به گزارش ایسنا، در طول دهه‌های گذشته، اقتصاد ایران به دلیل وابستگی شدید به صادرات نفت و درآمدهای ارزی حاصل از آن با چالش‌های مختلفی مواجه شده است. در پی نوسانات قیمت نفت و عدم اطمینان به درآمدهای پایدار نفتی، توسعه صادرات غیرنفتی به عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارهای اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. بخش کشاورزی ایران با توجه به وسعت جغرافیایی و تنوع اقلیمی، پتانسیل بالایی برای حضور در بازارهای جهانی دارد. ازاین‌رو، صادرات محصولات کشاورزی از جمله فرآورده‌های لبنی به‌ویژه به دلیل اهمیت بالای این محصولات در تأمین ارز کشور، نیازمند بررسی دقیق‌تری است.
همچنین، یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد ایران در سال‌های اخیر، نرخ بالای تورم و کاهش ارزش پول ملی بوده است. این موضوع باعث شده که قیمت کالاهای وارداتی افزایش یابد و به تبع آن، تولیدکنندگان داخلی به دنبال گسترش بازارهای صادراتی خود باشند. اما یکی از سؤالات مهم این است که آیا افزایش نرخ ارز می‌تواند به توسعه صادرات محصولات کشاورزی، به‌ویژه فرآورده‌های لبنی کمک کند؟ پاسخ به این سؤال از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا این محصولات بخش قابل توجهی از صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل می‌دهند و بررسی تأثیر نوسانات نرخ ارز بر آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی کشور ایفا کند.
فریبا عباسی، محقق مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی به همراه همکار خود، به این مسئله پرداخته‌اند. آن‌ها با تمرکز بر تأثیر نوسانات نرخ ارز بر صادرات فرآورده‌های لبنی ایران، تحقیقی جامع انجام داده‌اند. این پژوهش به دنبال بررسی این موضوع است که آیا تغییرات نرخ ارز می‌تواند به افزایش صادرات این محصولات کمک کند یا خیر.
در این تحقیق، پژوهشگران ابتدا به بررسی شرایط صادرات فرآورده‌های لبنی در ایران پرداخته و سپس نوسانات نرخ ارز در بازه سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰ را مورد مطالعه قرار داده‌اند. آن‌ها برای تحلیل اثرات نوسانات ارزی، از یک مدل ریاضی به نام «مارکوف سوئیچینگ» استفاده کرده‌اند که به بررسی تغییرات مختلف در رژیم‌های ارزی کمک می‌کند. این مدل توانسته است ارتباط بین تغییرات نرخ ارز و میزان صادرات فرآورده‌های لبنی را به‌خوبی تحلیل کند.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که نرخ ارز واقعی (یعنی نرخ ارز پس از تعدیل برای تورم) تأثیر مثبتی بر صادرات فرآورده‌های لبنی دارد. به عبارت دیگر، هرگاه نرخ ارز افزایش یابد و ارزش پول ملی کاهش پیدا کند، این امر باعث می‌شود که محصولات لبنی برای بازارهای خارجی ارزان‌تر شوند و تقاضا برای آن‌ها افزایش یابد.
همچنین، نتایج نشان دادند که تولید داخلی شیر نیز تأثیر مثبتی بر صادرات این محصولات داشته و افزایش تولید داخلی به تقویت این روند کمک می‌کند.
در عین حال، یافته‌ها نشان دادند که تورم، تأثیر منفی بر صادرات فرآورده‌های لبنی دارد. افزایش قیمت‌ها در داخل کشور باعث کاهش رقابت‌پذیری محصولات در بازارهای بین‌المللی می‌شود و در نتیجه، صادرات این محصولات با چالش‌هایی مواجه خواهد شد.
اهمیت این یافته‌ها در این است که نشان می‌دهند تغییرات نرخ ارز می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر صادرات داشته باشد و نمی‌توان به سادگی فرض کرد که هر افزایش در نرخ ارز منجر به افزایش صادرات خواهد شد.
این امر بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع محصول و شرایط داخلی اقتصاد دارد. بنابراین، سیاست‌گذاران اقتصادی باید به دقت تأثیرات تغییرات نرخ ارز بر محصولات مختلف را بررسی کرده و از ابزارهای متنوعی برای تقویت صادرات استفاده کنند.
قابل ذکر است نتایج فوق در فصلنامه «اقتصاد کشاورزی و توسعه» منتشر شده اند که یکی از نشریات معتبر در زمینه اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی است و به مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وابسته است. این مؤسسه تحت نظر وزارت جهاد کشاورزی فعالیت می‌کند و به بررسی موضوعات کلان اقتصادی و کشاورزی در ایران می‌پردازد.
انتهای یپام