به دليل پايتخت بودن تهران جنبه‌هاي تجاري و اجتماعي اين كلانشهر ايران كه هنوز هم در دل خود زيباترين موهبت‌هاي طبيعي را دارد، بر جنبه‌هاي توريستي پيشي گرفته است. طوري كه بيشتر مسافران وارد شده به اين شهر در جستجوي كار و اشتغال هستند تا جنبه‌هاي گردشگري و سياحتي.

تهران شهري كه از نيمه‌ي دوم هزاره‌ي دوم (عصر آهن) تا به امروز مسكوني بوده، از زماني كه آقامحمدخان قاجار اين شهر را به پايتختي ايران برگزيد تا امروز حوادث بي‌شماري را به خود ديده است.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، استان تهران با وسعتي 18 هزار و 814 كيلومتر مربعي بين 34 تا 5/36 درجه عرض شمالي و 50 تا 53 درجه طول شرقي واقع شده است. اين استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از جنوب غربي به استان مركزي از غرب به قزوين و از شرق به استان سمنان محدود مي‌شود.

«ناهمواري‌ها»

استان تهران در جنوب شرقي مركز رشته‌ كوه‌هاي البرز كه در شمال ايران از آذربايجان تا خراسان با جهت غربي - شرقي كشيده است،‌ قرار دارد.

اين رشته كوه به سه ديواره‌ي شمالي، مياني و جنوبي تقسيم مي‌شود.

ارتفاعات محدودي از ديواره‌ي شمالي در استان تهران و باقي آن در استان مازندران قرار دارد. همچنين ديواره‌ي مياني؛ حد شمالي استان را تشكيل مي‌دهد و مرتفع‌ترين قسمت رشته‌ كوه‌هاي البرز مركزي است،‌ كوه دماوند به ارتفاع 5 هزار 671 متر به عنوان نهمين قله‌ي مرتفع دنيا در اين قسمت قرار دارد، اين ديواره‌ي عظيم كوهستاني به صورت كوه‌هاي «كندوان» و پس از آن كوه‌هاي «طالقان» در شمال غربي استان، تا محل اتصال رود «الموت» به «طالقان رود»، ادامه مي‌يابد.

در شمال شرقي نيز اين ديواره با نام رشته ارتقاعات فيروزكوه و سوادكوه تا دره‌ي رود فيروزكوه،‌ امتداد مي‌يابد؛ در شرق دره‌ي فيروزكوه كه پس از دريافت شعباني حبله رود ناميده مي‌شود، ارتفاعات «شهميرزاد» شروع مي‌شود، ديواره‌ي جنوبي نيز سومين بخش از ارتفاعات مركز است كه رودخانه‌هاي جاجرود و كرج آن را بريده و به سه قسمت كوه‌هاي لواسانات،‌شميرانات و كهار تقسيم مي‌شود.

علاوه بر اين سه ديواره‌ي كوهستاني در جنوب و شرق دست تهران، كوه‌هايي با ارتفاع كمتر وجود دارند كه مهمترين آنها كوه‌هاي حسن آباد و نمك در جنوب و بي‌بي شهربانو و القادر در جنوب شرقي و ارتفاعات قصر فيروزه در شرق است.

«آب و هوا»

در نواحي مختلف استان تهران به علت موقعيت ويژه جغرافيايي، آب و هواي متفاوتي شكل گرفته كه وجود مناطق خشكي مجاور استان مانند دشت قزوين،‌ كوير قم و مناطق خشك استان سمنان در خشكي هواي تهران و رشته‌ كوه‌هاي البرز به همراه بادهاي مرطوب و باران‌زاي غربي در تعديل گرماي سوزان منطقه تاثير دارد.

تهران در مرز شرايط جوي بري و اقيانوسي قرار گرفته و تمايل آن به موقعيت بري بيشتري است.

شايد در اولين برخورد با كلان شهري چون تهران، بسياري از زيبايي‌ها و جاذبه‌هاي آن در انبوه ترافيك و شلوغي شهر از نظر بيننده پنهان بماند در حاليكه موزه‌ها، جنگل‌ها و پارك‌ها، رودها، بناهاي تاريخي و مراكز تفريحي بسياري را مي‌توان در اين منطقه يافت.

«جاذبه‌هاي طبيعي»

استان تهران داراي مناطق حفاظت شده و پارك‌هاي ملي متعددي چون منطقه‌ي حفاظت شده‌ي «لار»، «ورجين»، «پارك ملي كوير، فجير، سرخه‌حصار، چيتگر، لويزان و وردآورد» است.

منطقه حفاظت شده لار

اين منطقه در شمال و شمال شرقي تهران و در فاصله 90 كيلومتري آن قرار دارد و به دليل وجود رودهاي پر آب، از مناطق آب خيز ايران به شمار مي‌رود. طول دوران سرما و نبود شرايط مناسب كشاورزي در اين بخش، مانعي مهم براي

شكل‌گيري و استقرار روستاها است. اما مراتع بسيار وسيع اين منطقه در فصل تابستان از چراگاه هاي چادر نشينان اطراف تهران به شمار مي‌رود.

منطقه لار به علت غناي ساختارهاي طبيعي، گونه هاي مختلفي از حيات وحش مانند قوچ، ميش، پلنگ، گراز، روباه، شغال و 97 گونه پرنده و انواع خزندگان را در خود جاي داده و از گستره بسيار متنوع گياهي نيز برخوردار است.

عقاب طلايي، گونه‌اي بي‌همتا تنها در اين حوزه از ايران زيست مي‌كند و بومي اين منطقه است. درياچه 20 كيلومتري لار يكي از مراكز تفريحي اين منطقه است.

سد لار كه ساخت آن از سال 1353 تا 1359 به طول انجاميد، با ارتفاع 150 متر يكي از بلندترين سدها خاكي ايران است .

منطقه حفاظت شده ورجين

شكار گاه حفاظت شده 28 هزار هكتاري ورجين در 15 كيلومتري شرق تهران قرار دارد و دسترسي به آن از مسير جاده لشگرك امكان پذير است.

پارك ملي كوير

پارك ملي كوير در 50 كيلومتر جنوب شرقي تهران و در غرب كوير مركزي ايران و شرق درياچه نمك قرار دارد. اراضي مسطح اين پارك با پوشش گياهي كويري و نيمه كويري، زيستگاه پستانداراني چون جبير، آهو و گونه‌هاي باارزشي چون يوزپلنگ و گورخر است.

در ناحيه كوهستاني بخش شمالي پارك، كل و بز و قوچ و ميش به سر مي برند. پرندگان چون كبك و تيهو بومي اين منطقه هستند ولي هر ساله پرندگان مهاجري چون فلامينگو، آنقوت، سر سبز و خوتكا به آب بندهاي اين منطقه مي آيند.

علاوه بر آن در اين پارك، آثار فرهنگي و تاريخي مانند كاروانسراي قصر بهرام و باقي مانده آثار كاروانسراي عين الرشيد نيز به چشم مي خورد.

پارك ملي خجير و سرخه حصار

پارك ملي خجير و سرخه حصار در ارتفاع 1547 متري از سطح دريا قرار دارد. ميانگين حداكثر ارتفاع آن 2600 متر و حداقل آن 1450 متر است. تمام اين ناحيه به غير از بخش شمال شرقي آن، جزو مناطق حفاظت شده هستند. مساحت پارك ملي سرخه حصار 9380 هكتار است كه تحت كنترل و حفاظت سازمان محيط زيست قرار دارد.

جنگل و پارك هاي جنگلي

جنگل‌هاي طبيعي استان تهران در نقاط مختلف استان پراكنده‌اند، جنگل‌هاي دامنه البرز در كوه‌هاي تهران و كرج

( ورد آورد – دره وازگن ) را در بر مي‌گيرد.

در اين مناطق گونه هاي گياهي مانند زال زالك، گوجه وحشي، زرشك، انجير، شير خشت، پسته، بادام كوهي ، داغ داغان، شنجد، تنگرس، گز، ارزن، سماق، سياه دليك و ... به چشم مي خورد.

طي سال هاي اخير فضاها و پارك‌هاي جنگلي جديدي احداث شده كه عمده‌ترين آن‌ها عبارتند از :

پارك جنگلي چيتگر

اين پارك با 1450 هكتار زمين پر درخت ، از شمال به زمين هاي چيتگر، از جنوب به اتوبان كرج از غرب به پيكان شهر و از شرق به منطقه خرگوش دره محدود مي شود. پارك چيتگر از بزرگ‌ترين پارك‌هاي جنگلي استان است.

پارك جنگلي لويزان

اين پارك با وسعتي معادل 1100 هكتار، از شمال به قوچك، از جنوب به شمس آباد، از غرب به ده لويزان ، و از پرق به پادگان خاتم الانبيا محدود مي شود.

پارك جنگلي ورد آورد

پارك جنگلي ورد آورد با 1020هكتار وسعت دومين پارك جنگلي بزرگ استان است كه در محدود كوه‌هاي ورد آورد در حد فاصل اتوبان و پادگان سپاه قرار دارد.

در سطح استان چند پارك جنگلي ديگر نيز وجود دارد، از آن جمله است : پارك سوهانك با 200 هكتار مساحت، غزال با 975 هكتار در شمال شرقي، سرخه حصار با 850 هكتار در شرق، توسكا با 300 هكتار در جنوب شرقي و خجير با 120 هكتار در شمال شرقي تهران قرار دارند. تنوع آب هوايي استان موجب شده تا پوشش گياهي نيز در هر منطقه با مناطق ديگر تقاوت داشته باشد. مهم ترين گونه هاي گياهي استان شقايق، زنبق، درمنه، تلخ بيان، شيرين بيان، ختمي، شنگ، كنگر صحرايي، اسپند، خاكشير، چوبك و ... است.

درياچه‌ها

درياچه تار : اين درياچه روي محور چين دار ميان دو رشته كوه قره داغ در شمال و كوه زرين در جنوب واقع شده است.

آب آن در حدود 2500 متر از سطح درياهاي آزاد جهان بالاتر است و از رودخانه‌هايي تامين مي‌شود كه از جهت شمال جريان مي‌يابند. درياچه لوزي شكل تار منطقه ساحلي كوچكي در امتداد جنوبي خود دارد.

اين شكل منطقه داراي آب و هواي كوهستاني است كه در تابستان هواي نسبتا" خنك آن با بادهاي مداوم و شديد در

گذرگاه‌ها همراه است. درياچه تار براي تفريحات آبي همانند شنا و قايقراني مناسب است.

درياچه سد امير كبير ( كرج ) : درياچه سد امير كبير، در كيلومتر 23 جاده كرج- چالوس در تنگه واريان است. وسعت درياچه 4000 هكتار و در مسير رودخانه كرج تشكيل شده است. در اين درياچه، فعاليت هاي ورزشي و تفريحي مانند قايقراني، ماهي گيري، اسكي روي آب، شنا و پرواز باكايت انجام مي شود.

درياچه سد لتيان : اين درياچه با وسعتي در حدود 330 هكتار در 25 كيلومتري شمال شرقي تهران روي جاجرود ايجاد شده است. در اين درياچه انواع ماهي ها نيز پرورش داده مي شود. ايستگاه‌هاي قايقراني و اسكي روي آب درياچه زير نظر نيروي هوايي و شهرداري انجام مي شود.

كوه‌ها

قله دماوند

مرتفع‌ترين قله سلسله جبال البرز در 75 كيلومتري شمال شرق تهران با 5636 متر ارتفاع از سطح درياي مازندران و 5671 متر از سطح درياهاي آزاد جهان قرار دارد.

گمان مي‌رود آتشفشان دماوند در حدود 100 قبل خاموش شده باشد. يادگار اين آتشفشان بيش از تاريخ، سنگ‌هاي گوگرددار و تكه‌هاي گوگرد ناب ونيز وجود حوضچه‌اي به شعاع 100 متر و عمق 30 متر در قله قيفي شكل دماوند است كه معمولا

يخ بسته است.

درجه برودت هوا در قله دماوند، در ميان تابستان بين ظهر تا ساعت 4 بعد از ظهر در حدود چهار درجه زير صفر است .

دامنه دماوند در ارتفاع 2000 تا 3500 متري يكسره از گل‌هاي شقايق پوشيده مي‌شود.

كوهنوردي و مسيرهاي آن

توچال

دامنه جنوبي البرز كه به كوهستان توچال شهرت درد، ميعادگاه اصلي كوه‌نوردان و ورزشكاران است كه از تهران و حومه آن به صعود مي‌پردازند.

مشهورترين و پر رفت و آمد‌ترين پناهگاه‌ها و جان‌پناه‌هاي توچال به ترتيب از شرق به غرب كلك چال، شروين ، شير پلا، توچال، اسپيد كمر و پلنگ چال است كه همگي آن‌ها مشرف به تهران هستند.

تله كابين توچال ( علاوه بر تله سي يژ مختصر منطقه در بند ) داراي بالابر همده و پيست توچال تنها مكان قابل اسكي اين منطقه است. ايستگاه سوم اين تله كابين در 2000 متري از سطح دريا، ايستگاه پنجم در 3000 متري و ايستگاه هفتم در ارتفاع 3700 متري از سطح دريا است.

پناهگاه پلنگ چال :اين پناهگاه در ارتفاع 2550 متري از سطح دريا قرار دارد و مسير آن از دركه است.مدت زمان صعوددر تابستان در حدود 5 ساعت است. اين پناهگاه داراي خوابگاهي به ظرفيت 70 نفر است .

پناهگاه شيرپلا : اين پناهگاه در ارتفاع 2750 متري از سطح دريا است و مسيرهاي آن از سربند، پس قلعه و آبشار دو قلو است. از شيرپلا تا قله توچال معمولا" سه ساعت راه است. اين پناهگاه داراي امكاناتي چون خوابگاه با ظرفيت 150 نفر، ناهار خوري، بوفه، لوله كشي آب و برق است.

«منابع آب»

وجود رودخانه‌اي دايمي مانند رودخانه كرج، جاجرود، لار، حبله رود، رود شور يا ابهررود و طالقان و سدهاي اميركبير،‌ لتيان و لار، آب منطقه را تامين مي‌كنند و مكاني مناسب براي راه‌اندازي ورزش‌هاي آبي هستند.

آب قنات‌ها و چشمه‌ها فقط براي كشاورزي و آبياري مصرف مي‌شوند و فقط بعضي از چشمه‌ها به ويژه آبهاي معدني كه بيشتر در شمال شرقي استان متمركزند،‌ مانند چشمه اعلاء دماوند، قلعه دختر، آبعلي هراز، وله در گچسر، شاه دشت كرج، چشمه‌علي در شهرري، تيزآب و گله گيله،‌ اهميت سابق خود را همچنان حفظ كرده‌اند.

وجود آبشارهايي چون لار در نزديكي روستاي وانا، دوقولو در پناهگاه شيرپلا، اوسون در منطقه‌ي دربند تهران، پسنگ در مسير پناهگاه شيرپلا، سوتك در شمال غربي دربند و شكر آب در ناحيه‌ي ميگون و غارهايي چون «بورنيك» در جاده‌ي دماوند - فيروزكوه، «رود افشان» در دهكده‌اي به همين نام واقع در دماوند، غار گل زرد در دشت لار و يخ مراد به همراه ارتفاعات توچال و پناهگاه‌هاي پلنگ چال و شيرپلا از جمله جاذبه‌هاي اين استان هستند كه علاقه‌مندان و طبيعت گردها را به خود فرا مي‌خوانند.

«آثار و بناهاي تاريخي»

آثار و بناهاي تاريخي فراواني در كوي و برزن پايتخت ايران وجود دارد كه روزگاري شاهد رويدادهاي مختلفي بوده‌اند و هم‌اكنون نيز مي‌توان ردي از آن را بر اين آثار نظاره كرد.

ارگ‌ تهران، ميدان ارگ، توپ مرواريد،‌ كاخ گلستان، خلوت كريمخاني، ايوان تخت مرمر،‌ تالار الماس،‌كاخ ابيض، عمارت بادگير، شمس‌العماره، كاخ سلطنت آباد، سعدآباد، فيروزه، سليمانيه، بهارستان، باغ نگارستان و حوضخانه‌ي آن و سردر باغ ملي از جمله بناهاي حكومتي اين شهر است.

قلعه‌هايي چون گبري،‌ تنگ گسيل، كي‌قباد،‌ سرخه‌حصار،‌تبرك، دژ رشكان، دژ گل‌خندان، ايرج و قلعه‌ي ارژنگ و برج‌هاي آرامگاهي اين شهر از جمله شبلي، طغرل، علاءالدوله،‌كردان و ميدانك به همراه امامزاده‌هاي،‌ بعقه‌ها، آتشكه‌ها و كليساهايي با معماري‌هاي گوناگون و خانه‌هاي تاريخي مانند اتحاديه‌ (خانه‌ي امين السلطان)،‌ اميربهاردخانه‌ي امام جمعه، شقاقي، شهيد مدرس،‌مشيرالدوله‌ي پيرنيا، وثوق،‌ بناي تاريخي مسعوديه، عمارت باغ فردوس از آثار تاريخي تهران هستند كه سند زنده‌اي محسوب مي‌شوند.

«محلات و بافت‌هاي قديمي»

بافت قديمي شهر همواره براي بسياري از مسافران شهر جذب بوده است.

«بازار تهران»

مجموعه بازار تاريخي تهران در ضلع جنوبي خيابان 15 خرداد و حدفاصل آن با خيابان‌هاي مولوي، خيام و 17 شهريور در بافت قديمي و تاريخي شهر واقع شده و چون گذشته مهمترين مركز تجاري و بازرگاني است. بازار تهران همراه ديگر بناهاي تاريخي محدوده خود مانند مسجد امام، مسجد جامع و … از مجموعه‌هاي مهم تاريخي و هنري شهر تهران محسوب مي‌شود.

براساس مدارك موجود، بناي اوليه بازار به دوره شاه تهماسب صفوي و همزمان با ساخت برج و بارو و دروازه‌هاي شهر تهران در حدود سالهاي 948-930 هجري قمري تعلق دارد.

علاوه بر اين در نقاط دور و نزديك بازار، بازارچه‌هايي ساخته شد كه محلات مختلف شهر را تغذيه مي‌كرد.

در خيابان ناصرخسرو،‌ نزديك مجموعه‌ي اصلي بازار نيز بازارچه‌ها و تيمچه‌هايي وجود داشت كه امروزه بقاياي برخي از آنها مانند بازارچه مروي از دوره فتحعلي شاه و تيمچه صدراعظم باقي است.

بخش‌هاي قديم تهران با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنايي آنها از روزنه‌هاي تعبيه شده در گنبدهاي آجري آن تامين مي‌شود اما بخش صدمه ديده يا جديد بازار با مصالح جديد و موقتي پوشش يافته است.

«سوغات»

سبزي‌هاي كوهي و دوغ دماوند، سوهان شهرري، انگور و كشمش شهريار، همچنين صنايع دستي اين منطقه از جمله قلم‌زني روي مس و برنج، خراطي و سبدبافي، خاتم كاري، شيشه‌گري، ‌تراش و نقاشي روي شيشه، زيلوبافي، نقاشي روي چرم، قالي باقي، چاپ باتيك، سفال‌گري، حصيربافي، ورني بافي و دست بافي، جاجيم و گليم، جنته، رويه پشتي، جوال و خورجين، سوغات تهران است.

انتهاي پيام