادي كه تحت عنوان نخبه از كشور خارج مي‌شوند، مگر چه بدي‌اي ديده‌اند كه تصميم به مهاجرت گرفته اند؟ آيا به خاطر پست،حقوق و مسائل مادي است؟ به نظر مي‌رسد ناديده انگاشته شدن حق انساني كه مرتبط با نحوه‌ي استفاده از توانايي‌هاي يك فرد متخصص است، آن‌ها را مجبور به مهاجرت كرده است. اين مسئله به دليل وضعيت زندگي در ايران نيست بلكه زندگي در ايران افتخار هر ايراني است و تمام هموطنان خارج از كشور ، آرزومند حضور در اين كشور هستند.
شركت‌هاي بين‌المللي نفتي، فارغ التحصيلان ممتاز دانشگاه‌هاي صنعتي كشور ما را در بخش نفت و گاز، حتي بدون سابقه كار جذب مي‌كنند
شركت‌هاي بين‌المللي نفتي، فارغ التحصيلان ممتاز دانشگاه‌هاي صنعتي كشور ما را در بخش نفت و گاز، حتي بدون سابقه كار جذب مي‌كنند، اين در حالي‌ست كه جذب اين نيروها در كشور، منوط به داشتن سابقه كار است، اين قوانين حتي در شركت ملي نفت ايران نيز مشهود است.
مسئله پول نيست
عدم تعامل مثبت با روحيه و شخصيت استادان و دانشجويان!!!
هنگامي كه صنعت نفت به استاد باسابقه‌ي اين مملكت پس از گذشت ماه‌ها پاسخ نمي‌دهد، چگونه مي‌توان انتظار داشت كه به دانشجويان بها داده شود و آن‌ها در كشور بمانند.
اين درست است كه حقوق اساتيد اين رشته در مقايسه با پرداخت دانشگاه‌هاي خارج از كشور ناچيز است، اما بسياري از اساتيد در صورت مساعد بودن وضعيت آموزش و پژوهش آمادگي كاركردن در ايران را دارند. اين در حالي است كه در گذشته و هم اكنون بستر كار براي تمامي اساتيد در خارج از كشور و در شركت‌ها مهياست؛ اما عشق و علاقه اساتيد و محققين به امر تحصيل و آموزش كشور آن‌ها را با وجود تمام نارسايي‌ها در كشور حفظ كرده است. بنابراين ماندگاري اساتيد در كشور به خاطر پول نيست. همچنان‌كه علت مهاجرت آن ها ضرورتاً مسائل مادي نيست.
هنگامي كه يك استاد مشاهده مي‌كند دانشجوي او جذب داخل نمي‌شود و يا در صورت جذب، حفظ نمي‌شود، ديگر با چه انگيزه‌اي مي‌توانم به نسل جوان بعدي روحيه بدهد و وي را به ماندن و پژوهش تشويق كند؟!
بنابراين لازم است كه سطح كيفيت آموزش را ارتقا بخشيم، به گونه‌اي كه مجبور به فروش نفت و گاز به صورت خام به دليل فقر نيروي انساني متخصص نباشيم و ناچار نباشيم كه تكنولوژي را از خارج دريافت كنيم.
تعداد قابل توجهي از دانشجويان دكتري و ارشد از خارج از كشور بازگشتند، اما حفظ نشدند
خبرنگار:
در طرح ضربتي آموزش تحصيلات تكميلي واعزام دانشجو به خارج، چند درصد از فارغ التحصيلان بازگشتند؟
دكتر وطني:
تعداد قابل توجهي بازگشتند و بلافاصله جذب شدند اما متاسفانه حفظ نشدند، براي حفظ آن ها بايد انگيزه ي تخصصي و علمي براي آن‌ها ايجاد كنيم. به طور مثال از آن‌ها بخواهيم كه 1درصد به توليد نفت كشور اضافه كنند، آن‌گاه تمهيدات و تسهيلاتي براي آن‌ها ايجاد كنيم كه به عنوان يك غرور ملي نزد خود بگويند كه من نيز سهمي در افزايش توليد نفت كشورم داشته‌ام.
در سيستم نظام پزشكي، ابتدا پزشك متخصص را شناسايي مي‌كنيم و پس از شناسايي وي، در زمان مراجعه به پزشك هر نسخه‌اي كه نوشت حتي اگر سواد خواندن نسخه او را نيز داشته باشيم، به خود اجازه نمي‌دهيم بحث كنيم كه آيا داروي تجويزي شما براي من مؤثر خواهد بود يا خير؟! بلكه در اسرع وقت به داروخانه مراجعه مي‌كنيم و پس از تهيه دارو، آن را مصرف مي‌كنيم.
آيا ما در زمينه نفت در عمل به اين نتيجه رسيده‌ايم كه اگر اساتيدي به آن درجه علمي رسيدند كه يك چنين تشخيصي در رابطه با بيماري نفت كشور دادند، نسخه‌ي آن‌ها را بپذيريم؟
يك تقاضا!!!
به اساتيدي كه از نظر قابليت و پتانسيل علمي به جايي رسيده اند كه در دنيا ايشان را به عنوان مرجع مي‌شناسند، اجازه ورود به صنعت نفت كشور دهيد
اين برخورد از رفتار‌هايي است كه در كشور ما روي نداده است. ما بايد به اساتيدي كه از نظر قابليت و پتانسيل علمي به جايي رسيده اند كه در دنيا ايشان را به عنوان مرجع مي‌شناسند، اجازه ورود به صنعت نفت كشور را بدهيم. اگر چه وظيفه اول اساتيد تدريس است، اما تدريس بدون پژوهش، به معناي مرگ علم و آموزش است. و بايد توجه كنيم كه پژوهش‌هاي نفت هزينه برهستند و نياز به سرمايه‌گذاري صنعت دارند.
عواملي كه سبب مهاجرت مي‌شوند
عواملي كه سبب مهاجرت مي‌شوند، در عدم استفاده از توانمندي‌ها، ظرفيت‌ها و قابليت‌هاي عمده نيروها ريشه دارد. بايد در جهت حفظ عده‌ي اندكي كه در كشور جذب شده اند، اما با توجه به شرايط فعلي عزم سفر كرده‌اند، بكوشيم. گرچه معتقد هستم كه اگر اين افراد به خارج از كشور مهاجرت نمايند، در صورت مهيا شدن بستر لازم در داخل كشور مجددا باز خواهند گشت، چرا كه آرزوي اغلب ايشان خدمت به ملت است.
بايد با گفت و گو برگزاري ميزگردهاي علمي با اساتيد به برنامه‌هايي اجرايي دست يافت
برنامه‌هاي حاصل از گفت و گوهايي علمي بايد به قانون تبديل شود
بايد در راستاي حفظ جوانان جذب شده و بازگرداندن آن‌هايي كه به خارج از كشور عزيمت كرده‌اند، كوشش كرد.
همچنين مي‌توان براي ايجاد احساس شادابي، نشاط و ماندگاري در اساتيد و محققين و مهندسين صنعت نفت، از دل چنين گفت و گوها و ميزگردهاي علمي و كارشناسي‌اي يك سري برنامه‌هاي اجرايي بيرون كشيد.
اين برنامه‌هاي اجرايي بايد از طريق مجلس، مجمع تشخيص مصلحت نظام و وزارت نفت به قانون تبديل شوند.
ادامه دارد....