دکتر ابراهیم پوراکبر، در سمینار «علوم اعصاب؛ از ژن تا رفتار» که امروز، جمعه ۱۷ اسفند، در دانشکده علوم پزشکی برگزار شد، اظهار کرد: بیماری آلزایمر بعنوان یکی از شایع‌ترین اختلالات شناختی، در سراسر جهان رو به افزایش است. این روند به دلیل افزایش امید به زندگی و رشد جمعیت سالمندان شدت گرفته است. در ایران، آمار مبتلایان به این بیماری حتی از میانگین جهانی نیز بالاتر است و براساس گزارش‌ها، حدود یک میلیون و 200 هزار نفر به آلزایمر مبتلا هستند.
وی ادامه داد: متأسفانه در کشور ما، جمع‌آوری داده‌های مرتبط با این بیماری چندان دقیق نیست و بسیاری از مبتلایان در مراحل اولیه شناسایی نمی‌شوند. بیماری آلزایمر مراحل مختلفی دارد که در مراحل اولیه، افراد ممکن است کاهش تمرکز، فراموشی‌های خفیف و تغییرات خلقی را تجربه کنند، اما این علائم معمولاً نادیده گرفته می‌شوند.
پوراکبر افزود: هزینه‌های این بیماری برای خانواده‌ها و نظام سلامت بسیار سنگین است. طبق برآوردها، هزینه نگهداری یک بیمار مبتلا به دمانس در ایران ماهانه بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان است، درحالی‌که در سطح جهانی، هزینه‌های این بیماری در سال ۲۰۱۸ بیش از یک تریلیون دلار بوده است.
این متخصص مغز و اعصاب با اشاره به اهمیت تشخیص زودهنگام گفت: در سن بالای ۸۰ سال، از هر چهار نفر، یک نفر دچار دمانس می‌شود و سن شایع بروز آلزایمر معمولاً از ۶۵ سالگی به بعد است. عواملی مانند سبک زندگی، ژنتیک و محیط می‌توانند بر بروز این بیماری تأثیرگذار باشند. مداخلات درمانی و توجه به تغییرات شناختی سالمندان در مراحل اولیه می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
پوراکبر تأکید کرد: آگاهی عمومی درباره این بیماری ضروری است. در این راستا، فیلم‌هایی همچون «هنوز آلیس» و «پدر» بطور علمی و دقیق روند پیشرفت آلزایمر را نمایش داده‌اند و می‌توانند در افزایش شناخت جامعه نسبت به این بیماری مؤثر باشند.
وی با اشاره به اینکه تاکنون درمان قطعی برای آلزایمر یافت نشده، اضافه کرد: اما پژوهش‌های بسیاری در این زمینه در حال انجام است. افزایش آگاهی، مراقبت‌های مناسب و مداخلات درمانی می‌توانند تأثیر چشمگیری در مدیریت این بیماری داشته باشند.
تغییر محیط زندگی بیماران آلزایمری؛ تشدید اضطراب و پرخاشگری در آنها
پوراکبر با اشاره به اثرات آلزایمر بر مغز، اظهار کرد: در مراحل اولیه، حافظه زمانی بیمار دچار اختلال می‌شود، سپس حافظه مکانی و در نهایت حافظه شخصی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که محیط زندگی این بیماران تغییر نکند، زیرا جابه‌جایی و تغییر مکان می‌تواند باعث اضطراب، پرخاشگری و افسردگی شود.
این متخصص مغز واعصاب اضافه کرد: در مراحل پیشرفته، بیماران توانایی انجام امور شخصی خود را از دست می‌دهند، کنترل ادرار و مدفوع مختل می‌شود، و در نهایت به دلیل درگیری مسیرهای حرکتی مغز، دچار مشکلات تعادلی و حرکتی شده و به بستر وابسته می‌شوند.
تشخیص آلزایمر؛ چالش‌ها و روش‌ها
این متخصص مغز و اعصاب درباره روش‌های تشخیص آلزایمر توضیح داد: مهم‌ترین عامل در تشخیص آلزایمر، بررسی علائم بالینی بیمار است، زیرا هنوز هیچ آزمایش قطعی و ساده‌ای برای تشخیص این بیماری در دسترس نیست. تصویربرداری‌های مغزی مانند سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی معمولاً برای رد سایر علل اختلالات شناختی انجام می‌شود.
پوراکبر اظهار کرد: برخی آزمایش‌های تخصصی مانند نوار مغز و پت‌اسکن می‌توانند تغییرات عملکردی مغز را نشان دهند، اما به دلیل هزینه بالا، استفاده از آنها محدود است. تست‌های شناختی استاندارد و پرسش‌نامه‌های ارزیابی عملکرد مغزی نیز به پزشکان در تشخیص کمک می‌کنند.
همه دمانس‌ها آلزایمر نیستند
پوراکبر با بیان اینکه آلزایمر شایع‌ترین نوع دمانس است و حدود ۸۰ درصد موارد را شامل می‌شود، ادامه داد: اما انواع دیگری از دمانس نیز وجود دارد. برای مثال، دمانس با لوی‌بادی پنج تا ۱۰ درصد موارد را شامل می‌شود و از ویژگی‌های بارز آن، توهمات شدید و برخی علائم پارکینسون مانند لرزش و سفتی عضلات است. برخی از دمانس‌ها بعلت بیماری‌های عروقی، دیابت، فشار خون بالا و سایر مشکلات متابولیکی ایجاد می‌شوند که الزاما الگوی آلزایمری ندارند.
درمان و مدیریت بیماران آلزایمری
این متخصص مغز و اعصاب بر اهمیت آگاهی و آموزش خانواده‌ها در مدیریت این بیماری تأکید کرد و گفت: شناخت علائم اولیه و مداخلات به‌موقع می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند کند. بیماران آلزایمری نیاز به مراقبت ویژه دارند و تغییر محیط زندگی آنها می‌تواند اثرات منفی زیادی بر وضعیت روحی و رفتاری‌شان بگذارد. درمان‌های دارویی فعلی تنها می‌توانند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهند، اما هنوز درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد.
توانبخشی شناختی و افق‌های جدید درمان آلزایمر
پوراکبر با اشاره به اهمیت توانبخشی شناختی در بیماران آلزایمری اظهار کرد: این نوع توانبخشی می‌تواند نقش مؤثری در بهبود عملکرد شناختی بیماران داشته باشد، اما متأسفانه در کشور به اندازه کافی به آن پرداخته نمی‌شود. کلینیک‌های توانبخشی شناختی باید به‌طور گسترده‌تر توسعه یابند و همکاران، به‌ویژه در حوزه روانشناسی، با پروتکل‌های تعریف‌شده در این زمینه آشنا باشند.
وی افزود: پرسش‌های مکرر بیماران ممکن است اطرافیان را عصبی کند، اما نباید فراموش کرد که رفتارهای ناشی از بیماری، اضطراب و افسردگی آنها را تشدید می‌کند. مدیریت صحیح این رفتارها تأثیر مستقیمی بر بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد.
درمان‌های نوین و آینده آلزایمر
پوراکبر با اشاره به پژوهش‌های جدید در درمان آلزایمر گفت: ژن‌درمانی یکی از افق‌های جدید این حوزه است و ژن‌های مرتبط با این بیماری شناسایی شده‌اند. همچنین، ایمونوتراپی‌ها (درمان‌های مبتنی بر آنتی‌بادی) به‌عنوان روش‌های جدید درمانی در حال توسعه هستند. هرچند این درمان‌ها ممکن است عوارضی به همراه داشته باشند، اما امید زیادی برای کنترل و حتی درمان کامل آلزایمر در آینده وجود دارد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر، بیش از ۵۰۰ پژوهش در سراسر جهان برای یافتن درمان‌های مؤثرتر در حال انجام است که یکی از آنها می‌تواند به درمان قطعی منجر شود. بیماری آلزایمر، همانند برخی بیماری‌هایی که امروزه قابل درمان شده‌اند، در آینده دیگر تهدید جدی نخواهد بود.
آیا آلزایمر ارثی است؟
دکتر ابراهیم پوراکبر در پاسخ به این پرسش که آیا آلزایمر یک بیماری ارثی است، توضیح داد: تنها یک تا پنج درصد موارد آلزایمر دارای منشأ ژنتیکی و ارثی هستند، بنابراین در اغلب بیماران، وراثت نقش چندانی ندارد. بیش از ۹۵ درصد موارد آلزایمر به سبک زندگی، عوامل محیطی و استرس‌های روزمره مرتبط است. بااین‌حال، در موارد نادر، آلزایمر می‌تواند بصورت وراثتی منتقل شود و در برخی خانواده‌ها احتمال بروز آن افزایش یابد.
انتهای پیام