سهروردی سفرهای زیادی به منطقه عراق و سوریه داشت و در آنجا از محضر علمای زیادی بهره برد. سهروردی در زمان حکومت ایوبیان در آسیای صغیر بود و چندی را به عنوان مشاور عالی ملک ظاهر ایوبی در خدمت او گذراند. او در مدتی کوتاه، شهرت زیادی کسب کرد و از بسیاری علمای سنی مذهب آن زمان، در زمینه علم و فلسفه پیش افتاد.
سهروردی با ارائه حکمت اشراق، در نقطه مقابل ابن سینا قرار گرفت و ماهیت را بر وجود ارجح دانست. اندیشه سهروردی از مطالعه و تلفیق فلسفه شرقی زرتشت و برخی نظریات فلاسفه یونان و هند نشات می‌گرفت. سهروردی پس از مرگش، پیروانی داشت که مکتب او را نیز دنبال کردند.
این فیلسوف بزرگ اهل سهرورد استان زنجان است و بر طبق شرایط و اعتقاداتی که داشت، در طول زندگی و بعد از مرگ، القاب مختلفی برای او به کار برده‌اند. همچنین به دلیل احاطه سهروردی بر فلسفه مشرق زمین و بنیان‌گذاری اصول فلسفه او بر اندیشه ایران قدیم به او لقب «شیخ اشراق» نیز داده‌اند.
از دیگر القاب سهروردی «شیخ مقتول» و «شیخ شهید» است. اعطای این القاب به شهاب الدین سهروردی به دلیل سرنوشتی است که در پایان عمر داشت. به قول منابع تاریخی، شهاب الدین سهروردی به دلیل اعتقاداتی که داشت در هنگام بحث در یک جلسه مناظره، به او اتهام کفر زدند و او را کشتند؛ ازاین رو، لقب شیخ شهید گرفت.
شیخ شهاب الدین یحیی سهروردی تحصیلات خود را در سهرورد آغاز کرد و بعد از فراگیری ادبیات عربی و فارسی در سن ۱۳ سالگی به شهر مراغه رفت. در مراغه در محضر مجدالدین عبدالرزاق جیلی، اصول حکمت و فقه را آموخت. سهروردی در همین زمان با برخی از اعتقادات زرتشتی و مسیحی آشنا شد. شهاب الدین سهروردی در سن ۲۰ سالگی به اصفهان رفت تا در حوزه اصفهان علوم حوزوی را تکمیل کند. او در شهر اصفهان نزد ظهیرالدین بیهقی، اصول فلسفه ابن سینا و منطق را فرا گرفت.
سهروردی عقیده داشت ریاضت، نوعی حکمت عملی است
سهروردی در سال ۵۷۷ هجری قمری، قبل از اینکه ۳۰ ساله شود، از شهر اصفهان به دیاربکر عراق رفت. دیاربکر در آن روزها، جزو قلمرو سلجوقیان در آسیای صغیر بود. سهروردی وقتی وارد دیاربکر شد، با استقبال حاکم سلجوقی آنجا مواجه و در آن شهر ماند. سهروردی مدتی را در این شهر به عزلت گذراند. او عقیده داشت ریاضت، نوعی حکمت عملی است که راه را برای درک بهتر حکمت نظری باز می‌کند. سهروردی در دیاربکر با برخی علمای شهر به گفتگو و تبادل نظر پرداخت؛ اما علمای این شهر، مانند سهروردی نبودند. تنگ نظری و حسادت آن‌ها سبب شد که تحمل افکار سهروردی را نداشته باشند و او را مورد بی‌توجهی و حتی آزار و اذیت قرار دهند.
سهروردی شخصیتی شجاع داشت و دارای صراحت بیان بود. بی پردگی او در بیان افکار و اعتقاداتش، دشمنی برخی علمای سنی مذهب را با او برانگیخت. اگرچه بسیاری از منابع بر این عقیده‌اند که مذهب سهروردی مشخص نیست، اشاره او در برخی آثارش نشان از این دارد که او شیعه مذهب بود. او از نظر ظاهری، لباس‌هایی ژنده می‌پوشید و حتی برخی او را دیوانه خطاب می‌کردند.
به گفته منابع، سهروردی به علوم غریبه تسلط داشت. او با سحر و جادو آشنا بود و با عالم دیگر ارتباط برقرار می‌کرد؛ این امر سبب می‌شد که زندگی و رفتار او برای بسیاری عجیب و غریب باشد. حتی برخی علت مرگ او را نیز اسرارآمیز بودن زندگی و عقاید او دانسته و مرگ سهروردی را مانند زندگی او اسرارآمیز می‌دانند. مزار شیخ شهاب الدین سهروردی در مسجد امام شهر حلب نیز قرار دارد.
کتاب «حکمه الاشراق» مهم‌ترین اثر شیخ اشراق است
از سهروردی آثار فراوانی برجای مانده که کتاب «حکمه الاشراق» مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. موضوع این کتاب در مورد آخرین آراء فلسفی سهروردی است. سهروردی آنچه از کشف و شهود به دست آورده در کتاب «حکمت الاشراق» با زبان فلسفی بیان می‌کند. نام کتاب نیز براساس نظریه سهروردی انتخاب شده که بنیان آن بر پایه کشف و شهود است. برخی نیز معتقدند نام این کتاب به این دلیل است که فلسفه سهروردی از مشرق زمین (سرزمین ایران) برمی‌خیزد.
سهروردی در رساله‌های صغیر، به مبادی اعتقادی می‌پردازد. این آثار در توضیح مقالات اعتقادی سهروردی نوشته شده‌اند. نام این کتاب‌ها «پرتونامه»، «الواح اعتمادی»، «هیاکل النور»، «بستان القلوب»، «لمحات سهروردی»، «فی اعتقاد الحکما» و «یزدان شناخت» است. برخی از این کتاب‌ها به زبان فارسی و بعضی دیگر به زبان عربی نوشته شده‌اند.
موضوع آثار رسالات فلسفی در مورد آراء فلسفی سهروردی است. سهروردی در این کتاب‌ها به فرقه تصوف نیز می‌پردازد. ترجمه «رساله الطیر ابن سینا»، «شرح سهروردی بر اشارات و تنبیهات« و «شرح فصوص فارابی» نمونه‌ای از این آثار است. رساله «حدیقه العشق» یکی دیگر از آثار فلسفی سهروردی، به تقلید از ابن سینا نوشته شده است. از او ۴ رساله بزرگ باقی مانده که به تلویحات، مطارحات، مقاومات و حکمه الاشراق معروفند. سهروردی بر آیات قرآن نیز شرح نوشته است. از دیگر آثار سهروردی می‌توان به منصفات اشاره کرد که در موضوع دعا و ذکر نوشته شده و سهروردی آن‌ها را واردات و تقدیسات نامیده است.
رساله‌های رمزی سهروردی به زبان فارسی و نمادین نوشته شده و در آن‌ها رموز زرتشتی، اسلامی و هرمسی با هم تلفیق و ترکیب شده است. این رساله‌ها با نام‌های «قصه الغربه الغربیه»، «آواز پر جبرئیل»، «عقل سرخ»، «پرتونامه»، «صفیر سیمرغ»، «رساله فی المعراج»، «لغت موران»، «رساله فی حاله الطفولیه» شهرت دارند.
منبع:
مرجع تخصصی سیویلیکا
انتهای پیام