صنايع دستي رايج در استان تهران به سه دسته شهري، روستايي وعشايري تقسيم مي‌شوند. در صنايع دستي شهري، توليد در كارگاه هاي دايمي صورت مي گيرد و فعاليت هاي عمده شامل خراطي و سبد بافي ، شيشه گري، تراش و نقاشي روي شيشه، زيلو بافي، نقاشي روي چرم، قالي بافي سفال گري و چاپ باتيك است. به گزارش بخش «صنايع دستي ايسنا» با نگاهي به سابقه توليد و قدمت چنين فرآورده‌هايي درتهران ، در مي‌يابيم كه اين رشته‌ها سابقه توليد طولاني در تهران ندارند و بيشتر حاصل كار صنعت‌گران اصفهان يا شيرازي مقيم تهران‌اند. توليد كنندگان مصنوعات سفالي بيشتر از لالجين همدان به تهران كوچ كرده‌اند و خراطان عموما" دزفولي هستند. تنها نقاشي روي چرم كه از دوره قاجاريه در تهران رواج پراكنده به آن اشغال داشته‌اند. در سال‌هاي اخير نيز عده‌اي از كار‌آموختگان كلاس‌هاي آزاد سازمان صنايع دستي ايران در تهران سرگرم فعاليت بوده‌اند. تحقيقاتي كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تهران در اين خصوص انجام داده نشان مي‌دهد كه صنايع دستي روستايي عموما خانگي و غير دايمي است و فعاليت عمده را قالي بافي، گليم بافي ، حصير بافي و دست بافي شامل جاجيم بافي و پتو بافي تشكيل مي‌دهد. از اين ميان دست بافي و گليم بافي در استان تهران داراي سابقه‌اي بسيار طولاني است و پاره‌اي ديگر از رشته‌ها طي سال‌هاي اخير از طريق كارگاه‌هاي آموزش جهاد سازندگي يا مراكز بهزيستي به مناطق روستايي راه يافته و به دليل قابليت‌هاي اقتصادي، گروه‌هايي را جذب كرده است. نكته حايز اهميت اين كه پاره‌اي از صنايع دستي رايج در بعضي نقاط روستايي استان تهران داراي خصلت كارگاهي و توليد آنها دايمي است. بررسي كارگاه‌هاي شيشه گري، سفال سازي، پتو بافي، زيلوبافي در مناطق روستايي نشان مي‌دهد كه دست اندركاران آنها افراد غير بومي هستند كه بيشتر از تهران، تبريز و لالجين به مناطق روستايي مهاجرت كرده‌اند. در جزوه نگرشي بر صنايع دستي استان تهران آمده است كه كارگاه‌هاي شيشه گري و پتو بافي روستايي قشلاق ملارد، سفال گري روستاي احمد آباد ورامين، زيلو بافي در روستاهاي گرگ تپه، شهرك مدرس و باقر آباد، پارچه بافي در روستاي خيرآباد و .. . چنين خصلتي دارند. صنايع دستي عشايري كه خانگي و فصلي انجام مي‌شود، برخاسته از جامعه انساني اين منطقه نيست ولي به دليل قدمت هفتاد و چند ساله اش جاي مناسبي در ميان صنايع دستي استان تهران يافته است. دست اندركاران اين بخش از دست‌سازهاي ايراني كه بافت انواع قالي، قاليچه، جاجيم و گليم، جوال، رويه پشتي، خورجين و نيز ريسندگي و رنگ رزي پشم را در انحصار دارند، گروهي از عشاير و قشقايي هستند كه حدود هفتاد و چند سال پيش از زاد گاه خود به تهران، ري ورامين و حومه كرج تبعيد شده‌اند. از دست‌سازهاي تهران مي‌توان موارد زير را نام برد. پتو بافي اين صنعت فقط در روستاي قشلاق ملارد، ار توابع كرج، رواج دارد و دست اندركاران آن را عموما غيربومي مهاجر از تبريز و ديگر نقاط كشور تشكيل مي‌دهند. مواد اوليه مورد مصرف در پتو بافي الياف آكريليك و نخ پنبه دولتي نمره بيست است. جاجيم بافي كوهستاني بودن و داشتن مراتع سرسبز و گله‌داري گسترده در منطقه فيروزه كوه، اين منطقه را به يكي از مراكز توليد پشم ايران تبديل كرده است. جاجيم‌هاي توليدي در روستاهاي فيروز كوه به دليل نزديكي منطقه با مازندران كاملا تحت تاثير دست بافت‌هاي آلاشت است، با اين تفاوت كه عرض جاجيم‌هاي توليدي آن از 25 سانتي متر تجاوز نمي‌كند. گروهي از عشاير ساكن در روستاي قجر تخت رستم از توابع شهريار، نيز در گذشته به توليد جاجيم‌هاي بسيار نفيس اشتغال داشتند كه امروزه به دليل جاذبه‌هاي اقتصادي قالي‌بافي جذب اين حرفه شده‌اند. در روستاهاي كوهان از توابع دماوند، كارگاه‌هاي توليد جاجيم، به توليد بافته‌هايي به عرض 52 سانتي متر اشتغال دارند. عشاير اسكان يافته در روستاهاي قشلاق فرون آباد، قشلاق حاجي آباد، قلعه نو ولپه زنگ ( از توابع شهرري ) نيز با بافت جاجيم آشنايي دارند. چادر شب بافي ديرينه ترين صنعت دستي رايج در مناطق روستايي استان تهران بافت چادر شب در اندازه‌هاي متفاوت، براي مصارف مختلف است كه به صورت حرفه‌اي خانگي در روستاهاي كوهان و كيلان از توابع دماوند، جريان دارد. بيشتر بافندگان اين چادر شب‌ها را زنان و دختراني تشكيل مي‌دهند كه با استفاده از دستگاه‌هاي چوبي ساده، محصولات نفيس و ظريفي با طرح‌هاي راه راه و پيچازي به رنگ هاي زرد، قرمز، سبز، بنفش، نارنجي، قهوه اي، نيلي و .. توليد مي‌كنند. حوله بافي در كيلان و كوهان به وسيله دستگاه‌هاي دو وردي ساده به توليد نوعي حوله ابريشمي در اندازه‌هاي مختلف مي‌پردازند. در روستاي آبسرد از توابع دماوند نيز حوله بافي رايج است. مواد اوليه مورد مصرف در حوله بافي همان مواد چادر بافي است. حوله‌هاي حمام در دو نوع ساده و گل دار بافته مي‌شود كه نوع گل دار آن وقت بيشتري را طلب مي‌كند و از لحاظ قيمت از نوع ساده گران‌تر است. زيلو بافي در منطقه ورامين بافت زيلو‌هاي نامرغوب و ارزان قيمت رواج تقريبا گسترده‌اي دارد و در قشلاق داود‌آباد ورامين، باقرآباد، گرگ تپه، قرچك و خيرآباد كارگاه زيلو بافي داير است و گروهي توليد كننده غير بومي با بهرگيري از دستگاه هاي بافندگي دستي سرگرم به كار هستند. مواد اوليه عمده اين توليد كنندگان نخ اورلون در رنگ‌هاي مختلف و نخ كنفي چپ تاپ است كه توسط خود بافندگان ( با كمك رنگ هاي جوهري ) به رنگ‌هاي بنفش يا مشكي تبديل و مورد استفاده قرار مي‌گيرد. شيشه گري در روستاهاي خيرآباد ( از توابع ورامين ) و قشلاق ملارد ( از توابع كرج ) كارگاه‌هاي شيشه‌گري داير است. توليد عمده اين كارگاه‌ها پارچ و ليوان‌ها و گاهي گلاب‌پاش است. قالي بافي بافت قالي و قاليچه در استان تهران گسترش چشمگيري دارد. اين هنر به صورت حرفه‌اي خانگي در تمام نقاط روستاي رايج است . در فاصله سال‌هاي 1355 تا 1365 شمسيرشد قابل ملاحظه‌اي در افزايش توليد و تعداد دار قالي به چشم مي‌خورد. گليم بافي گليم بافي دراستان داراي سابقه طولاني است و بافت انواع گليم نقش دار و مخطط در نقاط مختلف رواج دارد. گليم بافان روستايي براي تاروپود بافته هاي خود از پشم استفاده مي كنند ، ولي در پاره‌اي موارد نيز براي توليد محصول مرغوب‌تر از نخ پنبه‌اي براي تار بهره مي‌گيرند. گليم بافي در اغلب نقاط استان رواج دارد، روستاي اميريه ( از توابع فيروزه كوه )، قشلاق فرون آباد، حاجي آباد و قلعه نو ( از توابع شهر ري)، روستاهاي كرج و ... از اين جمله‌اند. نمد مالي از جمله صنايع پرپيشينه مناطق روستايي استان تهران نمد مالي بود كه در حال حاضر تقريبا منسوخ شده است. در سال‌هاي اخير كليه دست اندركاران از اين صنعت دست كشيده و فقط تعداد معدودي از عشاير هنگامي كه به مراتع حومه منطقه شميران كوچ مي‌كنند، تعداد محدودي نمد براي مصرف شخصي توليد مي نمايند. تعدادي نمد مال در روستاي كش از توابع طالقان نيز هنوز حضور دارند. انتهاي پيام