حرکات اصلاحی و آسیب‌شناسی مقوله‌ای پیچیده است که با چاشنی علم و تجربه می‌توان به درک درستی از آناتومی، کینزیولوژی (حرکت‌شناسی) و بیومکانیک رسید و با تشخیص به‌موقع و شناسایی مشکل نواحی آسیب‌دیده، اقدام به درمان کرد.
عموماً در این نوع روش به دلیل کم عارضه‌ترین متد درمانی با طیف وسیعی از درمان‌جویان روبرو هستم که در نتیجه اصلاح وضعیت بدن، وضعیت تعادل، هماهنگی و توانایی‌های حرکتی و حتی افزایش اعتمادبه‌نفس در درمان‌جویان حاصل می‌شود.
به طور تخصصی در آسیب‌شناسی با سه دسته اصلی درمان‌جو که شامل کودکان، سالمندان و ورزشکاران هستند، مواجه خواهیم بود که تا نتیجه‌گرفتن درمان‌جویان یک پروسه پنج‌مرحله‌ای. ارزیابی، تشخیص، تحلیل، اصلاح، پشتیبانی انجام می‌شود.
براین‌اساس برای شناخت بیشتر وظایف یک آسیب‌شناس در برابر ورزشکاران و کلیات آسیب‌شناسی در ورزش، با بهناز سلطانیان، متخصص حرکات اصلاحی و آسیب‌شناسی کودکان، بزرگسالان، ورزشکاران و اتلتیک ترینر فوتبال بانوانِ سپاهان، همچنین اولین و تنها متخصص آسیب‌شناس ورزشی فوتبال بانوان ایران به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه متن این مصاحبه را خواهید خواند.
یکی از اساسی‌ترین ویژگی یک آسیب‌شناس چیست و به چه میزان شناخته شده است؟
به نظر من یک آسیب‌شناس ورزشی در درجه اول باید بتواند کارگروهی را درک کند و وظیفه‌شناس باشد، آسیب‌شناس ورزشی باید نقش و جایگاه خودش را به‌عنوان بخشی از کادر پزشکی یک تیم بداند، نه بیشتر و نه کمتر. این رشته هنوز در ایران به‌خوبی شناخته نشده؛ اما امیدوارم با تلاش متخصصان باسواد و زحمت‌کش این رشته به‌زودی برای سایر متخصصان و حتی ورزشکاران به‌خوبی شناخته شود.
آسیب‌شناس در برابر مصدومیت بازیکنان چه وظیفه‌ای دارد؟
یک آسیب‌شناس باید مکانیسم رخداد یک آسیب ورزشی و تاریخچه آسیب بازیکنان را بداند تا اگر زمانی به‌عنوان امدادگر در کنار تیم حضور داشت، در نخستین گام مدیریت اولیه آسیب رو جدّی بگیرد؛ همچنین یک آسیب‌شناس باید همواره دانش خودش را به‌روزرسانی کند و روش‌های درمانی خودش را با علم روز دنیا پیش برود.
عمر مفید ورزشکاران باتوجه‌به عوامل تنش‌زا چقدر می‌تواند باشد؟
این سؤال پاسخ‌های متفاوتی دارد، چرا که عوامل متعددی در افزایش طول عمر مفید ورزشی نقش دارند، از جمله ژنتیک، جنسیت، فاکتورهای فیزیولوژیکی و آناتومیکی بازیکن، زمین و محیط تمرینی، تجهیزات، فاکتورهای روانی و حتی ماهیت خود ورزش اما در فوتبال بانوان حدود ۳۳ تا ۳۵ سال عمر مفید یک ورزشکار است.
آیا ورزشکاران شناخت درستی از آسیب‌های خود دارند؟
گفتنی است، من علاوه بر فوتبال خانم‌ها به مدت یک سال به‌عنوان متخصص آسیب‌شناس ورزشی در خدمت رشته‌های ورزشی دیگری در بخش خانم‌ها و آقایان و رده‌های مختلف سنی در باشگاه فولاد مبارکه سپاهان فعالیت می‌کردم، اما حقیقتاً تابه‌حال هیچ بازیکنی را از هیچ رشته‌ای ندیده‌ام که شناخت صحیحی از آسیب‌های خودش داشته باشد، البته برخی بازیکنان هم نیازی ندارند که اطلاعات کافی و صحیحی راجع به تمام مصدومیت داشته باشند، چون این کار شغل آنها نیست، اما درهرصورت بهتر است ورزشکاری که در سطح حرفه‌ای فعالیت دارد باید حداقل اطلاعات پایه‌ای دررابطه‌با آسیبی که خودش با آن درگیر است و دست‌وپنجه نرم می‌کند، داشته باشد.
آیا مصدومیت‌ها پایان دوره حرفه‌ای ورزشکاران است؟
به‌هیچ‌وجه، شاید در قدیم کابوس یک بازیکن مصدومیت بوده؛ چون می‌دانسته پایان دوره حرفه‌ای او خواهد بود؛ ولی امروزه با بالارفتن سطح دانش به‌روز و تجربه و آگاهی پزشکان و متخصصان می‌بینیم که ورزشکاران پس از وقوع یک آسیب با انتخاب یک راهبرد صحیح درمانی حتی می‌توانند قوی‌تر و حرفه‌ای‌تر از گذشته به میادین بازگردند، قطعاً در این مسیر صبر و شکیبایی بازیکن و انتخاب راهبرد اصولی درمان و پیروی از آن مهم‌ترین نکته است.
شایع‌ترین درد ورزشکاران و راه درمان و راه‌های پیشگیری آن چیست؟
پاسخ این سؤال برای هر رشته ورزشی و در خانم‌ها و آقایان و حتی رده‌های مختلف سنی متفاوت است، اما به دلیل حضور پررنگ‌تری که در فوتبال بانوان داشتم و ۲ مقاله ملی که سال گذشته با حمایت باشگاه سپاهان و سرمربی تیم خانم ایراندوست انجام دادم، بر اساس بررسی‌های کامل و مداوم یک‌ساله، داده‌های به‌دست‌آمده از فوتبال بانوان سپاهان مشخص شد شایع‌ترین درد در بانوان فوتبالیست در ناحیه کمر (low back pain) و شایع‌ترین آسیب‌ها در اندام تحتانی و به‌ویژه acl strain یا همان آسیب رباط صلیبی قدامی زانو با درجات مختلف است.
خوردن کافئین برای ورزشکاران چه تأثیری دارد؟
مصرف کافئین به طور مستقیم منجر به افزایش زمان رسیدن به خستگی می‌شود و ازآنجایی‌که درصد بالایی از مصدومیت‌های ورزشی در هنگام خستگی رخ می‌دهند ازاین‌جهت این مسئله موردتوجه قرار می‌گیرد که به‌واسطه مصرف کافئین قبل از تمرین یا بازی، کمتر شاهد آسیب‌های ناشی از خستگی خواهیم بود، البته دوز مصرفی کافئین مسئله مهمی است که ۳ تا ۹ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم از وزن بدن باید باشد.
شاید هرجایی آسیب‌شناس کنار ورزشکاران نباشد، چه باید کرد؟
حضور یک آسیب‌شناس ورزشی در کنار یک تیم قطعاً یکی از نشانه‌های حرفه‌ای بودن و اهمیت‌دادن به آن تیم و کادر فنی و بازیکنان است؛ اما اگر متخصص آسیب‌شناسی در کنار تیم نیست، حتماً یک امدادگر ورزشی باید در کنار تیم ورزشی حضور داشته باشد
استفاده از کنزیو تیپ چه تأثیری در کاهش مصدومیت‌ها دارد؟
کینزیوتیپ با مهار مکانیکی موضع موردنظر و با تأثیر بر مکانورسپتورهای حس عمقی می‌تواند از رخداد آسیب مجدد جلوگیری کند یا در پروسه درمان فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی بازیکن انجام خواهد شد، اما هرگز برای بازیکنی که سالم است و احتمال قوی رخداد آسیب خاصی برایش پیش‌بینی نشده، استفاده نخواهد شد.
بعد از مصدومیت جدّی یک بازیکن، موثرترین فاکتور برای برگشت اصولی آن به میادین چیست؟
در درجه اول صبوری بازیکن و انجام تمام مراحل درمان از جمله جراحی تا فیزیوتراپی مورد توجه است، سپس حتما باید بازتوانی و توانبخشی ورزشی انجام شود، در غیر این‌صورت احتمال ری اینجری یا مصدومیت مجدد بسیار بالا خواهد بود.
انتهای پیام