خواب، فرآیند بیولوژیکی طبیعی و ضروری است که به بدن و مغز اجازه استراحت و بهبودی می‌دهد ‌همچنین شامل مراحل مختلفی ازجمله خواب عمیق و خواب با حرکت سریع چشم (REM) می‌شود که به جنبه‌های مختلف سلامت جسمی و روانی کمک می‌کند. خواب برای سلامت جسمانی مهم و زمانی است که بدن بافت‌ها را ترمیم، متابولیسم را تنظیم و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. خواب نقش مهمی در عملکرد مغز، حمایت از تثبیت حافظه، تنظیم هیجان و عملکرد شناختی دارد.

کمبود خواب می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند اختلال در تمرکز، اختلالات خلقی و ضعف پاسخ ایمنی شود. کم‌خوابی مزمن خطر ابتلا به بیماری‌های جدی ازجمله بیماری قلبی، دیابت و چاقی را افزایش می‌دهد.

مقاله «ارتباطات بین الگوهای قرار گرفتن در معرض نور در زندگی واقعی و رفتار خواب در نوجوانان» منتشرشده در نشریه تحقیقات خواب نشان داد، مغز رفتار خواب را با ترکیبی از فرآیندهایی تنظیم می‌کند که در آن نیاز به خواب در طول روز جمع می‌شود و در طول خواب از بین می‌رود. این فرآیند توسط مکانیسم زمان‌بندی داخلی کنترل می‌شود که ریتم شبانه‌روزی بدن را ایجاد می‌کند. فعالیت بدن و عوامل خارجی مختلف نیز می‌تواند بر الگوی خواب و کیفیت خواب تاثیر بگذارند.

این تحقیق با هدف بررسی ارتباط بین قرار گرفتن در معرض نور در طول روز و خواب انجام شد. محققان همچنین به دنبال بررسی الگوهای خواب و قرار گرفتن در معرض نور دانش‌آموزان دبیرستانی و تفاوت در این الگوها بین روزهای مدرسه و روزهای تعطیل بودند. شرکت‌کنندگان ۳۵ دانش‌آموز دبیرستانی بودند که بین ۱۵ تا ۱۷ سال سن داشتند و ۶۹ درصد آنان را دختران تشکیل دادند. محققان پس از بررسی‌های لازم از آنان برای شرکت در تحقیق دعوت کردند.

این شرکت‌کنندگان اکتی‌گراف‌هایی را روی مچ دست خود بستند که حرکت و در نتیجه خواب و قرار گرفتن در معرض نور را ثبت می‌کرد در این تحقیق خورشید ساعت ۶ صبح طلوع و ۶ بعد از ظهر غروب می‌کرد. محققان سطوح قرار گرفتن در معرض نور را در چهار دوره از روز محاسبه کردند و تمام داده‌ها از سوابق اکتی‌گراف استخراج شد. اکتی‌گرافی، روش تشخیصی غیرتهاجمی و قابل اعتماد برای ارزیابی الگوی خواب و بیداری و مدت خواب شبانه‌روزی افراد است.

نتایج نشان داد که به‌طور متوسط، دانش‌آموزان بین ساعت ۶ تا ۹ صبح در روزهای مدرسه بیشتر از روزهای تعطیل در معرض نور بودند و برعکس، در روزهای تعطیل نسبت به روزهای حضور در مدرسه بین ساعت ۳:۰۰ تا ۶:۰۰ بعد از ظهر در معرض نور بیشتری قرار گرفتند. در روزهای تعطیل، شرکت‌کنندگان دیرتر و بیشتر از روزهای مدرسه می‌خوابیدند.

شدت قرار گرفتن در معرض نور با ویژگی‌های خواب مرتبط بود؛ در روزهایی که دانش‌آموزان در معرض نور بیشتری بودند، تمایل داشتند زودتر بخوابند و صبح روز بعد زودتر از خواب بیدار شوند. به ازای هر ۱۰۰ لوکس اضافی (معیار شدت روشنایی نور) که در طول روز در معرض آن قرار گرفتند، شرکت کنندگان حدود هشت دقیقه زودتر به خواب رفتند و حدود هفت دقیقه زودتر از حد معمول بیدار شدند. این ارتباط حتی با قرار گرفتن در معرض نور در اوایل روز قوی‌تر بود، با این حال، افزایش قرار گرفتن در معرض نور در فواصل شبانه با دیرتر از حد معمول به خواب رفتن همراه بود.

یافته‌های اصلی این تحقیق شامل این موارد است؛ میانگین زمان خواب نمونه حتی در روزهای تعطیل ناکافی بود، قرار گرفتن در معرض نور روزانه بیشتر، در تمام فواصل تجزیه و تحلیل شده، با شروع زودتر دوره‌های بعدی خواب همراه شد و همین اثر با افزایش میزان دقیقه قرار گرفتن در معرض نور شدید مشاهده شد. قرار گرفتن بیشتر در معرض نور در اوایل روز بر جبران خواب تاثیر گذاشت.

این تحقیق به درک علمی الگوهای خواب و بیداری نوجوانان کمک می‌کند. با این حال، باید توجه داشت که طراحی تحقیق کنونی اجازه نمی‌دهد استنتاج علّی از نتایج حاصل شود و کاملا ممکن است که تغییرات مشاهده شده در الگوی خواب ناشی از قرار گرفتن در معرض نور نباشد، بلکه بیشتر به دلیل فعالیت‌هایی باشد که دانش‌آموزان انجام می‌دهند که بر میزان نور دریافتی آنان نیز تاثیر می‌گذارد.

در مقاله «بررسی تاثیر خواب بر حافظه و یادگیری» منتشرشده در همایش ملی پژوهش‌های حرفه‌ای در روان‌شناسی و مشاوره با رویکرد از نگاه معلم آمده است، در طول زمان عوامل متعددی در تقویت و تضعیف حافظه، ازجمله خواب شناسایی شدند. خواب، استراحت طبیعی مغز و بدن است که معمولا در این حالت چشم‌ها به حالت بسته و هوشیاری به‌طور جزئی یا کامل از بین می‌رود. خواب از مهم‌ترین چرخه‌های شبانه‌روزی و یکی از نیازهای اساسی محسوب می‌شود که برای حفظ سلامتی، کیفیت زندگی، عملکرد صحیح در طول روز ضروری است.

نتایج این بررسی نشان داد، یک دوره خواب شبانه در بهتر شدن و تثبیت حافظه موثر است زیرا از فاکتورهایی است که می‌تواند میزان یادگیری به صورت آشکار و پنهان را تحت تاثیر قرار دهد. محققان توصیه کردند که برای بهتر شدن سطح عملکرد تحصیلی کودکان و نوجوانان، والدین و معلمان به میزان خواب کودکان و نوجوانان توجه کنند و برنامه منظمی برای زندگی آنان ارائه دهند و درصورتی که والدین متوجه بروز یکی از اختلالات شایع در خواب فرزندان خویش شدند برای رفع آن تلاش کنند.

انتهای پیام