دکتر نیما فریدمجتهدی در گفت وگو با ایسنا در خصوص اثرات تغییرات اقلیمی بر دریاها، اظهار کرد: در دنیا با تغییرات اقلیمی مواجه هستیم و این موضوع جدیدی نیست، همه کاملا به این موضوع آگاه هستیم، یکی از آثار تغییرات اقلیمی افزایش گرما است. تغییرات اقلیمی در حوزه دریاهای آزاد و اقیانوس‌ها با رشد تراز آب دریاها همراه است به این دلیل که یخچال‌های طبیعی و یخ‌های قطبی در حال ذوب شدن هستند.
وی با بیان اینکه ذوب یخ‌ها عامل افزایش تراز آب دریاست زیرا بخش منجمد آب به مایع تبدیل می‌شود لذا در چرخه آب شاهد بالا آمدن تراز آب دریاهای آزاد هستیم، افزود: در حوزه دریای کاسپین ما با یک دریاچه مواجه هستیم که از یک حوزه بسته برخوردار است و رفتار تغییرات اقلیمی در مورد دریاچه‌ها با دریاها متفاوت است.
این دکترای آب‌وهوا شناسی گفت: در دریاچه‌ها چون حوضه بسته است و به دریای آزاد راه ندارد به حوضه آبریزشان و مناطقی که آنها را تامین آب می‌کند، متکی هستند لذا در دریاچه‌ها واکنش با تغییرات اقلیمی منجربه کاهش تراز آبی دریاچه می‌شود، از سوی دیگر تبخیر در این حوزه‌ها افزایش می‌یابد چون به دریای آزاد راه ندارند و منبع‌شان با حوزه بسته ارتباط دارد.
این پژوهشگر حوزه اقلیم‌شناسی با بیان اینکه طبیعتا با کاهش حجم بارندگی‌ها که در اثر تغییر اقلیم و افزایش میزان تبخیر رخ می‌دهد، شاهد کاهش تراز دریاچه‌ها و حجم آب آن هستیم، تصریح کرد: طی دو ماه گذشته دانشمندان اعلام کردند «۵۰ درصد پهنه‌های آبی جهان از بین رفته و حجم‌شان کاهش پیدا کرده است». مشکل اصلی اینجاست که در کاهش تراز قبلی دریای کاسپین، تغییر اقلیم نداشتیم؛ در دو دهه اخیر بعد از آخرین پسرَوی با تغییرات اقلیمی مواجه شدیم.
این کارشناس جغرافیای طبیعی ادامه داد: در حوزه دریای کاسپین تغییرات اقلیمی به ویژه در حوزه گرمایش جهانی قابل توجه است. در برخی از زمستان‌ها در حوضه آبریز دریای کاسپین تا چهار درجه ناهنجاری دمایی مثبت داریم و کلا دو درجه منطقه گرمتر شده، این عوامل باعث می‌شود حجم تبخیر بیشتر شود و از سوی دیگر سال‌ها در حوضه آبریز دریای خزر به ویژه خوارزم خشکسالی مستمر داشته باشیم.
وی بیان کرد: نقشه‌های خشکسالی و بیابان‌زایی که در مورد آسیای میانه و خوارزم می‌آید نشان از استمرار و شدت خشکسالی‌ها در دو دهه اخیر در منطقه آسیای میانه و خوارزم و دریای کاسپین دارد. این به همراه افزایش قابل توجه ناهنجاری‌های دمایی مثبت و افزایش دو درجه‌ای دما را نشان می‌دهد که در مجموع منجربه می‌شود ورودی آب کمتر شود و از سوی دیگر تبخیر باعث شود سطح آب کاهش یابد و طبیعتا می‌تواند شدت پسروی را تشدید کند.
فریدمجتهدی با بیان اینکه ما همیشه نوسان‌هایی را در دریای کاسپین داشتیم، اضافه کرد: ولی نکته حیاتی این است که پسروی این دفعه با افزایش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی همراه شده است، بنابراین باید از این به بعد توجه‌مان به دریای کاسپین خیلی بیشتر شود زیرا یک تقارن نامیمونی بین کاستی و نوسان پسروی آب دریای کاسپین با تشدید گرمای جهانی و تغییر اقلیم صورت گرفته است، این عوامل علاوه‌بر بسته شدن ولگا و ایجاد سدهای متعدد در آن حوزه آبریز است.
وی نوسان دریای کاسپین را خطرناک دانست و در خصوص عوامل تشدید تغییرات اقلیم گفت: سال‌هاست که گازهای گلخانه‌ای توسط بشر تولید می‌شود و سازمان ملل هم بارها در این خصوص هشدار داده، متاسفانه یک‌ماه گذشته دبیرکل سازمان ملل در سخنرانی خود اعلام کرد «ما از دوره گرمایش جهانی عبور کردیم و تمام شده و اکنون وارد دوره جوشش جهانی شده‌ایم»، با دقت در نمودارها در می‌یابیم در این برهه در تولید گاز کربنیک رکورد زده‌ایم و میزان آن در جو به ۴۰۴ پی پی ام رسیده و این یک رکورد تاریخی در طول پیدایش کره زمین است.
این دکترای آب و هوا شناسی ادامه داد: افزایش گازهای گلخانه‌ای باعث می‌شود بخش قابل توجهی از گرمای زمین که می‌خواهد خارج شود به دام بیافتد و شدت گرمایش ادامه یابد، متاسفانه چون اراده جهانی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای وجود ندارد و با وجود پیش‌بینی‌های موجود این روند همچنان ادامه خواهد داشت زیرا در حال حاضر اقدام موثری در دنیا برای اینکه نحوه زندگی را عوض کنیم یا تولید گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم، وجود ندارد.
این کارشناس جغرافیای طبیعی بیان کرد: با توجه به همزمانی کاهش تراز آب و پسروی عمده دریای کاسپین که به دلیل تغییرات اقلیمی است، تا پایان سال ۲۱۰۰ پیش بینی‌ها حاکی از این است که ۸ تا ۱۹ متر آب دریای کاسپین کاهش می‌یابد، اگر این اتفاق بیافتد علاوه بر تبعاتی که برای بحث بنادر و گردشگری دریایی، خطر بسیار عمده‌ای برای کشورها به خصوص کشور ما دارد؛ چون زمین‌های بیابانی زیادی را در معرض بادهایی قرار می‌دهد که از شمال شامل گیلان به سمت گلستان و مازندران می‌وزد، یعنی با پسروی ۸ الی ۱۹ متر اتفاقی برای کرانه جنوبی دریای خزر می‌افتد این است که طوفان‌های گردوخاک بسیار شدید و گسترده و همچنین تبعات منفی بی‌شمار را خواهد داشت.
این پژوهشگر حوزه اقلیم شناسی در خصوص کنترل روند تغییرات اقلیمی افزود: کنترل روند تغییرات اقلیمی این است که باید در سطح جهانی اتفاق بیافتد، تا زمانی که اراده جهانی نباشد و مصوبات جهانی که در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای به تصویب رسیده عملیاتی نشود، کنترلی هم انجام نمی‌گیرد.
فریدمجتهدی بیان کرد: در حوزه کشوری هم باید طبق سندهای جهانی سعی کنیم نه تنها کاهش گازهای گلخانه‌ای داشته باشیم بلکه به این مرحله برسیم که دنبال کاهش اثرات و تبعات منفی تغییر اقلیم باشیم. یعنی از الان بدانیم که این تغییرات کاهش تراز دریای کاسپین ادامه دارد بنابراین طبق راه‌حل‌های جهانی باید کاهش اثرات و انطباق با شرایط را داشته باشیم که متاسفانه این وجه در کشور ما زیاد مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
وی با بیان اینکه اگر پیش بینی‌ها درست باشد از هم اکنون باید منتظر باشیم و پیش آمادگی‌هایی برای هرگونه تغییر اقلیم و ادامه پسروی‌ها داشته باشیم، تصریح کرد: باید برای شهرهای ساحلی برنامه داشته باشیم زیرا شهرهای شمالی ایران آخرین زیستگاه و آسایشگاه مردم ایران است.
این دکترای آب و هوا شناسی گفت: خیلی از مردم ایران در حال مهاجرت به شهرهای شمالی هستند تا از تغییرات اقلیمی مناطق خودشان در امان باشند، لذا اگر می‌خواهیم کل مردم ایران را نجات دهیم باید نگاه ملی به اثر تغییرات اقلیمی در سواحل شمال ایران داشته باشیم چون به نوعی آخرین تنفسگاه مردم ایران است، اگر اینجا هم اتفاق منفی بیافتد عملا تنفس خود را از دست می‌دهیم.
حسین دلیریان، سخنگوی سازمان فضایی ایران 21 مردادماه جاری طی سخنانی اعلام کرد: سازمان فضایی ایران با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، وضعیت سطح آب دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان را بررسی کرده است. در این بررسی‌ها که توسط بخش سنجش از دور سازمان فضایی ایران در بازه زمانی حدود ۱۰ ساله انجام شده است، بخش‌های مختلف دریای خزر از منظر سطح آب دریا مورد ارزیابی قرار گرفت و نشان داد بخش شمالی دریای خزر به خصوص دو سال اخیر با کاهش سطح آب و پیشروی خط ساحل که نشأت‌گرفته از کاهش میزان آب بوده، مواجه شده است. در مجموع، سازمان فضایی ایران به عنوان متولی بخش فضایی کشور تایید می‌کند که سطح آب دریای خزر کاهش یافته و این کاهش سطح در صورت تداوم یافتن، در سالیان پیش‌رو مشکلات زیست محیطی زیادی را برای تمام کشورهای ساحلی ایجاد خواهد کرد.
انتهای پیام