شهرستان گناباد در جنوب خراسان رضوي، داراي جاذبه‌هاي زياد گردشگري و آثاري كه بيانگر تاريخ و هنر ايران زمين است.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) محسن بختياري در وبلاگ http://mb.blogfa.com در مطلبي به بيان جاذبه‌هاي تاريخي شهرستان پرداخته است.

در اين مطلب آمده است: شهر گناباد كه به نامهاي مختلفي چون ينابذ، كنابد، جنابذ، گيوآباد در متون تاريخي از آن نام برده شده شهري است با پيشينه كهن تاريخي و كوه و دشت اين شهر براساس روايات شاهنامه فردوسي عرصه جنگ و حماسه‌دوران اساطيري بوده است.

وجود دو محوطه وسيع باستاني اروك و حصار مربوط به هزاره سوم پيش از ميلاد، زيستگاه جوامع متمدن بوده كه نمودي بر اين ادعا است.

جاذبه‌هاي شهرستان

قنات قصبه

قنات قصبه نمادي از سخت كوشي مردم كوير براي دست يافتن به مايه حيات است.  دراينكه زمان دقيق حفر اين قنات چه زماني است اختلاف نظر وجود دارد ولي براساس داستان معروف دوازده رخ درشاهنامه حكيم فردوسي بناي قنات درشهر گناباد به قبل از كيخسرو مي‌رسد.

اما در عين حال برخي از تاريخ نگاران به صراحت بنياد قنات را به دوره هخامنشي نسبت داده‌اند اينان با مشاهده سفالهاي جمع‌آوري شده بر كناره برخي چاههاي شاخه‌اصلي، قنات قصبه را به دوران هخامنشي وقابل مقايسه با سفالهاي مربوط به دوران هخامنشي درنواحي باختر و دهانه غلامان سيستان مي‌دانند.

بررسيهاي ميداني نشان داده‌است كه طول رشته‌هاي هشتگانه قنات قصبه133 هزار و 33متر و عمق مادر چاه آنرا 300متر است.

در حال حاضر قنات قصبه گناباد كه روزگاري از آن هشت رشته آب جاري بوده به دو رشته كاهش يافته و در همين دو رشته نيز شگفتي حكم فرماست بطوري كه آب هر كدام از اين دو رشته 10 سانتي گراد با يكديگر اختلاف دما دارد.

مسجد جامع گناباد

يكي ديگر از شاهكارهاي تاريخي استان خراسان مسجد جامع گناباد است.

اين مسجد جز بناهاي دو ايواني است كه در سال 609 هجري قمري ساخته شده و از امتيازات مهم آن وجود كتيبه‌هاي كوفي و آجركاريهاي زيبا مي‌باشد كه بر اطراف ايوان قبله آن نقش بسته است.

بر اساس آثار و شواهد موجود احتمالا در دوران ايلخاني ايجاد شده است.

امام زاده محمد عابد

اين مرقد متبرك بر اساس اسناد تاريخي مربوط به برادر امام رضا(ع) مي‌باشد كه در شهر كاخك واقع شده‌است، بقعه اين امامزاده به سبك بناهاي دوران صفوي ساخته شده و بطور مشخص از مسجد شيخ لطف الله اصفهان الهام گرفته است.

اين بنا كه مربوطه در دوران صفويه بوده ، خط زيباي عليرضا عباسي زينت بخش ساقه گنبد آن است.

 يخدان كوثر

يخدان كوثر، مجموعه‌اي از يك فضاي دوار با پوشش مخروطي و ديواري عمود بر يخدان و اتاقكهاي در مجاورت آن است كه در فصل زمستان آب باران به پشت ديوارهاي آن هدايت شده تا در سايه ديوار منجمد و آنگاه يخهاي حاصله به درون حفره وسيع زير پوشش مخروطي منتقل مي‌شده است.

معماري يخدان از عناصر گل و خشت شكل گرفته و فنون مهندسي جهت استقرار و استحكام بنا با درايت، آگاهي تمام رعايت شده‌است.

قدمت يخدان كوثر به يكصد سال نمي‌رسد ولي از آن جهت كه به عنوان عنصري كه بنا به وضعيت اقليمي و دشواريهاي زندگي در بيابان گرم گناباد چاره ساز بوده ساخته شده حائز اهميت است.

 روستاي قلعه عمراني

اين قلعه مجموعه عظيمي از معماري محصور در بروج و بارو مي‌باشد و يكي از روستاهاي تاريخي كه بافت تاريخي آن حفظ شده كه در آن مي‌توان آب انبار، بادگير، حمام خزينه‌اي و انبارهاي بزرگ مربوط به دوران سلجوقي تا صفوي را مشاهده كرد. اين روستا تا 30 سال پيش مسكوني بوده‌است و درحال حاضر قابليت تبديل شدن به شهرك سينمايي را دارد.

مقبره جغتين گيسور

اين بنا به جغتاي پسر چنگيز نسبت داده شده و به احتمال زياد بناي مقبره، به پاس حرمت يكي از بزرگان ايراني در قرن هشتم هجري ساخته شده است.

اين مقبره بناي آجري زيبايي كه از نوع بناهاي چهار تاقي گنبد دار بوده، بر فراز سردابه‌اي ساخته شده است.

فضاي داخلي اين بنا مربع و نماي خارجي آن هشت ضلعي است و در زمان آباداني از اهميت زيادي برخوردار بوده است.

 قلعه شوراب

اين اثر بقاياي قلعه‌اي سنگي است كه بر فراز كوهي نه چندان بلند واقع است و شامل برج و بارو و فضاهاي معماري متعددي بوده و ديوار نسبتا قطوري آن را محصور كرده است.

سبك معماري قلعه شوراب حاكي از آن است كه بنياد آن متعلق به دوران ساسانيان بوده و در دوران سلجوقيان پس از مرمت و ساخت فضاي جديد مورد استفاده مجدد قرار گرفته است (اين بنا در شمال شرقي گناباد قرار دارد.)

 موزه گناباد

موزه گناباد در شبستان شمال شرقي مسجد تاريخي جامع گناباد قرار گرفته و داراي ستون هاي با جرزهاي بسيار محكم و قوي ، طاقهاي متعدد و داراي محرابي با تزيينات گچبري متعلق به دوران قاجاريه است.

ويژگي اين موزه ، وجود محرابي تاريخي ديگري درآن مي‌باشد كه طي كاوشهاي باستان شناسي سالهاي گذشته نمايان و به نمايش گذاشته شده است.

دو برگ از قرآنهاي خط كوفي مربوط به قرنهاي سوم و چهارم هجري قمري ، يك برگ قرآن به خط كوفي ايراني متعلق به قرن پنجم هجري قمري ، نسخ قرآن نفيس مربوط به دوران تيموري و قاجاريه از جاذبه‌هاي اين موزه ديد.

 موزه آب

اين موزه در چند سال اخير و با توجه به وجود تعداد زيادي آب انبار در منطقه گناباد ايجاد شده است.

دراين موزه كه خود آب انباري است كه قسمت مخزن آن باز شده مي‌توان وسايل ساخت و سير تكاملي وسايل نوشيدن آب را در آن مشاهده كرد.

 موزه مردم شناسي

در اين موزه لباس مردان قديم گناباد مانند جليقه، قبا، لباده، خرقه، ارخاق، كلاه نمدي كرك وانواع كفشهاي گيوه، ساده، روشناوندي و بيمرغي در معرض نمايش قرار گرفته است.

طراحي و ساخت خانه قديمي باهمه امكانات سنتي آن ازديگر بخش هاي اين موزه است كه البته بخشي ازاين وسايل هنوز در برخي از مناطق روستايي به فراموشي سپرده نشده و اجرا مي‌شود.

برخي ديگر از جاذبه هاي گردشگري شهرستان نيز عبارتند از:

- محل زيارتي سياحتي كمر زيارت (راهش ازپاسگاه عمراني جدا مي شود)

- امام زاده هاي ديسفان(سلطان احمدجوانمرد) و خانيك(محمود) با مناظر با صفا و زيباي اطراف آن ها

- امام زاده احمد در بيمرغ

- امامزاده يحيي در محي آباد كاخك

- سيد مرتضي در قصبه ي شهر

- سيد ابراهيم در مركز شهر

- دارالشفا در دلويي

- پير کله در نوقاب

- پير سراب در جعفرآباد

- قلعه فرود درکلات

- قبر پيران ويسه در درب صوفه

- مسجد جامع کاخک در زمان شاه طهماسب اول صفوي در961هجري

- مسجد جامع بجستان مربوط به زمان ميرزا شاهرخ پسر امير تيمور در828 هجري

- مسجد جامع جويمند مربوط به زمان صفويه در1040 هجري

- مسجد جامع بيدخت در 1204 هجري

- پارك جنگلي همراه با شهر بازي مشهور به پارك قوري

- پارك شهر داراي استخري بزرگ و فضايي زيبا و جايگاه اطراق

- باغ ملي در مركز شهر

 سوغات گناباد

سفال به عنوان يك دست ساخته انسان كه قدمت بسيار زيادي در گناباد دارد و اين شهر از دير باز جز سه قطب سفال ايران معرفي كرده از سوغات معروف اين شهر است.

قطاب، كلمبه، رو ور كرده و زعفران از ديگر سوغات منطقه گناباد است.

انتهاي پيام