بسيار غمانگيز است هنگامي كه دهها تن از هموطنان عزيز كشورمان پس از پايان ديدار جذاب و ديدني ايران و ژاپن در ورزشگاه آزادي كشته و زخمي شدند تازه به اين فكر ميافتيم كه آيا در ورزش صاحب مديريت رويداد هستيم يا خير؟ تجربيات تلخ آزموده را آزمودن خطاست همچنان تكرار ميشود و در حالي كه داعيهي حرفهايگري در ورزش را در سر ميپرورانيم هيچ گاه به اصول اوليهي آن فكر نميكنيم. به طوري كه در اولين ساعات وقوع رويداد هيچ مسوولي مسووليت حادثهي به وقوع پيوسته را بر گردن نگرفت كه اگر در ورزش كشورمان صاحب «مديريت رويداد» بوديم نه تنها درصد وقوع چنين حوادثي به صفر نزديك تر بود بلكه بسيار سادهتر ميشد مسوول وقوع حادثه را تشخيص داد.
دكتر محمد احساني استاد دانشگاه تربيت مدرس با انتقاد از عدم وجود مديريت رويداد در ايران به خبرنگار ايسنا گفت:« اگر مديريت رويداد در ورزش ما وجود داشت با اين وضعيت و بدون حساب و كتاب بليت فروشي براي تماشاچيان انجام نميشد و خيل عظيم مردم پشت دربهاي ورزشگاه نميماندند. مديريت رويداد در اين لحظه است كه بايد امور را سازماندهي كند در حالي كه مشخص نيست متولي كار چه كسي است؟ اين وضعيت نابهنجار است و هر اتفاقي به عدم سازماندهي لازم بازميگردد.»
رويداد در سال و ماه معيني، تاريخ خاص و مكاني ويژه به وقوع ميپيوندد. همهي تداركات بايد پيش از وقوع رويداد انجام گيرد. سرجمع تلاشها بيشتر مانند هنرپيشهاي است كه پشت صحنه منتظر ايستاده تا پرده كنار برود.
وي ميگويد:« مديريت رويداد يك سري نيروهاي متخصص هستند كه تمام مراحل از برنامهريزي رويداد، مذاكره در مورد رويداد، هماهنگ سازي رويداد و مرحلهبندي رويداد را بر عهده دارد. در روز رويداد با گشودن درها در ساعت مقرر و هجوم جمعيت به داخل، رويداد آغاز ميشود. در اين وهله، هماهنگ كننده متوجه ميشود كه آيا برنامهريزي و هماهنگسازي در صحنه پردازي رويداد شامل پاركينگ، محلهاي نشستن، محدوديتهاي مصرف الكل و كنترل جمعيت موفق بوده است يا خير.»
اما در رابطه با سياست كنترل جمعيت بايد گفت كه به موازات فلسفهي رويداد مبني بر ايجاد محيطي بيخطر، لذت بخش و ايمن براي تمامي شركت كنندگان بايد پيش رفت. نخستين جزء سياست موثر كنترل جمعيت، فراهم آوردن تابلوهاي اطلاعاتي كافي است. در كنترل جمعيت بايد روشهايي براي اخراج افراد متمرد، قانونشكن و مشوقان غير عادي در نظر گرفته شود. از طرفي ما بايد كاركنان آموزش ديده و شايستهاي را براي پياده كردن سياست كنترل جمعيت تماشاگران به كار گماريم. از طرفي ما مجبوريم كه براي طرفدارانمان محيطي امن و مطمئن فراهم آوريم. در پنجمين قسمت بايد سيستمي ارتباطي كارآمد را ايجاد كنيم، در ايجاد چنين نظام ارتباطي راديوهاي چند شبكهاي يكي از اجزاي جدا نشدني سيستم را تشكيل ميدهد.
دكتر احساني در قياس حوادثي كه منجر به كشته و زخمي شدن تماشاگران در كشورهاي ديگر ميشود توضيح داد:« در كشورهاي ديگر كشته شدن هواداران به اين شكل نيست. شايد يك سري افراد به دليل شورش و شرطبندي حوادثي را رقم بزنند اما هيچ گاه در يك ورزشگاه صد هزار نفري صد و بيست هزار تماشاگر را دعوت نميكنند. اين كار يعني عدم برنامهريزي و حاكم نساختن نظم حقيقي در ورزشگاه. در اين زمينه با توجه به زحمت تلويزيون براي تشويق مردم، متاسفانه يك اشتباه بزرگ انجام داد. چرا كه هر كس بايد در كار و تخصص خودش از سازماندهي دقيقي برخوردار باشد. اگر ما از قبل عدهاي را از شهرستانها به تهران دعوت ميكنيم بايد براي خطرات جاني و مالي آنها نيز توجيه لازم را داشته باشيم. از طرفي تا پيش از اين گفته ميشد ما با گروهي تماشاگر نما در فوتبال مواجه هستيم اما در حال حاضر كه تماشاگران ما خوب هستند و كمترين ايراد به آنها وارد است ما بايد بتوانيم آنها را به خوبي سازماندهي كنيم. آيا فدراسيون فوتبال افراد متخصصي را براي اداره كردن تماشاگران دارد؟ قطعا اين گونه نيست.»
وي در بخش ديگري از گفتوگوي خود با خبرنگار ايسنا پيرامون آسيب شناسي حادثهي به وقوع پيوسته در ديدار ايران و ژاپن كه منجر به كشته و زخمي شدن چهل و شش تن شد، عدم انعكاس صحيح اخبار پس از اين حادثه را نوعي توهين به مردم و بازماندگان اين عزيزان ارزيابي كرد:« عدم انعكاس اخبار يعني پوشاندن و پنهان كردن،
در حالي كه خبر فوق در شبكههاي تلويزيوني و خبرگزاريهاي جهان مخابره شد. من به بازماندگان كشته شدگان تسليت ميگويم و واقعا بايد براي آن چارهانديشي كرد. اما به عنوان كسي كه متخصص مديريت ورزش است تاكيد ميكنم كه نبايد بيشتر از اين ما خسارت آزمودن و خطاهاي مكرر خود را پس دهيم. نميدانم واقعا چه كساني مسوول هستند؟ مگر جان انسانها كم ارزش دارد كه اين گونه به آن مينگريم؟ شك نكنيد اگر چنين وضعيتي ادامه يابد مردم نسبت به وظايف مديران جامعه بياعتماد ميشوند. بنابراين ميتوان نتيجه گرفت كه هم اكنون زماني است كه در دانشگاههاي ما بايد تخصص و گرايش مديريت رويداد و تاسيسات ايجاد شود و پليس با هماهنگي اين متخصصان برگزار كنندهي مسابقات باشد. شرايط مسابقه نبايد به گونهاي باشد كه پليس مسوول هماهنگي تداركات قبل از مسابقه و بعد از آن باشد. چرا كه پليس در اين زمينه وظيفهاي ندارد.»
اما توضيح ذيل در رابطه با مديريت خطر با توجه به خسارتهايي كه طي ساليان گذشته به ميليونها نفر طي برگزاري رويدادهاي ورزشي به تماشاگران وارد ميشد ارايه ميشود:« خطر عبارت است از امكان آسيب ديدن در حين فعاليت يا مشاركت در رويداد. مديريت خطر يكي از وظايف قانوني مديران، آموزش دهندگان و متصديان اداري براي ايجاد محيطي ايمن و لذتبخش براي تماشاگران است. شخصي كه به منظور پيش بيني خطر و كاهش اين گونه مشكلات به كار گمارده شود مديريت خطر نام دارد. به طور معمول وظيفهي مديريت رويداد با تسهيلات ورزشي به سه حوزهي مسووليت تقسيم ميشود: فراهم آوردن محيطي عاري از عوامل يا مواد زيان بار، اعمال مراقبت در نگهداري از تاسيسات و تجهيزات و حفاظت از مشوقان و حاميان در مقابل اعمال خشونتبار به وسيلهي شخص ثالث. در بسياري از تاسيسات اين وظايف به عهدهي مديران خطر واگذار ميشود يا در حيطهي مسووليت كميتهي ايمني است. بدون كمك مدير خطر هر يك از اين وظايف ممكن است با اشكال مواجه شود و مديريت تاسيسات را به علت كوتاهي به دادگاه بكشاند. با توجه به ارقام نجومي كه هم اينك به عنوان جبران خسارت بايد پرداخت شود و تبليغاتي كه پيرامون مباحث ورزشي انجام ميگيرد فرض منطقي اين است كه دستمزدي كه به مدير خطر پرداخت ميشود با جلوگيري از دادخواهي براي دريافت خسارت جبران ميشود. علاوه بر اين تبليغات منفي ناشي از دادخواهي ممكن است بر ميزان حمايت جامعه از رويداد تاثير بدي بر جاي گذارد. بنابراين احتياط ايجاب ميكند كه مديران تسهيلات و رويدادها مديران خطر تمام وقت استخدام كنند. اين رديف شغلي جديدي براي دانشجويان رشتهي مديريت ورزش است و آنان با داشتن اطلاعاتي در زمينهي حقوق و ادارهي تسهيلات ميتوانند سهمي در زمينهي مديريت تسهيلات به دست آورند.»
ذوالفقارنسب: ورزشگاههاي كشور داراي استانداردهاي لازم نيستند
حادثه دردناك ورزشگاه آزادي پس از ديدار دو تيم ايران و ژاپن از ابعاد مختلفي قابل بررسي است، بيژن ذوالفقار نسب كارشناس فوتبال كشورمان كه در روز برگزاري اين ديدار در ورزشگاه آزادي حضور داشته است، استانداردهاي قديمي اين مجموعه را يكي از عوامل بروز اين حادثه عنوان كرد.
دكتر ذوالفقارنسب در گفت و گو با خبرنگار ورزشي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار كرد: برخي ورزشگاههاي كشور داراي استانداردهاي لازم نيستند. ورزشگاه آزادي نيز قديمي است و استانداردهاي صد درصد را دارا نميباشد.
وي افزود: راهروهاي نامشخص ورزشگاه و نبود افراد راهنما در راهروها نيز در بروز اين حادثه تاثير داشته است و به طور يقين تاريكي سريع راههاي خروجي باعث شده تا اين اتفاق پيش بيايد.
ذوالفقارنسب در ادامه با اشاره به اين كه اين حادثه باعث تاسف جامعه ورزش كشور شد، افزود: تا زماني كه در ورزشگاه حضور داشتم اوضاع خوب بود و نظم مناسبي برقرار بود و حتي پس از خروج از ورزشگاه نيز متوجه موضوع خاصي نشدم و روز بعد از اين اتفاق باخبر شدم.
وي خاطرنشان كرد: در حال حاضر نميتوان به طور يقين، كسي را مقصر دانست بلكه مسولين زيربط بايد در اين زمينه پيگيريهاي لازم را انجام دهند تا مقصر اصلي مشخص شود.
وي تاكيد كرد: وقوع بعضي اتفاقات قابل پيشبيني است و ميشود جلوي بروز آن را گرفت.
رضاييان: حافظ نظم و انضباط نيروي انتظامي بوده است
مديرعامل باشگاه فولاد خوزستان گفت: با توجه به حضور جمعيت زياد تماشاگر در جريان ديدار ايران و ژاپن به نظر ميرسد شرايط پذيرش اين جمعيت مناسب نبوده است.
مسعود رضائيان در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، تصريح كرد: در شرايطي كه با توجه به تبليغات پيش از بازي كه باعث شده بود تا اين ديدار به عنوان كار بزرگ ملي دربيايد، تماشاگر بسياري به ورزشگاه آمده بود كه شرايط پذيرش به گونهاي بوده است كه اتفاقات ناخوشايند پس از بازي پيش آمده است.
وي افزود: در زمان خروج تماشاگران از ورزشگاه بايد روشنايي كافي در راهروها و ورزشگاه وجود داشته باشد و اگر در زمان خروج تماشاگران نور ورزشگاه خاموش شده است به طور يقين اقدامي است كه مسؤولان ذيربط بايد در مورد آن پاسخگو باشند.
رضائيان در ادامه با تأكيد بر نقش نيروي انتظامي در حفظ نظام در ورزشگاههاي كشور، تصريح كرد: در تمام دنيا مسؤولان ورزشگاه از پليس به عنوان حافظ نظم و انضباط استفاده ميكنند و در مورد ورزشگاه آزادي نيز وظيفه مسؤولان است كه علل اين حادثه تلخ را بررسي كنند.
مديرعامل باشگاه فولاد خوزستان خاطرنشان كرد: در ورزشگاههاي معتبر دنيا جمعيت 50، 60 هزار نفري به سادگي در زمان هفت دقيقه از ورزشگاه خارج ميشوند در زمان ورود نيز تماشاگران ميدانند كه از كدام قسمت وارد ورزشگاه شده و بايد در كجا بنشينند.
رضائيان تصريح كرد: هيجانات كاذب بين تماشاگران نيز در بروز اين حوادث نقش داشته است چراكه در ورود و خروج به ورزشگاه و حفظ نظم مردم بسيار تأثيرگذار هستند و بينظمي تماشاگران ميتواند در اين اتفاقات تأثيرگذار باشد.
انتهاي پيام