سومين همايش “سزامي” ايران با هدف آشنا شدن پژوهشگران و دانشگاهيان كشور با آخرين پيشرفت‌هاي سزامي و نقش ايران در اين طرح در دانشكده‌ي فيزيك دانشگاه صنعتي شريف برگزار شد. دكتر محمد لامعي عضو كميته‌ي علمي سزامي و دبير اين همايش در گفت و گو با خبرنگار پژوهش “ايسنا” اظهار داشت: پروژه‌ي “سزامي” به تاسيس يك مركز بين‌المللي تابش ”سينكروترون“ در خاورميانه مربوط مي‌شود كه از چند سال قبل با نظارت سازمان يونسكو آغاز شده است؛ در اين طرح كه با مشاركت 11 كشور منطقه اجرا مي‌شود، يك دستگاه سينكروترون ( شتاب‌دهنده‌ي الكترون) اهدايي دولت آلمان در اردن نصب و طي 5 سال آينده به بهره‌برداري خواهد رسيد. وي افزود: از آنجا كه بازسازي و نصب چنين دستگاه عظيم و تجهيزات جانبي آن نياز به يك كار علمي و اجرايي گسترده دارد، يك شوراي بين‌المللي براي پيگيري اين طرح تشكيل شده است كه جمهوري اسلامي ايران در آن حضوري فعال و موثر دارد. در حال حاضر 5 دانشجوي مستعد ايراني در گروه 13 نفره‌اي كه براي تامين كادر تخصصي مورد نياز براي نصب و كاربري اين دستگاه به مراكز مهم اروپايي اعزام شده‌اند، حضور دارند كه موفقيت چشمگير آنها زمينه‌ي دعوت از 3 دانشجوي ايراني ديگر را نيز فراهم كرده است. به گزارش ايسنا، اعضاي “شوراي سزامي ايران” در اين همايش پس از ارايه‌ي گزارش‌هاي كوتاهي ازوضعيت سزامي و كارگاه‌ها و سفرهاي علمي انجام شده در ارتباط با اين پروژه، در ميزگردي به بررسي كاربردهاي دستگاه سينكروترون و نحوه‌ي همكاري‌ كاربران ايراني با سزامي پرداختند. دكتر لامعي عضو هيات علمي سازمان انرژي اتمي ايران دراين ميزگرد با اشاره به بازديد خود از مركز سينكروترون “الترا” در اروپا، مشخصه‌ي اساسي دستگاه شتابگر الكترون (سينكروترون) را چند تخصصي بودن آن و قابليت ارايه‌ي خدمت به متخصصان رشته‌هاي مختلف عنوان كرد و گفت: در آزمايشگاه‌هاي سينكروترون برخلاف ساير آزمايشگاه‌هاي خيلي بزرگ، تعداد زيادي از گروه‌هاي تحقيقاتي در رشته‌هاي مختلف شيمي، فيزيك، پزشكي باستان شناسي، دارو سازي، ‌محيط زيست و زمين شناسي مي‌توانند به صورت هم زمان فعاليت كنند؛ از طرف ديگر، تعداد زيادي از محققان و متخصصان مي‌توانند در هر بار استفاده از اين دستگاه اطلاعات لازم براي انجام ماه‌ها كار تحقيقاتي در آزمايشگاه ها و مراكز پژوهشي خود را به دست آورند. وي با اشاره به سرمايه‌گذاري و مشاركت فعال ايران در طرح سزامي، مهمترين مسووليت اعضاي شورا و دانشمندان ايراني آشنا با سينكروترون درمقطع كنوني را معرفي كاربردهاي متنوع اين دستگاه به دانشجويان و محققان رشته‌هاي مختلف دركشور عنوان و تاكيد كرد: در شرايط فعلي با مساعدت سازمان يونسكو و برخي مراكز تحقيقاتي اروپا و ژاپن، زمينه‌ي مناسبي براي اعزام دانشجويان دكتري به مراكز علمي فعال در زمينه‌ي تابش سينكروترون فراهم شده است. به اين ترتيب مي‌توان با سوق دادن دانشجويان دكتري به اجراي رساله‌هايي در ارتباط با كاربردهاي سينكروترون و تشويق اعضاي هيات علمي به گذراندن فرصت‌هاي مطالعاتي خود در آزمايشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي مرتبط درخارج، هسته‌هاي مركزي توسعه‌ي كاربري سينكروترون را در دانشگاه‌هاي مختلف كشور ايجاد كرد. عضو كميته‌ي علمي شوراي بين‌المللي سزامي با ابراز تاسف از عدم حضور متخصصان رشته‌هايي نظير زيست‌شناسي، داروسازي، محيط زيست، بلورشناسي و نفت در همايش‌ها و برنامه‌هاي مربوط به پروژه‌ي سزامي در ايران تصريح كرد: باتوجه به ماهيت خاورميانه‌يي سزامي مسائل ويژه‌ي اين منطقه نظير كاربردهاي تابش سينكروترون در كنترل آلودگي‌هاي زيست محيطي و توسعه‌ي تحقيقات باستان شناسي و طرح‌هاي صنعت نفت بايد مورد توجه بيشتري قرار گيرند. در اين راستا، شوراي سزامي ايران بايد دامنه‌ي فعاليت‌هاي خود را از معدود متخصصان علاقمند شيمي فيزيك و زيست شناسي به مجموعه‌ي گسترده‌تري از پژوهشگران رشته‌هاي مختلف توسعه دهد. دكتر رضا منصوري نماينده‌ي علمي ايران در شوراي سزامي و رييس كميته‌ي آموزش اين شورا نيز در اين ميزگرد با اشاره به برخي انتقادها و مخالفت‌هاي داخلي با توسعه‌ي همكاري‌هاي علمي بين‌المللي ايران اظهار داشت: در حال حاضر تنها قيمت دستگاه‌هاي اشعه x فراواني كه در دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي كشور بدون استفاده رها شده اند از هزينه‌ ساخت يك دستگاه سينكروترون - كه علاوه بر استفاده‌ي داخلي تمام كشورهاي منطقه‌ را تحت پوشش قرار دهد - بسيار بيشتر است، پس تنها مساله‌ي موجود بالا بودن هزينه‌هاي تحقيقات و همكاري‌هاي علمي نيست. مانع اساسي توسعه‌ي فعاليت‌هاي علمي در ايران، پراكندگي و هدفمند نبودن برنامه‌هاست؛ در اين ارتباط، طرح‌هايي نظير سزامي فرصت مناسبي براي جهت‌دهي و هدايت فعاليت‌هاي پراكنده‌ي موجود تلقي مي‌شوند. رييس انجمن فيزيك ايران افزود: كل سهم پرداختي ايران در سزامي به 50 هزار دلار بالغ نشده است در حالي كه در همين مدت، 5 دانشجوي اعزامي ايران هر كدام حدود دو سال با بودجه‌ي سزامي و يونسكو از تخصصي‌ترين دوره‌هاي آموزشي مربوط به دستگاه سينكروترون استفاده كرده‌اند. تنها هزينه‌هاي سالانه‌ي آموزش اين افراد بسيار بيشتر از سهمي است كه ايران در سزامي پرداخته است، بنابراين ترديدي وجود ندارد كه در صورت تعامل هوشمندانه‌ي ايران با اين طرح بين‌المللي، ميزان برخورداري ما از آن بسيار بيشتر از هزينه‌هاي مالي تخصيصي خواهد بود. رييس كميته‌ي آموزش شوراي بين‌المللي سزامي با اشاره به تجربه‌ي موفق ايران در چارچوب همكاري با “سرن” ( سازمان تحقيقات هسته‌يي اروپا) خاطرنشان كرد: ‌بر اساس مذاكرات انجام شده پژوهشگران ايراني در ساخت بخشي از دستگاه‌ شتابگر بزرگ ‌هادروني LHC در قالب پروژه‌ي CMS مشاركت دارند. در مرحله‌ي اول ساخت يك ميز كالريمتر هادرون به ايران محول شده است كه اين طرح ظريف صنعتي در يك واحد توليدي ايراني در حال انجام مي‌باشد. منصوري تصريح كرد: ساخت اين ميز كه دقيق‌ترين فعاليت واحدهاي صنعتي كشور در زمينه‌ي طراحي و توليد قطعات مي‌باشد علاوه بر ارتقاي جايگاه و افزايش اعتبار واحدهاي صنعتي ايران زمينه‌ي آشنايي مستقيم آنها با روش‌ها و استانداردهاي فعاليت در عرصه‌هاي جدي بين‌المللي را فراهم مي‌كند. در پروژه‌ي ساخت شتابگر الكترون (سينكروترون) نيز با توجه به توانمندي قابل قبول متخصصان و صنعتگران بخش اپتيك كشور امكان مشاركت فني آنها در ساخت بخش‌هايي از دستگاه به ويژه “شتاب دهنده‌ي خطي” آن وجود دارد . بر اساس اين گزارش، دكتر محمد هادي هادي زاده يزدي، عضو هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد و نماينده‌ي ايران در كميته‌ي فني شوراي بين‌المللي سزامي نيز در اين ميزگرد با تاكيد بر مساعدت شوراي سزامي و مراكز تحقيقاتي پشتيباني كننده‌ي آن در فراهم كردن زمينه‌هاي استفاده‌ي استادان و دانشجويان ايراني از فرصت‌هاي مطالعاتي و بورس‌هاي تحصيلي مرتبط با تابش سينكروترون، همكاري هرچه بيشتر وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در اعزام كاربران ايراني به مراكز تحقيقاتي علاقمند در خارج كشور را خواستار شد. وي تصريح كرد: در انتخاب دانشجويان ايراني اعزامي به مراكز تحقيقاتي اروپا كه در قالب پروژه‌ي سزامي انجام شده شايستگي‌هاي علمي افراد به خوبي مورد توجه قرار گرفته به طوري اين دانشجويان توانسته‌اند با فراگيري كامل آموزش‌هاي علمي ارايه شده جايگاه مناسبي براي همكاري‌هاي آينده‌ي ايران در سزامي فراهم كنند.تخصص هيات 5 نفره‌ي ايراني به حدي است كه 11 فصل از 16 فصل كتابچه‌يي كه لزوم تغيير انرژي دستگاه سينكروترون را توجيه مي‌كرد توسط آنها تاليف شده است. دكتر هاديزاده در پايان با تاكيد بر بين‌المللي بودن مركز سينكروترون در حال تاسيس در اردن و ضرورت كسب سهمي شايسته براي ايران در آن خاطرنشان كرد: اعزام 5 دانشجوي ايراني به اين مركز كه زمينه‌ي دعوت از 3 دانشجوي ديگر را نيز فراهم كرده‌اند نبايد به عنوان خروج مغزها از كشور تعبير كرد زيرا اين مهندسان جوان در واقع پنجره‌هايي هستند كه به روي آينده‌ي ايران در سزامي گشوده شده‌اند و مي‌توانند زمينه‌ي آشنايي و حضور جدي دانشگاهيان و پژوهشگران كشور در مطالعات تابش سينكروترون را فراهم كنند. گفتني است در پايان اين همايش يك روزه‌ي علمي دكتر مهدي صفا اصفهاني عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي اصفهان در يك سخنراني تخصصي برخي كاربردهاي دستگاه سينكروترون در بلورشناسي را تشريح كرد. انتهاي پيام