به گزارش ایسنا، پژوهش‌های «مسئله‌محور» یا «مقاله‌محور»؛ موضوعی است که در ماه‌های اخیر به بحث داغ محافل علمی و پژوهشی تبدیل شده است.
ایران در انتشار مقالات بین‌المللی در پایگاه اسکوپوس رتبه ۱۵ و در پایگاه وب آو ساینس (WOS) رتبه ۱۷ دنیا را دارد؛ ولی در شاخص جهانی نوآوری (GII) در جایگاه قرار گرفته است. تفاوت این دو رتبه نشان دهنده این است که ارتباط میان پژوهش و فناوری در ایران هنوز شکل نگرفته و پژوهش‌های دانشگاهی به حل مسئله منجر نمی‌شود.
در سال‌های اخیر نگرانی‌ها در مورد حفظ رتبه علمی کشور در میزان انتشار مقالات بین‌المللی، افزایش پیدا کرده است. امسال در پایگاه اسکوپوس، ایران برای چهارمین سال متوالی، رتبه پانزدهم انتشار مقالات بین‌المللی را کسب کرده است. در پایگاه وب آو ساینس نیز در دو سال گذشته، دو رتبه را از دست داده‌ایم و از جایگاه پانزدهم دنیا به جایگاه هفدهم رسیدیم. همچنین رتبه اول کشورهای منطقه را از دست داده‌ایم.
مقام معظم رهبری در در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی عنوان کردند که «بیمِ آن وجود دارد که ما از مسابقه‌ی علمی دنیا عقب بمانیم» همچنین تاکید کردند که «هدف مقالات علمی، مقالات پژوهشی و پایان‌نامه‌ها باید کمک به مسائل کشور باشد».
در هفته پژوهش با پیمان صالحی؛ معاون پژوهشی وزیر علوم و دبیر شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در مورد چگونگی مسئله‌محور شدن پژوهش‌ها درکنار حفظ رتبه علمی کشور، گفتگو کردیم.
پیمان صالحی در گفتگو با ایسنا، با بیان این‌که نباید حل مسئله و میزان تولیدات علمی را در نظر بگیریم، گفت: این دو مسیر جدا از هم نیستند. تفسیر فرمایشات رهبری نباید این‌گونه باشد که حل مسئله و تولیدات علمی را مقابل یکدیگر در نظر بگیریم؛ بلکه این دو در راستای هم هستند.
وی با بیان این‌که در تمام دنیا سطوح آمادگی فناوری (TRL) تحقیقات دانشگاهی پایین است و این موضوع منافاتی با تولید علم ندارد؛ ولی رسیدن به محصول نهایی مربوط به بخش خصوصی و صنعت است.
*با پژوهش دانشگاهی خودروی «تسلا» ساخته نمی‌شود
معاون پژوهشی وزیر علوم توضیح داد: در هیچ دانشگاه دنیا، این‌گونه نیست که با یک طرح تحقیقاتی برای مثال خودروی تسلا ساخته شود؛ بلکه پژوهش‌های دانشگاهی در ساخت بخش‌های مختلف مشاوره می‌دهند یا مشکل یک بخش را حل می‌کنند.
وی با اشاره به این‌که در سال گذشته ۱۱ هزار طرح ارتباط با صنعت در دانشگاه‌ها انجام شده است؛ گفت: بیشتر این طرح‌ها در زمینه حل مشکلات فناوری، ارائه مشاوره و تحقیقات پایه‌ای کارفرمایی (در حوزه علوم انسانی و اجتماعی) بوده‌اند.
صالحی با اشاره به ظرفیت بالای دانشگاه‌ها گفت: در حال حاضر دانشگاه‌های ما از ظرفیت خوبی برخوردار هستند ولی کشش بازار نیز باید در راستای استفاده از دستاوردهای دانشگاهیان باشد.
وی در مورد اهمیت قوانین برای افزایش ظرفیت بازار گفت: در حال حاضر قوانین به سمت استفاده از دستاوردهای دانشگاهیان آمده است. مهم‌ترین آن، ماده ۱۳ قانون جهش تولید دانش‌بنیان است. باید فرصت دهیم ماده ۱۳ قانون جهش تولید دانش‌بنیان اجرایی شود، نظام ایده‌ها و نیازها (نان) فعالیت کند، تا این ارتباط شکل بگیرد.
دبیر شورای عالی عتف خاطر نشان کرد: همه این فعالیت‌ها به بهبود رتبه علمی نیز کمک می‌کنند؛ ولی نباید توقع از دانشگاه‌ها این‌گونه باشد که همه مشکلات کشور باید توسط دانشگاه‌ها حل شود.
۸۲ هزار استاد و ۷۸ هزار مقاله
صالحی با اشاره به تعداد اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و تعداد مقالات بین‌المللی کشور گفت: در حال حاضر ما حدود ۸۲ هزار هیئت‌علمی داریم و مقالات بین‌المللی ما حدود ۷۸ هزار مقاله است. ما هنوز به سرانه یک مقاله به ازای هر عضو هیئت‌علمی نرسیدیم. بنابراین نباید کسی تصور کند که پژوهشگران ما همه کارهای خود را رها کردند و تنها مقاله می‌نویسند.
وی خاطر نشان کرد: بسیاری از کشورها مدت‌هاست که از سرانه یک مقاله به ازای هر عضو هیئت‌علمی گذشته‌اند. ما هنوز به وضعیت مطلوب در تولید علم و به جرم بحرانی که بتوانیم از تشعشعات و مواهب آن استفاده کنیم، نرسیده‌ایم.
وی تاکید کرد: ما در عین حال این‌که به دستور مقام معظم رهبری توجه داریم، باورمان این است که این دستور مسئله‌محور شدن پژوهش‌ها در راستای دستور حفظ روند رشد جایگاه علمی کشور است.
*چرا هنوز بودجه پژوهش به میزان تعیین‌شده در قانون نرسیده است؟
معاون پژوهشی وزیر علوم در پاسخ به سوال ایسنا در مورد این‌که «با وجود ظرفیت دانشگاه‌ها برای حل مسائل؛ چرا هنوز بخش‌هایی مثل سازمان برنامه و بودجه برای تخصیص بودجه مناسب بر اساس قانون، اقناع نشده‌اند؟» گفت: به نظر من تیم فعلی سازمان برنامه و بودجه در این زمینه همکاری به مراتب بیشتری دارند و اتفاقات خوبی می‌افتد.
وی خاطرنشان کرد: باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که سبد بودجه کشور مشخص است و یک سری اولویت‌های اصلی مثل امنیت غذایی، دارو، سلامت و آب وجود دارد و اولویت بعدی پژوهش و فناوری است. امیدواریم در بودجه سال آینده اعداد بیشتری به پژوهش و فناوری اختصاص یابد.
انتهای پیام