/زمان رسيدگي به وضعيت اسفناك آثار باستاني فيروزآباد كي فرا مي‌رسد؟/ نقش برجسته‌ي «پيروزي اردشير بر دشمنان» در فيروزآباد در حال محو شدن است
نخستين و طويل ترين نقش برجسته دوران ساساني واقع در فيروزآباد فارس در حال محو شدن است. اميرحسين حكمت‌نيا ـ دبير كانون باستان‌شناسي و گردشگري پارس ـ در گفت و گو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اشاره به اين مطلب گفت: تنها دو نقش برجسته در آثار و كتيبه‌هاي به جاي مانده تاريخي منسوب به اردشير وجود دارد كه يكي از آنها موسوم به جنگ سواران واقع در محوطه‌اي روبه‌روي كاخ - قلعه دختر در وضعيت نامناسبي قرار داد. اين نقش برجسته زيبا و البته بسيار مهم از لحاظ تاريخي، سال به سال در شرايط بدتري قرار مي‌گيرد. اين نقش برجسته با طول 17/5 متر شامل سه صحنه از نبردهاي اردشير و بزرگان ساساني براي برچيدن دودمان پارتي است. وي در ادامه عنوان كرد: در اين دوران هنوز نقش برجسته‌هاي ساساني به اوج خود نرسيده بودند و با عمق بسيار كار نمي‌شدند. اين نقش برجسته نيز داراي عمق پنج تا شش سانتي متر است و داراي حكاكي تمام اندامها و جزئيات لباس‌هاست كه متاسفانه در حال حاضر و با گذشت زمان، بر اثر آسيب‌هايي ناشي از رطوبت، آسيبهاي جوي و بارانها، در حال محو شدن است. هوازدگي و نم زدگي بر اثر گل سنگ‌ها در ديگر نقش برجسته موجود از اردشير نيز ديده مي‌شود. حكمت‌نيا با اشاره به اينكه نقش برجسته‌ها هيچ پوشش حفاظتي ندارند، گفت: در اين خصوص استفاده از مرمتگران متخصص سنگ بسيار ضروري است و البته گويا قرار بود پژوهشكده شهر گور نيز همانند ...؟ ايجاد شود تا نسبت به مرمت اساسي بناهاي اين محوطه اقدام شود. وي در خصوص وضعيت مرمتي و استحكام بناهاي فيروز آباد توضيح داد: چندين سال پيش مرمت‌ها به صورت كامل در اين محوطه انجام شد و پس از آن كتابي نيز در خصوص كاخ اردشير به چاپ رسيد، مرمتهاي خوبي انجام گرفت، اما عملياتي كه در حال حاضر بر روي بناها صورت مي‌گيرد، بيشتر حفاظتي و براي جلوگيري از تخريب‌هاست؛ تا اينكه مرمتهاي اساسي باشد. از طرفي، حفاري‌هاي اساسي بايد در فيروز آباد نيز به‌عنوان نخستين شهر ساساني هرچه سريعتر انجام شود تا باستان شناسان بتوانند اطلاعات خوبي از باستان شناسي و فرهنگ و هنر مردمان اين دوره و سرزمين به دست آورند. اين كارشناس باستان‌شناسي همچنين در خصوص شهر تاريخي فيروز آباد توضيح داد: شهر فيروز آباد به نام شهر گور يا اردشير خوره (شكوه اردشير) معروف بود كه جزو آخرين شهرهاي پارتي و يا اولين شهرهاي ساساني است. زماني كه اردشير بنيانگذار سلسله ساساني قصد براندازي پارتها را داشت، شهري را بنا كرد تا در آن مستقر شود و از آنجا لشگر كشي كند. پلان اين شهر كه بعدها فيروز آباد نام گرفت، بر خلاف پلان شهرهاي ساساني كه همگي هيپودامين (شطرنجي) بوده‌اند، دايره‌يي شكل بود؛ زيرا اين شهر جزو آخرين شهرهاي اشكاني محسوب مي‌شود. اين شهر داراي چهار دروازه به نامهاي مهر،بهرام، اردشير و هرمز بوده است. در زمان ساسانيان بر خلاف هخامنشيان نوعي شيوه معماري رايج مي‌شود با ايوانهاي عميق با سقف قوسي به همراه تركيب حياط، ايوان و تالارهاي سقف دار، كه بر اساس آن اولين بناي ساخته شده در فيروز آباد توسط اردشير كاخ - قلعه دختر است. در اين بناست كه براي نخستين بار در معماري جهان سقف گنبدي شكل و مدور بر روري بناي چهارگوش يا به‌عبارتي استفاده از گوشواره در سه كنج صورت مي‌گيرد. آتشكده يا كاخ اردشير نيز محوطه‌اي است كه دور تا دور آن‌را درياچه‌اي پوشانده و البته در گذشته دور تا دور آن باغي (پرديس) بوده است. اين بنا به فرم مستطيل به دو قسمت اقامتگاه عمومي و صحن خصوصي (پذيرايي و مسكوني) تقسيم مي‌شود. تالار گنبددار وسيعي كه احتمالا اتاق اصلي بار عام بوده و اتاقهايي با تاق‌هاي ضربي و رومي با مصالح ملات گچ و لاشه سنگ و در برخي جاها سنگ‌هاي تراشيده نيز به چشم مي‌خورد. انتهاي پيام