/ گفت‌وگو/ پرويز بيگي حبيب‌آبادي : ادبيات مقاومت، خاص شعر جنگ و هشت سال دفاع مقدس نيست
تاكنون 11 دوره كنگره‌ي سراسري شعر دفاع مقدس از سوي بنياد حفظ آثار و ارزش‌هاي دفاع مقدس در مناطق جنگي كشور و تهران برگزار شده است. پرويز بيگي حبيب آبادي ـ دبير پنج دوره برگزاري جشنواره‌هاي شعر دفاع مقدس ـ در گفت‌وگو با خبرنگار گروه ادبي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره شعر دفاع مقدس و لزوم پرداختن به اين مقوله گفت: حماسه، جزء لاينفك مردم ايران زمين است. از ديرباز تاكنون در فراز و فرودهايي كه براي مردم پيش آمده است، مردم توانسته‌اند توانايي و پتانسيل‌هاي نهفته‌ي خود را بروز دهند و اگر هجومي صورت گرفته و ناروايي به اين مردم نسبت داده شده است، در مقابل آن بايستند. وي اضافه كرد: در شكل ادبي، بهترين نمونه و مصداق، شاهنامه‌ي حكيم طوس است. به نظر من حماسه، يك شكل شاعرانه و ذهني است و عينيتش را در مقاطع مختلف تاريخي ديده‌ايم. وي از هشت سال دفاع مقدس، به‌عنوان شكل عيني‌تري كه مردم جهان هم شاهد آن بودند ياد كرد و افزود: اين حماسه است كه هيچگاه از ذهن و ضمير ملت ما پاك نمي‌شود و در لايه‌هاي مختلف زندگي‌شان حضور دارد. بيگي، در پاسخ به اين پرسش كه آيا امروزه نيز شعر مقاومت وجود دارد يا نه، تصريح كرد: ما گونه‌ي ادبي به نام ادبيات مقاومت داريم. اين ادبيات مقاومت، نه تنها در فرهنگ و ادب ما بلكه در تمام دنيا وجود دارد. ادبيات مقاومت، خاص شعر جنگ و هشت سال دفاع مقدس نيست؛ ادبيات مقاومت، از آن روزي آغاز شد كه مردم اين سرزمين خودشان را شناختند و از آن زمان تا به امروز اين ادبيات در زندگي آنان وجود داشته است. وي با طرح يك مثال اضافه كرد: مثلا شعر عاشورايي، جزو ادبيات مقاومت است. حتا ما اگر شعر اخلاقي بگوييم، اين گونه شعر، چون نوعي مبارزه با نفس است، نوعي ادب مقاومت محسوب مي‌شود. بيگي حبيب‌آبادي، گفت: هر جايي كه به ملت ستمديده‌اي در شعر پرداخته شود، مانند پرداختن به مقوله‌ي فلسطين، جزو ادبيات مقاومت است و مي‌تواند در اين مقوله تداوم داشته باشد و حيات يابد. اما اين گونه، شعر دفاع مقدسي نيست. وي تاكيد كرد: ما اگر بخواهيم هميشه و به صورت خاص به شعر دفاع مقدس بپردازيم، با توجه به فاصله‌اي كه از زمان جنگ پيش آمده است، طبيعتا ذهن، كمتر به كند و كاو آن مي‌پردازد. من آينده‌ي خوبي براي آن نمي‌بينم؛ اما اگر آن را جزو ادبيات مقاومت حساب كنيم، مي‌تواند هميشه در زندگي مردم ما حضور داشته باشد و جزو افتخارات مردم ما به حساب آيد. اين شاعر معاصر، درباره ي جايگاه امروزي ادبيات مقاومت و پايداري، با بيان اين كه اين نوع ادبيات، امروزه از جاافتادگي لازم برخوردار است، تصريح كرد: ما شاهديم در فراخوان‌هايي كه به مناسبت‌هاي مختلف انجام مي‌گيرد، اين گونه‌ي ادبي حضور پويا دارد. او درباره‌ي حضور و پويايي اين گونه‌ي ادبي نيز توضيح داد: با اين كه بسياري از جوانان آن روز‌ها را درك نكرده‌اند؛ اما امروزه علاقه‌مندانه در موضوع ادبيات پايداري، مقاومت يا دفاع مقدس، آثار خوبي ارايه مي‌دهند و آن لحظات حماسه‌آفرين دفاع مقدس را پاس مي‌دارند. وي اظهار كرد: نزديك به 20 سال از آزادسازي خرمشهر عزيز مي‌گذرد. ما از كساني كه آن روزگار هنوز به دنيا نيامده بودند نيز هنرمند داريم. رويكرد خوب جوانان اميدوار كننده است؛ اما بسياري از مسؤولان كه مي‌بايد به اين مقوله بيشتر بها دهند، نگاهشان سطحي است و حتا گاهي تنها نگاهشان صرفا در بيان خلاصه شده و تامل عمقي در مسائل ندارند. البته با فضاسازي مناسب، مسلما در سال‌هاي آينده همچنان مي‌توانيم شاهد استمرار حضور شاعران جوان و استمرار اين راه در ادبيات روزگارمان باشيم. دبير پنج دوره برگزاري كنگره‌ي شعر دفاع مقدس، با بيان اين كه نسل امروز نبايد از گذشته‌ي خود دور افتد، افزود: اگر ملتي از حماسه‌هاي خودش دور بيافتد، هرگز نخواهد توانست از آينده‌ي خود دفاع كند. پس اطلاع‌رساني و استمرار، همواره بايد وجود داشته باشد. بيگي، گفت: هر چقدر ما بتوانيم محمل‌هاي بيشتري را نه تنها در غالب شعر؛ بلكه در كليه‌ي قالب‌هاي هنري به وجود آوريم، ذهن جوانان با واقعيات آن روزگار ارتباط برقرار خواهد كرد. وي با تصريح اين كه ما هنوز در امر بسترسازي موفق نبوده‌ايم، اضافه كرد: مقايسه‌ي ايران با ساير كشوهايي كه آن‌ها نيز جنگ و دفاع داشتند، حاكي از آن است كه آنان سرمايه‌گذاري موفقي داشته‌اند و به‌همين دليل، دفاع و جنگشان در ذهن و زبانشان جاري است؛ اما در كشور ما سرمايه‌گذاري لازم انجام نگرفته. وي اضافه كرد: امروزه هيچ كودكي در ويتنام نيست كه نبرد دين‌بين‌فو و حماسه‌ي بزرگ ويتنامي‌ها را فراموش كند. هيچ ژاپني نيست كه عمليات كاميكازه‌ها را فراموش كرده باشد. در شوروي نيز عمليات لنينگراد و استالينگراد جزو افتخارات آن كشور است. اما در كشور ما هيچ سرمايه‌گذاري جدي در اين باره صورت نگرفته و طبيعي است كه نگاه سطحي به اين مقوله تاثير اين كار را كم كرده است. بيگي حبيب‌آبادي، درباره‌ي راهكارهاي عملي براي عمق بخشيدن به اين حماسه افزود: در ادبيات دبستاني‌مان هنوز ريزعلي خواجوي ـ دهقان فداكار ـ را داريم. من هنوز فراموش نمي‌كنم كوكب‌خانم، زن خوب و با سليقه‌اي است. يا موارد ديگري از اين دست. وي خاطرنشان كرد: خاطره‌ي كودك و نوجوان كه تازه به مدرسه مي‌رود، خالي است. پس ذهن وي را با مقوله‌هاي مقدس مي‌توان آشنا كرد. وي با تاكيد به اين كه درباره‌ي دفاع مقدس، حركت مناسب، صحيح و اصولي در ادبيات دبستان، راهنمايي، دبيرستاني و حتا دانشگاهي ما صورت نگرفته است، اضافه كرد: هنوز مقوله‌اي به نام ادبيات مقاومت و پايداري در دروس دانشگاه‌هايمان هم نداريم. همچنين هنوز بسترسازي مناسب صورت نگرفته است تا شاعران دفاع مقدسي كه صميمانه، صادقانه و عاشقانه لحظه‌هاي پر نشيب و فراز دفاع مقدس را پاس نهادند، بتوانند ارتباط خوب و مناسبي با شاعران ساير كشورها برقرار كنند. وي اين انتقاد را به بسياري از ارگان ها نيز وارد دانست و گفت: تشكيلات آموزش و پرورش ما در بيان اين موضوع بسيار قاصر بوده است. اين شاعر معاصر، در پايان اذعان كرد: بسترسازي جامعه‌ي امروز به گونه‌اي است كه تنها شاعراني كه از دور ستي بر آتش داشتند و در حضور حماسي مردم هيچگاه همراه نبودند، به‌شكلي ديگر مورد حمايت قرار گيرند. به گونه‌اي كه نوعي پنهانكاري خاص پشت اين حركت عظيم مردمي ديده مي‌شود. اين امر، بسيار آزار دهنده است و مسؤولان هيچگاه به آن توجه نكردند. انتهاي پيام