محمدجعفر یاحقی در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه چگونه می‌توان جایگاه مشهد را در حوزه سیاست خارجه و در زمینه ادبیات و فرهنگ تقویت کرد، اظهار کرد: با توجه به اینکه خراسان و مشهد از گذشته به دلیل موقعیت خاص استراتژیک و جغرافیایی، مرکز مبادلات فرهنگی و ادبی نیز بوده است. زبان فارسی از این منطقه مرکزی و افغانستان کنونی نشأت گرفته و در دربار سامانیان رشد کرده و سپس در توس و با سرودن شاهنامه به تقویت هرچه تمام‌تر رسیده است.
وی با اشاره به اینکه بنیان زبان فارسی از خراسان آمیخته و به تدریج به دیگر فلات ایران رسیده و آثاری تولید شده است، اضافه کرد: خراسان از موقعیت خاصی برخوردار بوده و به دلیل ارتباط با منطقه آسیای مرکزی، هند و بخش شرقی ایران بزرگ از جایگاه خوبی برخوردار است. امروز تمام این مناطق ویژگی‌های خاص خود را دارند و متاسفانه شرایط نامناسبی به لحاظ فرهنگ و زبان فارسی در این مناطق حاکم است.
مشهد وارث تمام میراث گذشته ادبی و فرهنگی ماست
عضو پیوسته فرهنگستان علوم ادامه داد: این ضعف باعث می‌شود تا خراسان و مشهد برای سامان دادن به این مسائل رسالت سنگینی داشته باشند. بنابراین مشهد وارث همه آن میراث‌های گذشته ادبی و فرهنگی ماست که در بخارا، سمرقند، بلخ، مرو، هرات و حتی نیشابور سرو سامان پیدا کرده است. این شهرهای بزرگ عمده مراکز تولید فرهنگ هستند اما متاسفانه در کشورهای دیگر قرار گرفته‌اند و آن‌ها سیاست‌های خاص خود را دارند.
وی عنوان کرد: در حال حاضر با تفاهم‌نامه‌هایی که می‌توان با این مناطق به لحاظ فرهنگی برقرار کرد، زبان فارسی و موقعیت مشهد بسیار مهم و خطیر است و می‌تواند همه ارزش‌هایی که در این مناطق نهفته را تجمیع کند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که خراسان و مشهد به عنوان یک مرکز فرهنگی و مطالعاتی برای قلمرو فرهنگ ایران کهن و زبان فارسی زمامدار همه این مسائل باشد.
عدم ارتباطات فرهنگی خطر از هم پاشیدگی امپراتوری زبان فارسی را به دنبال دارد
یاحقی تصریح کرد: دسترسی به خراسان بسیار زیاد است و با توجه به شرایط خاصی که کشورهای مختلف مانند افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان دارند باید سر و سامان پیدا کنند و اگر ارتباطات فرهنگی با این مناطق برقرار نشود متاسفانه خطر از هم پاشیدگی و فروپاشی امپراتوری زبان فارسی وجود دارد و شکوه گذشته فارسی مورد تهدید قرار می‌گیرد. شبه قاره هند هم زمانی قلمرو وسیع زبان فارسی بوده و اکنون به صورت دیگری با مشکلات خاص خود مواجه است و باید مرکزیتی پیدا شود و با حُسن همجواری و روابط خوبی که خوشبختانه با این کشورها وجود دارد، می‌توانیم در خراسان به عنوان یک مرکز با جنب و جوش فرهنگی در زبان فارسی این کشورها را حمایت کنیم.
وی اضافه کرد: یکپارچگی فرهنگی و حُسن همجواری این سیاست فرهنگی در خراسان می‌تواند برای حل و فصل مسائل سیاسی کشورها مهم باشد. بدین معنا مشکلاتی که به لحاظ سیاسی با این کشورها داشته باشیم از این طریق حل و فصل می‌شود و این مهم امری در جهت تحکیم روابط سیاسی ما با کشورهای دیگر است که به شدت به آن نیاز داریم.
اجلاس اکو می‌تواند همزیستی فرهنگی خوبی را برقرار کند
عضو پیوسته فرهنگستان علوم در خصوص ارزیابی خود از فعالیت موسسه‌های فرهنگی کشورهای عضو اکو در مشهد خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه خراسان از لحاظ مسافت نسبت به تهران و دیگر شهرها با کشورهای عضو اکو نزدیک‌تر است، می‌تواند تفاهم‌ها و همزیستی فرهنگی خوبی برقرار کند که این شرایط برای تهران فراهم نیست.
وی بیان کرد: می‌دانیم که ارتباطات بین‌المللی تهران بیشتر از مشهد است، اما این قسمت از کلیت فرهنگ کهن ایران در مرکز خراسان قرار دارد و ارتباطات، رفت‌و آمدها و از همه مهم‌تر هم‌آوایی فرهنگی که میان خراسان و دیگر کشورهای عضو اکو وجود دارد باعث می‌شود تا ارتباطات و همزیستی فرهنگی شکل گیرد و اتفاقات خوبی را رقم بزند. بنابراین این سنت‌ها، یکپارچگی فرهنگی و سنتی ایجاب می‌کند که فعالیت‌های اکو در این ارتباط متمرکز در مشهد باشد.
یاحقی اظهار کرد: ما باید این نزدیک بودن راه‌ها به کشورها و ارتباطات را غنیمت بدانیم تا مبادلات فرهنگی و اقتصادی فراهم شود. اگر اکو کمک کند و ما از طریق فرهنگ وارد این منطقه شویم قطعا زمینه‌هایی را برای فعالیت‌های اقتصادی شرق کشور و حتی کل کشور به وجود می‌آورد. این روابط برای تجار، تولیدکنندگان و همچنین گردشگری بسیار مناسب است. بنابراین باید این ارتباطات فرهنگی، توریستی و تجاری با این منطقه سرو سامان پیدا کند و اکو نقش مهمی در این خصوص دارد و می‌تواند مشهد را مرکز چنین روابطی قرار دهد.
دفتر اکو در مشهد تشکیل شود
وی خاطرنشان کرد: پیشنهاد می‌شود که با همکاری شهرداری مشهد، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و دانشگاه فردوسی دفتر اکو در مشهد تشکیل شود، چراکه ظرفیت‌هایی در این شهر به ویژه در دانشگاه فردوسی وجود دارد که در هیچ جای دیگر نیست.
یاحقی عنوان کرد: گروه ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد پس از دانشگاه تهران تولیدات فرهنگی فراوانی داشته و به نوعی پایگاه زبان فارسی خراسان است و اگر قرار باشد در مکانی از زبان فارسی و هویت فرهنگی و ملی ما دفاع شود، آن توس و آرامگاه فردوسی است که با حضور مرقد مقدس امام رضا(ع) می‌تواند هر دو جناج مذهبی و ملی ما را تامین کند.
عضو پیوسته فرهنگستان علوم بیان کرد: امکانات و سابقه‌ای که بخش‌های مطالعات زبان فارسی و فرهنگی در خراسان وجود دارد ما را متقاعد می‌کند که بتوانیم فعالیت‌هایی را انجام دهیم که شاید دیگر مکان‌ها نتوانند انجام دهند. قطعا تهران گرفتاری‌های خاص خود را دارد و بخش ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد از ظرفیت خوبی برخوردار است و همه دنیا این موقعیت و مرکزیت را قبول دارند.
انتهای پیام