غلامرضا خارکوهی، نویسنده، پژوهشگر و تاریخ نگار باسابقه گلستانی است که از نخستین سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ضمن حضور در صحنه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی با دسترسی به منابع غنی مذهبی و سیاسی و تاریخی، به مطالعات عمیق در این زمینه‌هابه ویژه به صورت تخصصی درباره تاریخ انقلاب اسلامی پرداخت.
وی از سال ۱۳۶۴ با مرکز اسناد انقلاب اسلامی ارتباط علمی و فرهنگی برقرار کرد و اسناد و مدارک زیادی را نیز در طول سال‌های گذشته تحویل این مرکز داده است، حاصل سال‌ها تلاش خارکوهی در زمینه تاریخ معاصر ایران و استان گلستان و گرگان گردآوری هزاران سند و خاطره و تألیف و انتشار ۳۰ عنوان کتاب و ارائه صدها مقاله و سخنرانی علمی و مصاحبه در حوزه تاریخ انقلاب و دفاع مقدس است، چنان که آثار او تاکنون توسط نهادهای مختلفی از جمله مرکز اسناد انقلاب اسلامی، حوزه هنری، اداره کل حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، کنگره شهدا، جهاد سازندگی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، بنیاد شهید و امور ایثارگران، سازمان تبلیغات اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و مراکز خصوصی منتشر شده است.
خبرنگار ایسنا به مناسبت هفته کتاب با این نویسنده و پژوهشگر گلستانی گفت و گویی صمیمانه داشته که در ادامه می‌خوانید:
خود را معرفی کرده و مختصری در مورد آثار خود توضیح دهید؟
غلامرضا خارکوهی هستم، متولد اول فروردین سال ۱۳۴۵شهرستان گرگان در استان گلستان که در خانواده‌ای مذهبی و کشاورز متولد شدم، با اوجگیری مبارزات انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) در سال ۵۷، با مردم انقلابی همراه شدم و در تظاهرات‌ها و مجالس سیاسی حضور یافتم و پس از پیروزی انقلاب همراه با ادامه تحصیل و مطالعه و تحقیق، به عضویت در انجمنهای اسلامی و بسیج مستضعفان و کمیته فرهنگی جهاد سازندگی درآمدم و تا زمان بازنشستگی در نهاد جهاد سازندگی خدمت کردم.
بزرگترین کتابخانه شخصی منطقه را دارم/ جوانی‌ام پای تاریخ نگاری گذشت
پس از پیروزی انقلاب اسلامی علی‌رغم داشتن تحصیلات به دنبال فعالیت اقتصادی نرفته و به شناسایی تاریخ، حوادث و رویدادهای تاریخ معاصر استان و تألیف و تدوین و گردآوری اسناد مربوط به آن‌ها و خاطرات شاهدان عینی در این زمینه پرداختم به طوری که در طول ۴۵ سال اخیر با حدود هزار نفر گفت‌وگو و مصاحبه کرده و ده‌ها هزار سند تاریخی مربوط به تاریخ معاصر ایران را جمع‌آوری کرده و کتابخانه انبوهی با حدود ۱۵ هزار جلد در حوزه تاریخ معاصر گردآوری کرده‌ام که یکی بزرگترین کتابخانه‌های شخصی و تخصصی در کشور است.
همه زندگی و جوانی خودم و خانواده‌ام صرف معرفی رویدادهای تاریخ انقلاب اسلامی در استان گلستان شده است و در این راه به درجه جانبازی نیز نائل شدم، در سال ۱۳۶۶ زمانی که از جبهه کردستان بودم به مرکز اسناد انقلاب اسلامی تهران مراجعه کردم در راه بازگشت به محل کار در منطقه جنگی از ناحیه شکم و روده در خطه کردستان مجروح شده و تا امروز بیش از ۱۰ بار تحت عمل جراحی قرار گرفتم و همچنان با تبعات جسمی آن دست به گریبانم و جانباز ۳۵درصد می‌باشم.
تلاش کردم کار تاریخ انقلاب اسلامی طی ۱۰۰ سال گذشته را به صورت مستند به سرانجام برسانم که حاصل آن انتشار بیش از ۳۰ جلد کتاب و ۸۰۰ مقاله، یادداشت، سخنرانی و مصاحبه و گردآوری انبوهی از منابع تاریخی مستند و تاریخی دست اول در حوزه انقلاب اسلامی است که بزرگترین افتخار من است.
از چه زمانی نویسندگی را آغاز کردید؟
نویسندگی را از دوران ابتدایی و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به صورت ابتدایی و در قالب شعر و داستان آغاز کردم، اما به حوادث تاریخی علاقه زیادی داشتم به ویژه اینکه پدرم به اصطلاح از ملاهای قدیم بوده و وقایع تاریخی را برای من نقل می‌کرد و من با علاقه به آن گوش می‌دادم.
اوجگیری انقلاب اسلامی در سال ۵۷ و پیروزی انقلاب عامل اصلی هدایت من به سمت تاریخ‌نگاری رویدادهای معاصر به ویژه حوادث مربوط به پیروزی انقلاب و رویدادهای پس از انقلاب بود. به طوری که از سال ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ نویسندگی تاریخ انقلاب و گردآوری اسناد و رویدادهای تاریخی را به صورت نیمه حرفه‌ای آغاز کردم و به مرور به صورت تخصصی‌تر ادامه دادم و همچنان مشغول به نویسندگی در این زمینه هستم.
من در بسیاری از رویدادهای واقع شده در انقلاب اسلامی در استان گلستان و دیگر مناطق کشور حضور داشتم و این حضور من در میدان حوادث موجب غنی‌تر شدن نوشته‌هایم شد، به عبارت دیگر من تاریخ‌نگاری نیستم که در کتابخانه و در کنار کولر و گرمای بخاری تاریخ‌نویس شده باشم، بلکه من وسط میدان حوادث به عنوان یک شاهد عینی و یک فرد علاقمند به سرنوشت جامعه و انقلاب پا به پای مردم حضور داشتم و این موجب شد که اطلاعات من در باره حوادث تاریخ معاصر گسترده‌تر عمیق‌تر و عینی‌تر شود.
بسیاری از مورخین متأسفانه در حوادث حضور ندارند، بلکه صرفاً با خواندن چند تا کتاب یا نقل چند مطلب از اشخاص مختلف کتاب‌نویس می‌شوند، گاهی اوقات هم افکار مسمومی را به جامعه القا می‌کنند، اما من به عنوان یک شاهد عینی حوادث سعی کرده‌ام آنچه که دقیق، متقن و مفید برای روح و روان جامعه است را تألیف، تدوین و منتشر کنم.
اولین کتابی که نوشتید چه نام داشت و مطالبی که می‌نویسید بیشتر در مورد چه موضوعاتی است؟
اولین کتاب چاپ شده من راجع به شهدا و دفاع مقدس به نام می‌قات عاشقان بود. نوشته‌هایم به صورت تخصصی در مورد تاریخ معاصر و حوادث قبل از انقلاب و بعد انقلاب نظیر دفاع مقدس، درگیری‌های گروهک‌ها، توطئه‌ها، جنگ‌های منطقه‌ای و جدایی طلبانه، ترورها، راهپیمایی‌ها، زد و خوردها، مراسمات و مجالس فرهنگی و سیاسی می‌پردازد و بطور کلی آثارم ابعاد وسیعی از موضوعات تاریخ معاصر را هم از قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب در بر می‌گیرد.
آیا حق دفاع مقدس در آثار نویسندگان ما ادا شده است؟
با آن که آثار ارزشمند زیادی منتشر شده ولی حق دفاع مقدس در حوزه تدوین و نگارش نه فقط در استان گلستان بلکه در کل کشور هنوز به درستی ادا نشده است، در واقع رویداد مهم دفاع مقدس که هشت سال به طول انجامید یک رویداد منحصر به فرد و یک دوران طلایی در تاریخ ایران محسوب می‌شود که هم از جنبه نظامی و سیاسی و هم از نظر اقتصادی و فرهنگی حائز اهمیت بسیار است. اما آنطور که باید نه تنها نویسندگان که نهادهای مسئول هم تاکنون حق مطلب را ادا نکردند، مخصوصاً نهادهای متولی فرهنگی و نهادهای تحقیقاتی و پژوهشی کوتاهی‌های زیادی داشته‌اند.
دفاع مقدس ما مزیّن به کلمه «مقدس» هست و به جای جنگ کلمه «دفاع» به کار رفته، چون ما در طول هشت سال از خودمان دفاع کردیم. جنگ به ما تحمیل شد، ما نه آغازگر جنگ بودیم نه ادامه دهنده جنگ، بلکه جنگ توسط همسایه ناخلفی مثل صدام با حمایت قدرت‌های شیطانی جهان و اقمار شیطانی آن‌ها بر ما تحمیل شد و ما به اجبار از کشور، انقلاب و ملتمان دفاع کردیم.
بارزترین تفاوت دفاع مقدس با دیگر وقایع تاریخی از نگاه شما چیست؟
بعد از رویداد پیروزی انقلاب، دفاع مقدس تنها رویدادی بود که همه ملت در آن شرکت کردند، رویدادهای زیادی ما در تاریخ معاصر داشتیم اما همه حضور نداشتند یا نیازی نبوده، یا آن رویداد در یک منطقه معدودی بوده، یا موقعیت و شرایط برای حضور انبوه ملت فراهم نشده، اما رویداد پیروزی انقلاب، مبارزه علیه رژیم پهلوی و دفاع مقدس تنها رویدادهایی بودند که همه ملت به صورت فعال، خودجوش و به طور گسترده به رهبری حضرت امام خمینی- رحمت الله علیه- شرکت کردند و به بهترین وجه هم ادای وظیفه کردند و در تاریخ ایران و جهان درخشیدند.
کدام اثر خود را بیشتر از بقیه آثارتان دوست دارید و خواندن کدام آثار تاریخی را به مردم توصیه می‌کنید؟
من چون برای نوشتن کتاب‌ها و مقالات و مطالبم حتی یادداشتهای کوتاه خیلی حساس هستم و وقت و انرژی زیادی می‌گذارم، هم برای صحت و سقم آن و هم برای انتخاب کلمات و واژه‌ها، به همین دلیل همه کتاب‌هایم را همانند فرزندان خود دوست دارم و نمی‌توانم بگویم کدام را بیشتر دوست دارم.
اما برای برخی از کتاب‌ها وقت و انرژی بیشتری صرف کرده و به اصطلاح حجیم‌تر شده‌اند، به طور مثال حجیم‌ترین کتابی که من نوشتم کتاب استان گلستان در انقلاب اسلامی بوده که در سه جلد نفیس توسط مؤسسه نشر آثار امام در تهران به چاپ رسیده و در حال حاضر کمیاب است. این کتاب تقریباً ۲ هزار و ۵۰۰ صفحه حجم و ۴ کیلو وزن داشته و به لحاظ حجم و وزن نسبت به بقیه کتاب‌ها وقت و انرژی زیادی از من گرفت.
هیچکس بهتر از حضرت امام خمینی(ره) حق دفاع مقدس را ادا نکرد
درباره دفاع مقدس کتاب زیاد خوانده‌ام برخی از کتاب‌ها واقعاً ارزشمند بوده و حق مطلب را ببشتر ادا کرده‌اند، اما به عقیده من هیچکس بهتر و صادقانه‌تر از حضرت امام خمینی -رحمت الله علیه در مورد دفاع مقدس حق مطلب را ادا نکرده است.
به عنوان منابع نیر کتاب «روزشمار دفاع مقدس» که مرکز تحقیقات دفاع مقدس ایران در بیش از ۵۰ جلد تألیف و اغلب مجلدات آن نیز منتشر شده به نظرم یک کار و مرجع ماندگار است، من نیز چند جلد راجع به دفاع مقدس در استان گلستان نوشته‌ام، با توجه به اینکه آن زمان گلستان، استان مستقلی نبوده و زیر مجموعه استان مازندران بوده و برای دادن اسناد مربوط به استان گلستان متأسفانه همراهی و همکاری لازم را با ما نداشتند، اما سعی کردم که با توجه به یافته‌های مستندی که از جاهای دیگر تهیه کردم کارهای پر محتوا و غنی تألیف و تدوین کنم.
نظر شما در مورد کتاب‌های دیجیتال چیست؟
دنیای فعلی دنیای مجازی است و موج مجازی گرایی خواسته یا ناخواسته بر فضای زندگی مردم ایران و کل جهان احاطه پیدا کرده، به جای مبارزه با این پدیده باید سعی کنیم که از این ظرفیت به نفع آگاهی بخشی و افزایش بینش درست کودکان و جوانانمان بهره‌برداری کنیم و آن را به نیکی مدیریت نماییم. متأسفانه تا امروز فضا و امکانات لازم برای استفاده از فضای مجازی در کشور به نحوه درست فراهم نشده، در حالی که دشمن دارد با تمام قدرت و سرعت از داخل و خارج عرصه را به دست می‌گیرد و جوانان و کودکان را در این مرز و بوم تحت تأثیر خودش قرار می‌دهد.
نهادهای متولی که بودجه‌های کلانی از دولت می‌گیرند به اضافه نویسنده‌ها و نخبگان می‌توانند با عرضه محتواهای مفید در حوزه دفاع مقدس و رویدادهای انقلاب اسلامی در کانال‌ها و شبکه‌های مختلف مجازی نقش بسیار درخشانی ایفا کنند و سکاندار فضای مجازی در حوزه تاریخ دفاع مقدس و وقایع تاریخ معاصر بشوند.
دغدغه‌مندان دلسوز می‌توانند با عرضه یادداشتهای کوتاه، مقالات، مصاحبه‌ها، خاطره‌ها، ارائه تصاویر رویدادها، pdf کتاب‌ها و حتی فایل‌های صوتی نقش آفرینی کرده و در واقع به شکل درست و صادقانه هدایتگر نسل حاضر به سمت و سوی رویدادهای انقلاب و دفاع مقدس شوند.
آیا می‌توان به نویسندگی به عنوان یک شغل پرداخت؟
اگر شغل را به معنی منبع درآمد تعریف کنیم نویسندگی شغل نیست چون با نویسندگی نمی‌شود شکم خود و خانواده‌تان را سیر کنید. اما اگر نویسندگی را یک مسئولیت اجتماعی محسوب کنیم، بله، نویسندگی از این جهت شغل مهم و خطیری است و به همه کسانی که توانایی و ظرفیت این کار را دارند توصیه می‌کنم دست به قلم شده و در این راه به ذهن، توانایی، اطلاعات و سرمایه خودشان تکیه کنند و چندان منتظر حمایت دیگران نباشند.
مخارج زندگی بنده در طول سال‌های گذشته متکی به حقوق اداری و بازنشستگی‌ام بوده که به عنوان کارشناس ارشد جهاد کشاورزی دریافت می‌کرده و می‌کنم، و نویسندگی برای من نه تنها درآمدی نداشته بلکه باعث تحمیل هزینه‌های بی‌شماری از نظر مالی و جسمی شده است. ولی افتخار می‌کنم که سرمایه زندگی و جوانی من صرف این راه شد. زیرا خدمت بزرگی به نسل حاضر و نسل آینده ایران بطور عام و استان گلستان بطور خاص کرده‌ام.
آثار من ممکن است در آینده که نسل انقلاب دیگر در آن سال‌ها زنده نیستند گره گشا باشد و این امر موجب آرامش روح و روانم خواهد بود، من با قلمم و تدوین و ثبت تاریخ فداکاری‌ها و زحمات و مبارزات و خدمات مردم جامعه‌ام در دوره معاصر، سعی کرده‌ام قدم مناسبی برداشته و ادای دین کنم.
چه توصیه‌ای به نویسندگان جوان دارید؟
توصیه می‌کنم که جوانان و حتی افراد مسن اگر توانایی دارند از عرصه نویسندگی فاصله نگیرند، اما آنچه می‌نویسند دقیق، صادقانه و مفید به حال جامعه باشد و بدانند که هم در پیشگاه خداوند و هم در پیشگاه ملت باید مثل سایر اعمالشان پاسخگو باشند، بنابراین در نوشتن مطالب و مفید بودن آن بسیار دقت کنند.
حرف آخر؟
با وجود این همه کار و منابع، فضای مناسبی برای زندگی و نگهداری کتاب‌هایم ندارم، منزلی که زندگی می‌کنم کوچک نیست اما همه فضای آن از اتاق و کنار مبل گرفته تا راهرو و کمد رخت خواب پر از کتاب شده، درحال حاضر در چند اتاق کتاب نگهداری می‌کنم اما باز هم فضا کم دارم و متأسفانه هیچ دستگاهی قدم جلو نمی‌گذارد تا یک فضای مناسبی را برای کار و زندگی من فراهم کند.
تاریخ نگار انقلاب چشم‌انتظار التفات مسئولان گلستان
من به اجبار دفتر کارم را به خاطر هزینه‌های گزاف این کار فروختم درحالی که ارباب رجوع‌های زیادی دارم و باید پاسخگوی سؤالات تاریخی مردم عزیز جامعه باشم، من پژوهشگرم و باید همه منابع و کتاب‌هایم مرتب جلوی دستم باشند، به همین دلیل به یک ساختمان دو طبقه نیاز دارم که یک طبقه زندگی کنم و در یک طبقه دیگر کتاب‌ها و منابع را نگهداری کنم. در طول سال‌های اخیر به اندازه خرید چند خانه، درآمدم را صرف پژوهش‌های تاریخی کرده‌ام و در این راه حتی سلامتیم را فدا کرده‌ام.
حتی پست هیأت علمی داشتم اما به خاطر فعالیت‌های پژوهشی آن را نیز رها کردم، و الان نیز توان اقتصادیم اجازه نمی‌دهد که من فضای بزرگتری برای کارهایم تهیه کنم، متأسفانه به غیر از یک تشکر زبانی که از مسئولین می‌شنوم، حمایتی نصیب من نشده، من انتظار حمایت مادی ندارم، اما احتیاج به یک ساختمان دو طبقه دارم که بتوانم زندگی کرده و آثارم را نیز نگهداری کنم.
انتهای پیام