عباس امام در مطلب حاضر با نام «حلقه‌های مفقوده در پژوهشگری کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی» به‌تفصیل کاستی‌ها و حلقه‌های مفقوده این برنامه را کاویده و برای انتشار در اختیار ایسنا گذاشته است.
دکتر عباس امام متولد سال ۱۳۳۸ در شهر اندیمشک است. وی در سال ۱۳۵۸ در رشته زبان انگلیسی دانشگاه جندی‌شاپور (شهید چمران فعلی) پذیرفته شد. در سال ۱۳۷۰ نیز در مقطع کارشناسی ارشد رشته آموزش زبان انگلیسی از دانشگاه شیراز فارغ‌التحصیل شد. وی دکترای خود را از دانشگاه علامه طباطبایی تهران دریافت کرد. امام علاوه بر کارهایی که در زمینه رشته تخصصی خود انجام داده تلاش‌های خود را عمدتا صرف مسایل مرتبط با ترجمه و نیز مسایل فرهنگی، ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و خوزستان‌پژوهی کرده است. امام در هفته پژوهش سال ۱۳۹۲ به عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه شهید چمران اهواز در زمینه ترجمه و تالیف برگزیده و معرفی شد. افزون بر این، مقالات بسیاری در زمینه‌های فرهنگی، هنری، تاریخی، ادبی و غیره ترجمه و یا تالیف کرده که در نشریات و سایت‌های گوناگون کشوری منتشر شده‌اند.
۱. مقدمه
در تمام نظام‌های آموزشی سرتاسر جهان، جهت‌گیری سرفصل‌های آموزشی دوره‌های کارشناسی، علی‌الاصول برپایه پرورش مهارت‌های عملی بازارمحور می‌باشد چراکه دانشجویان این دوره‌ها قرار است پس از پایان تحصیلات وارد بازار کار محیط‌های به کارگیری دانسته‌ها و مهارت‌های فراگرفته برای حل و فصل مسایل عینی شغلی شده تا بتوانند گره‌گشای نیازهای روزمره محیط کاری خاص خود باشند؛ خواه در فضای کاری متنوع بخش خصوصی و خواه فضاهای کاری بخش‌های دولتی و نیمه‌دولتی. به صورت عینی‌تر و مصداقی‌تر، این محیط‌های نیازمند مهارت‌های گره‌گشای دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی عبارتند از: صنعت، کشاورزی، آموزش و پرورش، بهداشت و پزشکی، رسانه‌ها و ارتباطات، نظام قضایی، نیروهای مسلح، نظام بانکی و غیره. پیداست که در نظام آموزش عالی ما نیز تهیه و تدوین سرفصل‌های دروس دوران تحصیلات کارشناسی باید بر همین مبنا باشد و چنین هم هست، اما با شدت و ضعف‌هایی که گاه کل فلسفه برگزاری دوره را خدشه‌دار می‌کند و باعث نقض غرض منطقی تحقق عملی اهداف نهایی دوره می‌گردد.
درباره جدیدترین برنامه سرفصل‌های وزارتی دوره کارشناسی رشته مترجمی زبان انگلیسی (با عنوان «برنامه درسی بازنگری شده دوره کارشناسی پیوسته رشته مترجمی زبان انگلیسی» مصوب ۱۳۹۶/۸/۲۹ از سوی «شورای تحول و ارتقای علوم انسانی») که پس از ۲۶ سال مورد بازبینی قرار گرفته است، خوشبختانه این جهت‌گیری منطقی آموزشی در مجموع لحاظ گردیده، مانند افزودن درس‌های مهارت‌پرور بازارمحور زیر:
-ترجمه و فناوری
-ترجمه متون علوم انسانی از انگلیسی
-ترجمه متون علوم انسانی از فارسی
-ترجمه دیداری ـ شنیداری
-ترجمه متون اسلامی از فارسی
-ترجمه شفاهی پیاپی
-ترجمه شفاهی همزمان
-حوزه‌های نوین ترجمه
-ترجمه متون علمی و تخصصی
-ترجمه تشریحی
اما شوربختانه هنوز موارد زیادی از وجود سرفصل‌های غیرمرتبط در «برنامه» دیده می‌شوند که در تعارض با اهداف منطقی آموزشی کلیت دوره می‌باشند؛ سرفصل‌هایی که هیچ نقشی در پرورش مهارت‌های بازارمحور ترجمه (انگلیسی ـ فارسی / فارسی ـ انگلیسی) ندارند. از این گونه درس‌های غیرمرتبط موجود در «برنامه بازنگری شده» می‌توان به دروس پرشمار زیر اشاره کرد:
-۱۹ واحد عمومی غیرمرتبط با پرورش مهارت‌های بازارمحور ترجمه (انگلیسی ـ فارسی / فارسی ـ انگلیسی)
-شش واحد غیرمرتبط با پرورش مهارت‌های بازارمحور ترجمه کتبی، ترجمه شفاهی و ترجمه دیداری ـ شفاهی (انگلیسی ـ فارسی / فارسی ـ انگلیسی)؛ با عنوان‌های اصول و روش تدریس (۲ واحد)، روش تدریس مهارت‌ه ا(۲ واحد)، آزمون‌سازی (۲ واحد).
-۱۰ واحد از مجموعه نخست واحدهای اختیاری موسوم به «زبان دوم» (معمولا زبان فرانسه) و نیز ۱۰ واحد از مجموعه دوم واحدهای اختیاری مانند واحدهای درسی «آشنایی با ادبیات تطبیقی»، «مبانی نقد ادبیات و فیلم»، «نمایشنامه در ادبیات انگلیسی»، «روزنامه‌نگاری الکترونیک» و «مطالعات گفتمانی فضای مجازی».
از این رو، در «برنامه»ای این چنینی که از مجموعه ۱۳۶ واحد آن تقریبا ۴۵ واحد آن با پرورش مهارت‌های ذیربط بازارمحور ارتباطی ندارند، منطقا انتظار می‌رود محتوای درس‌ها از لحاظ آموزش آکادمیک با مجموعا ۸۲ مدل ذیربط دانشگاهی آموزش ترجمه در سطح جهان همخوانی داشته باشد (Oraki& Tajvidi,۲۰۲۰). این ۲ پژوهشگر ایرانی ۴۷ مدل جهانی برای آموزش ترجمه کتبی و ۳۵ مدل برای آموزش ترجمه شفاهی را ارایه داده‌اند که هیچ یک از آن‌ها از این جنبه عام با «برنامه»ی آموزش ترجمه مقطع کارشناسی دانشگاه‌های ایران شباهتی ندارند.
۲. حلقه‌های مفقوده پژوهشگری در برنامه درسی بازنگری شده مترجمی زبان انگلیسی
با در نظر داشت توضیحات پیش‌گفته، حال بگذارید ببینیم این «برنامه بازنگری شده» برای مخاطب‌هایی با چه سطح دانش یا توانش ترجمه از انگلیسی به فارسی یا برعکس تدوین شده است. من شخصا براساس اطلاعات و تجارب آموزشی خود در تدریس به دانشجویان رشته مترجمی زبان انگلیسی در حدود ۳۰ سال گذشته، می‌توانم ادعا کنم که شاید ۸۰ درصد دانشجویان رشته مترجمی زبان انگلیسی تا قبل از ورود به دوره، در خوش‌بینانه‌ترین حالت حتی چهار۴ عنوان کتاب ترجمه شده (به/از فارسی) نخوانده‌اند، چه رسد به مطالعه کتاب‌ها یا مقالات گوناگون تخصصی مرتبط با کندوکاو در ابعاد ریز و درشت و پست و بلند فنی و تخصصی ترجمه. افزون بر این، در طول دوران تحصیل مقطع کارشناسی، نیز دانشجویان عموما درگیر مطالعه و ازبرکردن مطالب کتاب‌ها و جزوات درس‌های گوناگون (بعضا بی‌ربط با مهارت‌آموزی بازارمحور) هستند و بیشتر دغدغه موفقیت در امتحانات الزامی را دارند و نه ضرورتا انجام مطالعات داوطلبانه و یا ذوقی ترجمه‌محور. البته، بی‌تردید من نمی‌توانم تجربه خود را به تجارب همه دیگر مدرسان ترجمه تعمیم یا تعمیم افراطی دهم، اما گمان می‌کنم بعید است میانگین تجارب دیگر مدرسان از میزان دانش و توانش ترجمه‌ای دانشجویان این رشته بتواند این ارقام آماری را به زیر ۵۰-۶۰ درصد برساند (خود این موضوع، می‌تواند دستمایه یک پژوهش تخصصی در این زمینه باشد). این نکته، از این جنبه اهمیت دارد که به نوشته منبع پیشتاز و معتبر ترجمه پژوهی ویلیامز و چسترمن (Williams& Chesterman,۲۰۱۱) مطالعه متون ترجمه شده و انجام ترجمه عملی، «پیش‌نیاز» هر گونه ترجمه‌پژوهی است:
پیش از اقدام به ترجمه‌پژوهی، این نکته از اهمیت بنیادین برخوردار است که فرد مقداری کار تجربی ترجمه انجام داده باشد؛ خواه در کلاس‌های ترجمه و خواه در دیگر محیط‌های حرفه‌ای ترجمه. یک فرد ترجمه‌پژوه بی‌تجربه در ترجمه عملی، بسیار شبیه به مصداق اصطلاح عامیانه معروفی است که به کنایه و طعنه‌آمیز می‌گوید: «طرف، گز نکرده می‌گه پاره کن» یا: «طرف، کنار گود نشسته، می‌گه لنگش کن»؛ رویکردی ناپسند که مردم عطایش را به لقایش می‌بخشند. دشوار، یا شاید حتی محال است که فردی بی‌تجربه در انجام ترجمه عملی بتواند فرآیندهای ذهنی ترجمه، گزینش‌های واژگانی و دستوری، محدودیت‌های مترجم در فرآیند ترجمه و یا سازوکارهای موجود در این روند را به‌خوبی دریابد. درواقع، در ترجمه‌پژوهی، «نظر» و «عمل» از یکدیگر جدایی‌ناپذیر هستند؛ درست همچون دیگر زمینه‌های دانش بشری (۳:Williams&Chesterman,۲۰۱۱).
باری، در فضایی این گونه نگران‌کننده است که در «برنامه بازنگری شده» چهار واحد نیز به پژوهشگری در مسایل ترجمه اختصاص داده شده است: اصول و روش تحقیق (۲ واحد)، پژوهش در مطالعات ترجمه (۲ واحد). حال، اگر از جنبه اولویت منطقی مهارت‌پروری ذیربط و بازارمحوری به برنامه بنگریم، متوجه می‌شویم که در بخش سرفصل منابع توصیه شده برای آموزش درس «اصول و روش تحقیق»، در مجموع ۱۲ منبع (هشت منبع انگلیسی و چهار منبع فارسی) به شرح زیر معرفی شده‌اند که هیچ کدام ارتباط مستقیمی با ترجمه‌پژوهی ندارند:
Creswell, J. W.(۲۰۱۴). Research Design: Qualitative,Quantitative, and Mixed Methods Approaches.(۴th ed.). USA: Sage.
Given, L.M.(Ed.)(۲۰۰۸). The Sage Encyclopedia of Qualitative Research Methods(۲ Vols.). Thousand Oaks, California: Sage.
Hubbach, S.M.(۱۹۹۶). Writing Research Papers across the Curriculum(۴thed.). San Diego, California, Harcourt Brace College Publishers.
Matthews, B. & Ross,L.(۲۰۱۰). Research Methods: A Practical Guide for the Social Sciences. Harlow,England: Pearson Education.
Ridley, D.(۲۰۱۲). The Literature Review: A Step-by-Step Guide for Students(۲nded.). Thousand Oaks, California: Sage.
The American Psychological Association(۲۰۱۲). Publication Manual of the American Psychological Association(۶thed.).Washington:American Psychological Association.
Wallwork, A.(۲۰۱۱). English for Writing Research Papers. New York: Springer.
Winkle, A. C. &Metherell, J. R.(۲۰۱۲). Writing Research Paper (۸thed.). Boston:Wadsworth.
ازکیا، مصطفی و دربان آستانه، علیرضا (۱۳۹۵). روش‌های کاربردی تحقیق (دو جلد) (چاپ سوم). تهران: کیهان.
حافظ‌نیا، محمدرضا (۱۳۸۹). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی (ویراست سوم). تهران :سمت.
دلاور، علی (۱۳۹۳). روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی (ویرایش چهارم). تهران: ویرایش.
سرمد، زهره، بازرگان، عباس و حجازی، الهه(۱۳۹۶). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ سی‌ام). تهران: آگه.
از دکتر عباس امام با موضوع ترجمه در ایسنا منتشر شده است:
ترجمه عناوین فیلم و سریال؛ چالش‌ها و راه‌حل‌ها
به این ترتیب، آیا به جای این منابع غیرذیربط، بهتر نبود به‌گونه‌ای هدفمند از نمونه‌های تحقیقات محدود، مختصر و ساده مرتبط با ترجمه در منابع فارسی (نشریات علمی ـ ترویجی مانند «فصلنامه مترجم» برخی مقالات خرد و مختصر همایش‌های ایرانی ذیربط، برخی مطالب پژوهشی کم حجم مترجمان برجسته ، مطالب ذیربط در سایت‌های خبری ـ تحلیلی فارسی‌زبان، نشریات عمومی فارسی زبان و...) استفاده کرد، در قالب‌های پژوهشی مرتبط، برخی چندوچون‌های پژوهشگری ترجمه را به نوآموزان مقطع کارشناسی آموزش داد و بعد همان مطالب را از جنبه های گوناگون با دانشجویان درس مربوطه مورد بحث و بررسی قرارداد تا از طرح و بحث آن مسایل در کلاس به‌گونه‌ای فعال و مشارکتی نکاتی را فراگیرند؟ بدیهی است با توجه به محدودیت تعداد جلسات هر نیم‌سال تحصیلی، به‌جای صرف وقت تمام جلسات روی منابع پژوهشگری مرتبط با علوم رفتاری، علوم تربیتی، علوم اجتماعی، منابع تخصصی و سنگین پژوهشگری و دانشنامه‌های تخصصی مانند Sage (مجموعه منابع دوازده‌گانه بالا)، بهتر است وقت ارزشمند آموزش در نیم‌سال تحصیلی را به منابع ذیربط محیط ایران اختصاص داد تا بهره‌ای بهینه به دست آید و از انباشتن ذهن دانشجو ـ پژوهشگر نوآموز بی‌تجربه، با برخی مفاهیم پیچیده، دیریاب و غیرکاربردی پژوهشگری ترجمه در این مقطع خودداری کرد.
افزون بر این، یکی از روش‌های تجربی محدود و مختصر پژوهشگری ترجمه که در منابع تخصصی ذیربط سال‌های اخیر بسیار بر آن تاکید می‌شود (William & Chesterman,۲۰۱۱;Hatim,۲۰۱۳) ولی متاسفانه در این «برنامه» مغفول مانده، روش پژوهش عملی محدود موسوم به «اقدام‌پژوهی» (Action Research) است که در چارچوب آن می‌توان یک تحقیق ترجمه‌محور مختصر را به دانشجو واگذار کرد (زیر نظر استاد) تا پس از مشارکت عملی دانشجو در فرآیند انجام ترجمه شخصی و مساله‌یابی و حل مساله ذیربط، در پایان نکته یا نکاتی از ترجمه‌پژوهی را به‌صورت تجربی فراگیرد. در این نوع پژوهشگری ترجمه‌محور، دانشجوی بی‌تجربه فقط کار مترجمان را بررسی نمی‌کند بلکه باید خود نیز عملا مقداری ترجمه عملی مرتبط با پژوهش خود انجام دهد تا در جریان این فرآیند تحت نظر استاد درس در پایان در فرآیند چرخه نظری ـ عملی «ترجمه ـ پژوهش ـ ترجمه» (practice-research-practice) نکته یا نکاتی را به صورت عملی و کاربردی از پژوهش شخص خویش فراگیرد. این گونه عمل کردن درس‌آموز تجربی ـ مشارکتی در ترجمه‌پژوهی راهی است برای دوری گزیدن از گمانه‌زنی‌های محض و تکرار طوطی‌وار نظرات و نظریات صاحب نظران منابع تخصصی دانشگاهی. طبیعی است تا فردی خود به‌صورت عملی مهارت طاقت‌فرسا و پرپیچ‌وخم ترجمه را تجربه نکند، مصداق ضرب‌المثل سرزنشگرانه «ذات نایافته از هستی‌بخش/کی تواند که شود هستی‌بخش؟» خواهد بود. درواقع، از دیدگاه یکی از پژوهش‌گران نام‌آشنای ترجمه‌پژوهی به نام باصل حاتم (Basil Hatim) درچارچوب «اقدام‌پژوهی تجربه‌محور ترجمه» (practice-driven action research)، مترجم یا کارآموز مترجمی فردی نیست که صرفا مصرف‌کننده یافته‌های پژوهش‌های دیگران باشد بلکه فردی است که باید درعین عملکرد ژرف‌اندیشانه (reflective practice) خود نیز شدیدا دریافتن و تعیین مشکل یا چالش پیش روی خود مشارکت کند (Hatim,۲۰۱۳:۱۰ ). به همین دلیل، در همان منبع و همانجا حاتم مدل آموزشی پرورش پژوهشگر مترجمی مطلوب خود را مدل «مترجم ـ پژوهشگر» می‌نامد.
دیگر کاستی این سرفصل آن است که برای ارجاع‌دهی استنادی، روش ارجاع‌دهی APA را معرفی کرده است؛ در صورتی که انتظار می‌رود در پژوهشگری ترجمه از روش ارجاع‌دهی ذیربط ترجمه‌پژوهی موسوم به «شیوه‌نامه هاروارد» (Harvard System) استفاده کرد که در کتاب‌ها و نشریات تخصصی ترجمه‌پژوهی عموما از آن استفاده می‌شود (Williams&Chestermn,۲۰۱۱:۳۴-۳۵) و نه از شیوه‌نامه APA که بیشتر در نشریات گرایش آموزش زبان انگلیسی (TEFL یا TESOL) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در درس بعدی معطوف به پژوهشگری در ترجمه در «برنامه بازنگری شده» با عنوان «پژوهش در مطالعات ترجمه» (۲ واحد)، ویژگی‌های سرفصل‌های ارایه شده خوشبختانه قابل قبول تر است. مهمترین ویژگی مثبت این درس که در بخش‌های» اهداف کلی درس»، «سرفصل درس»، «منابع» و «شیوه ارزشیابی» مشخص شده‌اند عبارت است از ارتباط موضوعی آن‌ها با عنوان کلیت برنامه و عنوان درس. به عنوان مثال، در بخش «اهداف کلی درس» موارد زیر مطرح شده‌اند که در مجموع قابل قبول و واقع‌بینانه به نظر می‌رسند:
آشنایی دانشجویان با:
-حوزه‌های پژوهش در مطالعات ترجمه
-چارچوب‌های نظری و روش‌شناسی انواع پژوهش در مطالعات ترجمه
-روش‌ها و ابزار گردآوری داده‌ها در پژوهش‌های مطالعات ترجمه
-چگونگی گزارش نتایج پژوهش (توصیف، تبیین،تحلیل یافته‌های پژوهش)
-انجام پژوهش تجربی در مقیاس کوچک درباره یکی از حوزه‌های پژوهش در مطالعات ترجمه
در بخش «سرفصل درس» نیز ۱۱ مورد ذکر شده‌اند که بیشتر آن‌ها منطقی به نظر می‌رسند (به استثنای مثلا موردهای «پژوهش‌های پیکره بنیاد» یا «چارچوب‌های نظری پژوهش در مطالعات ترجمه»):
- حوزه‌های پژوهش در مطالعات ترجمه
- معرفی نشریات و پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط با مطالعات ترجمه
- پژوهش‌های تجربی در مطالعات ترجمه
- پژوهش‌های آزمایشی در مطالعات ترجمه
- پژوهش‌های فرآیندمحور در مطالعات ترجمه
- پژوهش‌های تاریخی در مطالعات ترجمه
- گزارش یافته‌ها و نتایج پژوهش در قالب جدول و انواع نمودار
- بحث و تبیین یافته های پژوهش
- نگارش بخش‌های مقاله پژوهشی
اما در بخش بعد، با عنوان «منابع»، متوجه می‌شویم که کل ۹ مورد منبع معرفی شده به زبان انگلیسی هستند و شوربختانه علی‌رغم وجود صدها کتاب و مقاله مرتبط با پژوهشگری ترجمه به زبان فارسی هیچ نشانی از منابع فارسی ذیربط در منابع درس به‌چشم نمی‌خورد! مگر نه ترجمه اصولا فرآیندی است میان‌زبانی که در آن ۲ زبان و فرهنگ منبع و مقصد وجود دارند؟ پس، چرا علی‌رغم وجود پرشمار منابع فارسی ترجمه‌پژوهی در ایران نبایستی از منابع ارزشمند و مرتبط ترجمه‌پژوهی فارسی در این فهرست منابع اثری به‌چشم بخورد!؟ همچنین، توجه فرمایید که از همه ۹ مورد منبع (فهرست زیر) به‌جز یک منبع بسیار مفید و ذیربط (منبع شماره هفت)، بقیه منابع هر یک واجد صفتی است که آن را برای این دانشجویان (به شرحی که در بخش ۲. بالا تشریح کردیم) کم‌اثر و کم‌بازده می‌کند؛ از جمله منبع شماره یک (از نظر سطح زبان و ژانر علمی، ویژه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد ترجمه‌پژوهی)، منبع شماره ۲ (مرتبط با زبانشناسی کاربردی، به‌ویژه آموزش زبان انگلیسی و نه ترجمه‌پژوهی)، منبع شماره سه (مرتبط با زبانشناسی کاربردی، به‌ویژه آموزش زبان انگلیسی و نه ترجمه‌پژوهی)، منبع شماره چهار (از نظر سطح زبان و ژانر علمی، ویژه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد زبانشناسی و نه ترجمه‌پژوهی)، منبع شماره پنج (از نظر سطح زبان و ژانر علمی، ویژه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد ترجمه‌پژوهی)، منبع شماره شش (از نظر سطح زبان و ژانر علمی، ویژه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد ترجمه‌پژوهی)، منبع شماره هفت (منبع کاملا ذیربط و مناسب)؛ منبع شماره هشت (مرتبط با زبانشناسی کاربردی، به‌ویژه آموزش زبان انگلیسی و نه ترجمه‌پژوهی)، منبع شماره ۹ (از نظر سطح زبان و ژانر علمی، ویژه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد ترجمه‌پژوهی). ناگفته نماند حتی درباره این ۹ منبع مشخص نشده که کدام بخش یا بخش‌های مشخص آن‌ها بایستی در کلاس و دوره مورد استفاده قرار گیرند؛ بی‌تردید هیچ دانشجویی در مقطع کارشناسی از توانایی زبانی و تخصصی لازم برای مطالعه این ۹ منبع برخوردار نیست چراکه تمام این منابع به سبک و سیاق (ژانر) انگلیسی ویژه کتاب‌های تخصصی دانشگاهی نوشته شده‌اند!
۱.Angelelli, C. V., & Baer,B.J.(Eds.). (۲۰۱۶). Researching Translation and Interpreting. London: Routledge.
۲.Dornyei, Z.(۲۰۰۷). Research Methods in Applied Linguistics. Oxford University Press.
۳.Hashemi, S.M.R.(۲۰۱۴). Understanding Research in Applied Linguistics. Tehran: Samt.
۴.Litosseliti, L.(Ed.)(۲۰۱۰). Research Methods in Linguistics. New York: Continuum.
۵. Mellinger, C.D., & Hanson, T. A. (۲۰۱۷). Quantitative Research Methods in Translation and Interpreting Studies. London: Routledge.
۶.Saldanha, G., & O'Brien, S.(۲۰۱۳). Research Methodologies in Translation Studies. Manchester: St. Jerome.
۷.Williams, J., & Chesterman, A. (۲۰۱۱). The Map: A Beginner's Guide to Doing Research in Translation Studies(۵thed.).London: Routledge.
۸.Weisberg, R., &Buker, S. (۱۹۹۰).Writing up Research: Experimental Research Report Writing for Students of English. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
۹.Zanettin, F. (۲۰۱۲). Translation-driven Corpora: Corpus Resources for Descriptive and Applied Translation Studies. London: Routledge.
۳. کلیات سرفصل پیشنهادی برای پژوهشگری ترجمه در مقطع کارشناسی
اکنون، با توجه به توضیحات پیش‌گفته درباره ویژگی‌های «واقعی» مجموعه دانشجویان مقطع کارشناسی رشته مترجمی زبان انگلیسی در ایران، پیشنهاد می‌شود چهار واحد فعلی معطوف به پژوهشگری در مطالعات ترجمه در «برنامه بازنگری شده»، به گونه‌ای واقع‌بینانه، هوشمندانه، هدفمند و به‌دور از آرمان‌گرایی تخصصی ـ انتزاعی، با تمرکز بومی‌گرایانه هر چه بیشتر بر نیازهای جامعه فارسی زبان هدف ترجمه، یافته‌های رشته مطالعات ترجمه و دیگر منابع تخصصی مناسب با توانایی‌های دانشجویان ایرانی این مقطع و همچنین بهره‌گیری بیشینه/بهینه از منابع فارسی ذیربط، ۲ درس مدنظر به شکل زیر بازآرایی و اجرا گردند:
-پژوهش در مطالعات ترجمه (۱)
-پژوهش در مطالعات ترجمه (۲)
منبع درسی هر دو نیم‌سال:
Williams, J., & Chesterman, A. (۲۰۱۱). The Map: A Beginner's Guide to Doing Research in Translation Studies (۵thed.). London: Routledge.
(البته، می‌توان به جای این منبع یا درکنار آن از هر منبع درسی ذیربط دیگری که به‌لحاظ اعتبار و شناخته‌شدگی در حد همین منبع یا معتبر و روزآمدتر از آن باشد نیز بهره گرفت).
پیشنهاد می‌شود در «پژوهش در مطالعات ترجمه (۱)»، پنج فصل نخست The Map به صورت تفصیلی آموزش داده شود و در «پژوهش در مطالعات ترجمه (۲)ی»، پنج فصل بعدی The Map تدریس گردد. درعین حال، لازم است مدرسان هر ۲ درس (درکنار کار تفصیلی روی محتویات منبع مورد نظر)، هم از منابع پرشمار فارسی ذیربط (به‌ویژه، مقاله‌ها و مطالب فارسی مناسب درک و فهم دانشجویان این مقطع) بهره گیرند و هم یکایک دانشجویان را در قالب شیوه اقدام‌پژوهی به صورت همزمان هم با یادگیری مسایل ریزودرشت ترجمه عملی و هم یادگیری جزییات پژوهشگری در مطالعات ترجمه آشنا سازند.
امید است با شناخت و تایید وجود این گونه حلقه‌های مفقوده «در برنامه بازنگری شده دوره کارشناسی پیوسته مترجمی زبان انگلیسی» و با اعمال پیشنهادات چندگانه پیش‌گفته بتوان شرایطی در آموزش پژوهشگری ترجمه به‌وجود آورد که ما را دست‌کم یکی ـ دو گام بیش از پیش به دست‌یابی به اهداف آموزشی این درس و فراگرفتن و پرورش مهارت‌های بازارمحور رهنمون شود.
منابع
Hatim , B.(۲۰۱۳). Teaching and Researching Translation(۲nd Ed.). Edinburgh: Pearson Education Limited.
Oraki, Abouzar&Tajvidi, GholamRreza(۲۰۲۰). Training Translators and Interpreters: The Need for a Competence-based Approach in Designing University Curricula. Iranian Journal of English for Academic Purposes, ۹(۲).۴۲-۵۶.
Williams, J., & Chesterman, A. (۲۰۱۱). The Map: A Beginner's Guide to Doing Research in Translation Studies (۵thed.). London: Routledge.
انتهای پیام