«مهندس ایرج امینی» سال ها رئیس هیات مدیره شرکت تعاونی باغداران زیتون استان گیلان، عضو کمیته فنی کشاورزی استان و کشور، عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی گیلان و همچنین نماینده بخش خصوصی ایران در شورای جهانی زیتون است.
شاید کمتر کسی بداند وی، مدیریت باغ ارم شیراز را رها کرد و از آن بهشت برین به لوشان آمد و سال‌ها خون دل خورد تا ۱۶۵ هکتار از بیابان‌های خشک لوشان را آباد کند و نامش را «باغ پرشیا» بگذارد.
حالا او در سن ۸۴ سالگی، بیشتر امورات اداره باغ را به جوانان سپرده و در دل دارد دوباره به شهر شعر و ادب بازگردد.
چند روز پیش ساعتی چند، مهمان مهندس ایرج امینی بودم در روستایی که یک بار با زلزله سال ۶۹ جانی برایش نماند، اما پس از چندی همچون سرو هزار ساله، دوباره سبز و استوار ایستاد.
خانه‌اش در روستای «هرزویل» با دو سرو کهنسال در ورودی، انگار همان باغ‌های شیراز را به تصویر می‌کشد. روی ایوان، ظرف سفالی بلندی بر پایه فلزی قرار گرفته و یادگاری است از آب سردکن‌های قدیمی، وقتی یخچال نبود.
به خانه که وارد می‌شوید، میزی است که انواع و اقسام لوح‌های تقدیر بر آن چیده شده، لوح هایی که دستاورد چند دهه تلاش برای کشت و توسعه درختان زیتون در باغ پرشیا است.
مهندس ایرج امینی زیر خش خش برگ‌ریزان پاییز از خاطرات جوانی‌اش می‌گوید و از آینده تامل برانگیز کشت زیتون. او پیرانه سر، آنچه در خشت خام می‌بیند، جوان‌ترها در آئینه نمی‌بینند؛ او آینده‌ای نه چندان دور را می‌بیند که شاید دره طارم و رودبار، در رونق و پیشرو بودن در شرایط امروز نباشند.
ساعتی گفت‌وگو با او، سخن و حرف دل باغداران زیتون گیلان است. از مشکلات باغداران و مافیای واردات زیتون گرفته تا باغ‌های فرسوده و کهنسالی که دولت حتی برای فرسودگی شبکه آبیاری‌اش به باغدار کمک نمی‌کند.
مهندس ایرج امینی در سال ۱۳۱۸ خورشیدی در مشهد متولد شد و برای تحصیلات عالیه به دانشگاه شیراز رفت. پس از فارغ‌التحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد در رشته اقتصاد و کشاورزی در همان دانشگاه مشغول تدریس شده و اداره فضای سبز دانشگاه و مدیریت باغ ارم را برعهده می‌گیرد. او از روزهایی می‌گوید که در باغ ارم شیراز در دهه ۱۳۵۰، نهال و درخت زیتون پرورش می‌داد و گونه‌های گیاهی منحصر به فردی که به رسیدگی و مراقبت مداوم احتیاج داشت و این تلاش توام با تعهد تا اواخر دهه ۵۰ ادامه داشت، اما پس از چندی عذرش را می‌خواهند.
تلاش او برای احداث باغی با ۴۲ هزار اصله درخت زیتون، حاصل سه دهه خون دل خوردن در بیابان‌های لوشان است.
مهندس امینی در گفت‌وگو با ایسنا درباره شرکت کشت و صنعت پرشیا می‌گوید: مساحت باغ زیتون پرشیا تقریبا ۱۶۵ هکتار است و ۴۲ هزار اصله درخت زیتون در این باغ وجود دارد. بیشتر درختان از دو گونه زرد و روغنی بومی منطقه است.
باغ پرشیا سالانه هزار تن زیتون تولید می‌کند و ۵۰ درصد آن روغن‌کشی می‌شود.
در منطقه رودبار حدود هشت باغ زیتون با وسعت بالا داریم ولی به دلیل مشکلات انباشته شده در این سال‌ها و حمایت‌های محدود دولتی، ممکن است این منطقه دیگر قطب تولید زیتون و فرآورده‌های آن نباشد و استان گلستان گوی سبقت را برباید.
شرایط جوی نامناسب، وزش بادهای گرم و عدم گرده افشانی، مشکلات فرعی است که مهندس امینی برمی‌شمرد و درباره مشکلات اساسی باغداران اینگونه توضیح می‌دهد: خطوط انتقال آب و لوله‌های آبیاری بسیاری از باغ‌ها فرسوده شده است. خیلی از درختان به پیری رسیده و دیگر توان باردهی ندارند، درخت‌ها باید از پایه بریده و جوان سازی شوند. بالا رفتن قیمت نهاده‌های کشاورزی مثل کود، سموم و یا کیفیت پایین آنها، باعث افت تولید محصول می‌شود و همه این موارد مستلزم حمایت جدی جهاد کشاورزی است. به ویژه اگر مشکل فرسودگی سیستم آبیاری باغ‌ها حل نشود، این باغ‌های سبز را در منطقه خشک لوشان و منجیل از دست خواهیم داد.
باغداری سنتی هم یکی از مشکلات است. هنوز خیلی از کشاورزان رقم نامناسب با آب و هوا و خاک این منطقه درخت زیتون می‌کارند.
وی واردات زیتون و دیگر فرآورده‌های زیتون را از دیگر مشکلات اساسی می‌داند و اضافه می‌کند: آفت مگس زیتون که چند سالی است به جان باغ‌های این منطقه افتاده، ناشی از نبود نظارت بر واردات بی‌ضابطه زیتون است. این نوع مگس، مدیترانه‌ای است و به خاطر واردات بی‌ضابطه زیتون از///سوریه است.
عمده روغن‌های زیتون خارجی در بازار از سوریه وارد می‌شود و در ایران بسته‌بندی شده و به فروش می‌رسد.
او شیوه روغن‌گیری را هم سوال برانگیز می‌داند و می‌گوید: زیتون برای روغن‌گیری باید با کمپرس سرد انجام شود و نه دمای بالا. بیشتر کارخانه‌های روغن کشی، با دمای بالای ۷۰ حتی تا ۱۰۰ درجه روغن زیتون را می‌گیرند و این شیوه ممکن است آسیب آفرین باشد.
روغن زیتون تولید شرکت ما با دمای ۴۵ درجه استحصال می‌شود. علت اینکه برخی زیتون‌کاران از این روش غلط استفاده می‌کنند، این است که در روش کمپرس سرد، میزان روغن دهی کمتر است و با دمای بالا روغن بیشتری تولید می‌شود. اینجاست که کمیت فدای کیفیت و سلامت مصرف کنندگان می‌شود.
حتی زمان برداشت، نحوه برداشت و شکل حمل زیتون از باغ تا کارخانه هم در کیفیت موثر است و متاسفانه در باغداری سنتی به آنها توجه نمی‌شود.
او پیشنهادهایی هم برای برند ماندن زیتون رودبار دارد؛ شبکه آبیاری باغ‌هایی که فرسودگی سیستم آبیاری دارند باید اصلاح شود. نهال‌های مرغوب و مناسب با آب و هوای هر منطقه کشت شود، بهره بانکی برای اعطای تسهیلات به باغداران کاهش یابد تا بتوانند برای اصلاح ساختار سنتی قدم بردارند و از همه مهم‌تر جلوی واردات بی رویه زیتون گرفته شود.
درختان سبز باغ پرشیا در تپه ماهورهای خشک لوشان، حاصل چند دهه تلاش مهندس ایرج امینی است. وجود این درختان ثابت می‌کند، کسی که به واقع عاشق ایران است در طول زندگی با صداقت و پشتکار برای اعتلای کشور خدمت می‌کند.
انتهای پیام