نظام تولیدی و زندگی اجتماعی عشایر با چالش‌ها و مشکلات فراوان روبه روست که پدیده خشکسالی از آن جمله است. خشکسالی عبارت است از کاهش غیر منتظره بارش درفاصله زمانی معین، به گونه‌ای که به دلیل این کاهش نوعی از سازش سیستم‌های حیاتی منطقه در معرض نابودی قرار گیرد، از آنجا که کوچ نشینی و معیشت وابسته به آن، نوعی سازش فرهنگی انسان با محیط به شمار می‌رود، پدیده خشکسالی به دلیل ماهیت بر هم زننده تعادل، معیشت مبتنی بر کوچ را به طور جدی به چالش می‌کشاند.
۲۰ سال است که خراسان جنوبی با خشکسالی روبرو شده است. با توجه به استمرار پدیده خشکسالی در سال‌های بعد، نه تنها بخش قابل توجهی از مراتع به عنوان مهم‌ترین منبع تامین علوفه دامی از بین رفته است، بلکه دام، که اساس اقتصاد زندگی عشایر را تشکیل می‌دهد، نیز خسارت جبران ناپذیری دیده و به تبع آن فرآورده‌های آن نیز کاهش یافته و یا از بین رفته است. البته در طول این سال‌ها از سوی اداره کل امور عشایری و دیگر دستگاه‌های ذی ربط استان، اقداماتی صورت گرفته که تا حدودی مؤثر بوده است.
با عشایر که صحبت می‌کنی می‌گویند: دولت گاهی با پرداخت تسهیلات حمایت‌هایی از عشایر داشته ولی عشایر دیگر به سبب نبود درآمد نمی‌توانند بازپرداخت تسهیلات خود را انجام دهند و به اجبار بسیاری از گله‌های دام خود را به فروش رسانده‌اند.
تمام زندگی عشایر وابسته به دام بوده اما متأسفانه در چند سال اخیر خشکسالی‌ها باعث شده که بسیاری از عشایر نتوانند از پس هزینه‌های دام‌هایشان برآیند و مجبور شده تا چوب حراج به مال خود بزنند. عشایر می‌گویند هر چند تاکنون قول‌ها و وعده‌های زیادی از سوی مسئولان برای بهبود وضعیت عشایر استان داده شده اما در عمل گره از کار عشایر استان باز نکرده است.
تعریف پروژه‌های جدید عشایری
محمد ابراهیم ابراهیمی، مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: جمعیت عشایر استان ۷۲ هزار و ۲۶۷ نفر و ۱۷ هزار و ۲۸۷ خانوار بوده که نزدیک به ۱۰ درصد جمعیت استان را شامل و ۷ درصد جمعیت عشایر کشور هستند.
وی بیان کرد: از ابتدای سال ۱۴۰۱ تاکنون با بکارگیری دو دستگاه گریدر و همچنین گریدر بخش خصوصی نسبت به مرمت و موج تراشی بیش از ۵۷۵۰ کیلومتر ایلراه عشایری اقدام کرده‌ایم و با حمایت‌های صورت گرفته در سال گذشته تعداد ۶۱ عنوان پروژه عمرانی با اعتبار تخصیصی ۱۸۱ میلیارد ریال(۱۶۵ میلیارد اعتبار عمرانی سال ۱۴۰۰ و ۱۶میلیارد ریال اعتبار عمرانی سال ۱۴۰۱ ) شامل آبرسانی سیار، مرمت و موج تراشی ایلراه‌های عشایری، حفر و تجهیز چاه آب شرب انسان، مرمت ایلراه‌های خسارت دیده از سیل، تکمیل و تجهیز ساختمان‌های اداری ستاد و سطح استان، مرمت و بهسازی قنات و چشمه و چاه مالداری، انجام گرفته است .
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی بیان کرد: ۶۸ ریز پروژه عمرانی با اعتبار ۱۴۰ میلیارد ریال شامل؛ مرمت و بهسازی چشمه قنات، چاه مالداری و حوض انبار ذخیره آب، احداث منبع ذخیره دفنی و آبشخور دامی، راهگشایی مرمت و شن ریزی ایلراه‌های عشایری و همچنین آبرسانی سیار در سال گذشته اجرایی شده است.
ابراهیمی با بیان اینکه این اداره از ابتدای سال جاری تاکنون با بکارگیری دو دستگاه گریدر و همچنین گریدر بخش خصوصی نسبت به مرمت و موج تراشی بیش از ۳۰۰۰ کیلومتر ایلراه عشایری اقدام کرده است، افزود: اعتبارات اداره کل امور عشایر در حوزه اقدامات عمرانی هزینه شده و با توجه به اینکه از انتهای سال ۱۴۰۰ اعتبارات ارزش افزوده نیز به اداره کل واگذار شده، توانمندی این اداره در انجام پروژه‌های عمرانی افزایش خوبی داشته است.
وی با بیان اینکه پیش بینی می‌شود امسال اعتبارات اداره کل امور عشایر نسبت به سال گذشته افزایش بیشتری داشته باشد، تصریح کرد: هم اکنون ۲۳ تانکر آبرسانی در مناطق عشایری در حال فعالیت هستند.
وقتی خشکسالی مشکل می‌آفریند
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی با اشاره به اینکه حجم آبرسانی امسال ۴۴۳۵۶ متر مکعب بوده و ۳۶۲۶ سرویس آبرسانی به ۴۴۵۰ خانوار فعال است، بیان کرد: خشکسالی چندین ساله موجب خشکی قنوات، چاه‌ها و چشمه‌ها شده، مرتع را با فقر شدیدی روبرو ساخته و دامداری را به عنوان شغل اصلی عشایر با مشکلات جدی روبرو کرده است.
ابراهیمی ادامه داد: همچنین با توجه به حذف ارز ترجیحی و جایگزینی با ارز نیمایی در سال گذشته و افزایش قیمت‌ها به خصوص قیمت نهاده‌های دامی و با توجه به فقر مرتع و اینکه عشایر مجبور هستند دام خود را به صورت دستی تغذیه کنند، تهیه علوفه و نهاده‌های دامی با قیمت آزاد برای عشایری که گرفتار خشکسالی و مشکلات اقتصادی هستند بسیار مشکل است.
وی در خصوص وضعیت شناسنامه‌های عشایر خراسان جنوبی نیز گفت: صدور شناسنامه در حوزه کاری سازمان ثبت احوال بوده، اما درخصوص سرشماری عشایر باید گفت کسانی که دارای سه ویژگی معیشت متکی به دامداری، کوچ رو بودن و ساختار اجتماعی و قبیله‌ای باشند عشایر محسوب شده و در آخرین نتایج ثبتی و مبنایی (سرشماری) کشوری که در سال ۱۴۰۰ اعلام شد جزء عشایر محسوب شده‌اند که البته در حال حاضر افرادی که جامانده از این سرشماری بوده‌اند وضعیتشان در حال بررسی، ثبت و در نهایت تایید از سوی مرکز آمار ایران است.
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی با بیان اینکه در سال گذشته مقدار ۱۴۶۹۲ تن نهاده دامی و در سه ماه اول امسال ۴۰۴۴ تن نهاده دامی توسط تشکل‌ها توزیع شده است، خاطرنشان کرد: آبرسانی سیار، ارائه تسهیلات و همچنین تقویت و احیاء و آموزش صنایع دستی و زنجیره‌ها از اقدامات اداره کل امور عشایر در شرایط خشکسالی برای عشایر است.
اختصاص اعتبارات و ماشین آلات به عشایر استان
مهدی جعفری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز ۲۴ تیرماه جاری از اختصاص اعتبارات و ماشین آلات به عشایر استان در دیدار با سرپرست سازمان امور عشایر کشور خبر داد و گفت: هموار شدن و تیغ زدن ایل‌راه‌ها یکی از مهم‌ترین درخواست‌های عشایر استان بوده که در دیدار با سرپرست سازمان امور عشایر کشور موافقت شد دو دستگاه گریدر به استان اختصاص داده شود که به زودی در چرخه ماشین آلات عشایر استان قرار خواهد گرفت.
وی افزود: در حوزه آبرسانی محلات عشایری و احداث راه و ابنیه فنی و نگهداری ایل‌راه‌ها نیز هر کدام ۸ طرح که در مجموع تعداد ۱۶ طرح در ۸ شهرستان در دستور تامین اعتبار برای اجرا قرار گرفت.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اظهار کرد: در حوزه صفحات خورشیدی برای تولید برق نیز علاوه بر سهم استان که بر اساس جمعیت عشایری هر استان نسبت به کل کشور سنجیده می‌شود، موافقت تخصیص ۱۰۰ مورد بیشتر به سهمیه استان اخذ شد.
جعفری گفت: در حوزه تامین جو مدت‌دار عشایری نیز به توافقی دست یافتیم که نیاز به اتمام مکاتبات و اخذ موافقت‌های نهایی پشتیبانی امور دام را دارد، که این مهم در دست پیگیری است.
خراسان جنوبی با ۱۱ شهرستان و جمعیت ۸۰۰ هزار نفری، چهارمین استان عشایری کشور است و ۸۰ درصد عشایر استان در شهرستان‌های مرزی زیرکوه، درمیان، سربیشه و نهبندان سکونت دارند که لازم است برای ادامه حیات و درآمد و تولیدشان کارهای زیربنایی صورت گیرد.
انتهای پیام