قالی قشقایی؛ ثروتی مغفول مانده

ایران کشوری برخوردار و منحصربفرد محسوب می‌شود؛ جغرافیایی که در خود انواع معادن، آثار تمدنی و تاریخی و جلوه‌گاه‌های طبیعی، اراضی مستعد و تولیدات متنوع زراعی و باغی و ... صنایع‌دستی را دارد؛ در میان انواع تولیدات صنایع دستی، فرش دستباف ایرانی، در گذشته نه چندان دور جایگاه جهانی داشته، جایگاهی که امروز به دلایل مختلف، خصوصا کم مهری تصمیم‌سازان، متزلزل شده است.

هنر قالی‌بافی در استان فارس نیز جزو هنرهای اصیل سینه به سینه گشته تا به امروز رسیده است؛ هنری که عشایر این استان بیشتر با آن عجین بوده‌اند و به نوعی میراث‌دارش محسوب می‌شوند؛ به نوعی که قالی قشقایی، جزو ویژندهای فرش دستباف، جایگاهی برای خود ایجاد کرده است.

قالی ایرانی، در یکی دو دهه اخیر، چه در تولید و عرضه، چه در مصرف، دوران کم فروغی را پشت سر می‌گذارد، امروزه شمار کارگاه‌های خانگی و بافنده‌های قالی در نقاط مختلف کشور به ویژه فارس، به شدت کاهش یافته و تعداد مراکز عرضه این کالای ارزشمند، نه تنها افزایش نداشته بلکه از عدد آن کاسته هم شده است.

قالی‌بافی در گذشته به عنوان یک هنر، جایگاهی ویژه نزد ایرانیان، خصوصا جامعه عشایر و روستائیان داشت و دار قالی جزئی لاینفک از هر خانه روستایی و چادر عشایری بود، اما اکنون، کمتر مورد توجه قرار دارد. 

به تبع این بی رونقی در درون کشور، شاهد کاهش قابل توجه سهم فرش دستباف ایرانی در بازارهای جهانی هستیم؛ اگر جای قالی ایرانی در خانه ایرانیان را کفپوش و موکت و فرش ماشینی پر کرده، در بازارهای جهانی فرش‌های تولید شده در هند و پاکستان و افغانستان، از نام ایران بهره برده و قالی اصیل ایرانی را به حاشیه رانده‌اند.

عضو کارگروه فرش دستباف فارس در خصوص وضعیت تولید قالی در این استان به ویژه جامعه عشایری به خبرنگاران گفت: متاسفانه تولید قالی قشقایی که سابقه طلایی در میان دستباف‌های ایرانی داشت و جهانیان آن را می‌شناختند، به دلیل کم‌مهری و بی توجهی، رو به افول رفته است.

علی اصغر مصطفوی اضافه کرد: به دلیل عملکرد ضعیف در فارس، فرش‌هایی مثل نایین، قم و اصفهان با سابقه کمتر از فرش قشقایی امروز در بازار جهانی خودنمایی می‌کنند و فرش قشقایی از این قافله عقب افتاده است.

این فعال در عرصه فرش دستباف، با یادآوری اینکه بافت فرش قشقایی بسیار دشوار است، در مورد ویژگی‌های این فرش، گفت: رنگرزی گیاهی و نخ دستریس در فرش قشقایی ترکیب بافتی را ایجاد می‌کند که تنها فرش ابریشمی ایجاد می‌کند به طوری که حین بافت جفت نمی‌شود و همین موجب جذابیت آن شده است.

مصطفوی در عین حال اعتقاد دارد که اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، یکی از دلایل اثرگذار در افول فرش ایرانی در بازارهای جهانی بوده است، خاطرنشان کرد که با رفع تحریم‌ها می‌توان به رونق دوباره تولید و عرضه فرش‌های ایرانی، منجمله قالی قشقایی امیدوار بود.

او خواستار توجه جدی مسئولان فارس به فرش قشقایی شد و تاکید کرد: خاستگاه فرش قشقایی ایران‌ است، از پشم و نخ و تار و پود و رنگ و ... قالی‌بافی هنری اصیل و بسیار ارزشمند است که باید به شکل ویژه به آن توجه داشت.

مصطفوی خاطرنشان کرد: بارها از مدیران ارشد فارس خواهش کرده‌ام که به فرش با دید صرف سرمایه‌داری نگریسته نشود، نباید این صنعت را تنها در حلقه آخر دید، قالی‌دستباف، یک زنجیره است و از دامدار و رنگرز، پشم چین، پشم ریز، بافنده و... حلقه‌های آن هستند؛ افرادی که به لحاظ درآمدی، دهک‌های پائین جامعه هستند.

او با بیان اینکه فارس می‌تواند در فرش قشقایی، جایگاهی ویژه داشته باشد، اضافه کرد: در شان ایرانی نیست که برای کمک خرجی، کارهای موقت با شان اجتماعی پایین انجام دهد، لذا همه بیاییم کمک کنیم تا قالی‌بافی به عنوان یک هنر درآمدزا، بار دیگر بین افراد گسترش یابد و فرش‌بافی رونق گرفته و منجر به اثرات مطلوب اقتصادی به ویژه در گروه‌های درآمدی پائین جامعه شود.

مصطفوی با اشاره به راه‌اندازی یک کارگاه قالی‌بافی در محله‌ای کمتر برخوردار در شیراز، پیش‌بینی امکان آموزش به علاقه‌مندان در این کارگاه را یادآور شد و گفت: با ایجاد یک شرکت، زمینه‌ای را برای آموزش افراد علاقه‌مند در مباحثی نظیر نخ‌ریسی، رنگرزی، نقشه‌کشی، ساخت دارقالی، بافت قالی و .... را فراهم کرده‌ایم.

عضو کارگروه فرش‌دستباف استان فارس، با یادآوری اینکه برای نخستین بار چنین کارگاهی راه‌اندازی شده است، هدف اصلی را بازگرداندن جایگاه ایران در قالی‌دستباف و فرش قشقایی ذکر و اضافه کرد: هم‌اکنون ۱۵۰۰ بانوی بافنده که همگی از بانوان سرپرست خانوار و .... هستند، در سراسر فارس با شرکت بانو در تولید انواع بافته‌های داری نظیر فرش، گبه، گلیم و .... همکاری دارند.

انتهای پیام

  • شنبه/ ۱۳ اسفند ۱۴۰۱ / ۱۲:۰۴
  • دسته‌بندی: فارس
  • کد خبر: 1401121309147
  • خبرنگار :