سرطان‌های‌ رحم و دهانه رحم از شایع‌ترین بیماری‌های زنان هستند که به دلیل عدم تشخیص به موقع اغلب در مراحل حاد بیماری درمان می‌شوند. همه ما می‌دانیم رحم یک عضو حیاتی برای زنان محسوب می‌شود، عضوی که به واسطه وجود آن خلقت انسان دیگری تکمیل و سپس متولد خواهد شد،اما متاسفانه به دلیل عدم فرهنگ‌سازی مناسب هنوز بیماری‌های مربوط به این عضو حساس در میان جامعه زنان به درستی شناخته نشده و خیلی مورد پیگیری و درمان قرار نمی‌گیرد.

براساس تحقیقاتی که توسط محققان در حوزه بیماری‌های مربوط به زنان انجام شده، سرطان رحم و تخمدان بعد از سرطان سینه از شایع‌ترین انوع سرطان در میان زنان است که اگر به موقع تشخیص داده شود به راحتی درمان خواهد شد. نکته مهم در این بیماری عدم تشخیص به موقع است و بانوان بیشتر در زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری در شرایط وخیم قرار گرفته است.

دکتر ملیحه حسن‌زاده مفرد،استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد و فلوشیپ آنکولوژی و سرطان زنان در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص سرطان‌های دهانه رحم، رحم و تخمدان گفت: رحم یک عضو اصلی و مهم در زنان است که باید برای حفظ سلامت آن روش‌های پیشگیری از بیماری‌ها و غربالگری به صورت مرتب انجام شود، اما متاسفانه این فرهنگ هنوز در میان افراد نهادینه نشده و بیماران با علائمی وخیم مراجعه می‌کنند که درمان را سخت‌تر خواهد کرد.

وی اظهار کرد: رحم از اجزایی شامل فوندوس، بدنه و دهانه رحم تشکیل شده و تخمدان‌ها نیز منبع اصلی هورمون‌های زنانه یعنی استروژن و پروژسترون هستند و در دو طرف رحم قرار دارند. تخمدان‌ها به طور عمده از سه نوع سلول تشکیل شده‌اند و هریک از این قسمت‌ها در معرض خطر ابتلاء به سرطان هستند که نیاز است بانوان با پیگیری‌های دوره‌ای از خطر ابتلاء به سرطان جلوگیری کنند.

 ویروسHPV عامل اصلی سرطان دهانه رحم

وی در ادامه در تشریح ویروس HPV و نقش آن در سرطان دهانه رحم، افزود: در میان سرطان‌های مربوط به زنان یکی از سرطان‌هایی که خیلی قابل پیشگیری و قابل درمان است سرطان دهانه رحم است که علت به وجود آمدن آن یک نوع عفونت به نام پاپیلومای انسانی یا  HPV است که ۹۵ درصد در سرطان دهانه رحم تاثیر دارد.

حسن‌زاده مفرد بیان کرد: ویروس پاپیلوما منجر به زگیل تناسلی  واژن، مقعد،آلت تناسلی، کشاله‌های ران و دهان می‌شود که کمک کننده در ایجاد سرطان دهانه رحم هستند. نکته مهم در خصوص ویروس HPV این است که همیشه با علائم و نشانه همراه نیست و ممکن است فرد بدون اطلاع آن را به افرادی که با آنها رابطه جنسی دارد، منتقل کند.

وی در ادامه توضیح داد: باتوجه به اینکه در ابتدا این نوع سرطان ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، گاهی بیماران با خونریزی‌های شدید که پس از رابطه جنسی به وجود می‌آید، به پزشک مراجعه می‌کنند. خونریزی شدید واژینال، خونریزی بعد از رابطه جنسی، ترشح و خیس بودن همیشگی و در مراحل پیشرفته ادرار زیاد و درد لگنی شایع‌ترین علائم هشداردهنده سرطان دهانه رحم هستند.

واکسیناسیون راهی موثر برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم 

حسن‌زاده مفرد بااشاره به گروه‌های در معرض خطر ابتلاء به این ویروس گفت: این عفونت پرخطر بین ۱۰ تا ۱۵ سال که در بدن فرد باشد ایجاد سرطان می‌کند و در این بازه زمانی یک فرصت طولانی برای تشخیص بیماری وجود دارد. افرادی که روابط جنسی با افراد متعدد دارند، افرادی که ازدواج‌های متعدد داشته‌اند، افراد سیگاری و قلیانی  به ویژه در قشر جوان و همچنین خانواده افراد دودی نیز در معرض خطر هستند.

وی مطرح کرد: استفاده از کاندوم، ترک سیگار در افراد سیگاری، رژیم غذایی، تست پاپ اسمیر، چکاپ و غربالگری، استفاده از آی‌یودی و واکسیناسیون راه‌های مطمئنی برای پیشگیری از مبتلا شدن به این ویروس است. 

بهترین سن دریافت واکسن HPV از ۹ تا ۱۴ سالگی است

وی در ادامه توضیح داد: بهترین سن برای دریافت واکسنHPV  از ۹ تا ۱۴ سالگی است که باعث محافظت بدن در مقابل این عفونت می‌شود. زمانی که این عفونت وارد بدن نشود سرطان نیز به وجود نخواهد آمد با این توصیف ۹۵ تا ۱۰۰ درصد از ابتلاء به سرطان دهانه رحم پیشگیری می‌شود.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد و فلوشیپ آنکولوژی و سرطان زنان گفت: درحال حاضر این واکسن به صورت ۲، ۴و ۹ ظرفیتی در ۶۵ کشور جزو برنامه ملی واکسیناسیون قرار دارد و سازمان بهداشت جهانی آن را تایید کرده اما در ایران هنوز این امر بهینه نشده و بیشتر بانوان از مزایای واکسن اطلاع ندارند. همچنین پروتکل‌های جهانی به این سمت است که تا سال ۲۰۳۰ سرطان دهانه رحم با طرح غربالگری و واکسیناسیون به طور کلی ریشه‌کن شود و آنقدر این طرح را توسعه دهند تا دیگر سرطان وجود نداشته باشد.

وی با اعلام اینکه ۱۵ گونه از ویروس HPV پرخطر هستند، خاطرنشان کرد: این ویروس گونه‌های زیادی دارد. ۴۰ نوع آن در سیستم تناسلی بانوان مشکل ایجاد می‌کند و حدود ۱۵ نمونه آن پرخطر است. پرخطرترین نمونه ویروس، ۱۶ و ۱۸ است و با تزریق واکسن دو ظرفیتی سطح ایمنی بدن به ۷۰ درصد خواهد رسید. همچنین واکسن چهار ظرفیتی ۴ گونه ویروس HPV شامل  ۱۸، ۱۶ ،۶ ، ۱۱ که بیشتر شایع هستند را پوشش می‌دهد.

حسن‌زاده مفرد تاکید کرد: این واکسن‌ها را تا سن ۲۶ سالگی می‌توان تجویز کرد و تعداد دوزها با سن افراد مرتبط می‌شود، البته تمام افرادی که تا سن ۴۵ سالگی دختر هستند، قصد ازدواج مجدد دارند و یا در سیستم‌های بهداشتی کار می‌کنند بهتر است برای پیشگیری واکسینه شوند.

وی تصریح کرد: اگر چنانچه فردی واکسن نزده و مبتلا به این عفونت شده باید با غربالگری، نمونه پاپ اسمیر و تست HPV بیماریابی شود و بلافاصله مراحل درمان را آغاز کند. بهترین سن برای انجام غربالگری از ۲۱ تا ۶۵ سال است و توصیه می‌شود زنان از سن ۲۱ تا ۳۰ سالگی هر سه سال تست پاپ اسمیر و از ۳۰ تا ۶۵ سال تست پاپ اسمیر و دیگر تست‌های غربالگری را هر ۵ سال یکبار انجام دهند. 

سرمایه‌گذاری در واکسیناسیون و غربالگری موجب پیشگیری از سرطان رحم و درمان در مراحل ابتدایی می‌شود

حسن‌زاده مفرد درمان به موقع و واکسیناسیون را عامل اصلی افزایش طول عمر بیمار مبتلا به سرطان دهانه رحم دانست و افزود: سرطان دهانه رحم زمانی که پیشرفته شود بیمار قابلیت عمل کردن ندارد و باید مراحل شیمی درمانی و اشعه درمانی را انجام دهد که با این وضعیت طول عمر بیمار کوتاه خواهد شد. با توجه به وخامت این سرطان و پرخطر بودن آن هرچقدر در حوزه واکسیناسیون و غربالگری سرمایه‌گذاری شود می‌توانیم از سرطان رحم پیشگیری و بیماری را در همان مراحل ابتدایی درمان کنیم.

این متخصص زنان بیان کرد: در درمان این بیماری گاهی برخی از داروها و تاثیر آنها فقط جنبه تبلیغاتی دارد. درست است داروها مهم هستند اما مهم‌تر از داروها استفاده از وسایل بهداشتی در هنگام رابطه جنسی و کنترل به موقع عفونت است. عفونت HPV گذراست و حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد افرادی که به این ویروس مبتلا می‌شوند اگر نکات مطرح شده را رعایت کنند، عفونت برطرف خواهد شد. در مقابل برای افرادی که دودی هستند و مشکلات غذایی دارند عفونت به صورت پایدار در بدن بیمار خواهد ماند.

 ازدواج در سنین پایین خطر ابتلاء به ویروس HPV را افزایش می‌دهد

وی با اشاره به اینکه ویروس HPV جنبه ژنتیک هم دارد و اگر در ژنتتیک فرد سیستم ایمنی ضعیف باشد نمی‌تواند عفونت را پاک کند، بیان کرد: یکی از عوامل خطرزا در این نوع سرطان ازدواج‌های زودهنگام و بچه‌دار شدن در سن پایین است. افرادی که در سن پایین به ویژه قبل از قاعدگی یا اوایل قاعدگی ازدواج می‌کنند و از قرص‌های جلوگیری استفاده می‌کنند بیشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان دهانه رحم هستند.

افزایش شیوع سرطان رحم

این استاد دانشگاه سرطان رحم را نوعی دیگر از سرطان‌های شایع در زنان دانست که خیلی مورد غربالگری قرار نمی‌گیرد و در این خصوص تشریح کرد: سرطان رحم که امروزه به دلیل چاقی، کم تحرکی، استفاده از غذاهای فست فود، غذاهای چرب و... بیشتر بین زنان شیوع پیدا کرده است کمتر مورد توجه و غربالگری قرار می‌گیرد.

وی در ادامه توضیح داد: شایعترین نوع سرطان رحم سرطان آندومتر است. علامت آن خونریزی غیرطبیعی همراه با افزایش قطر آندومتر است که اغلب از سن ۴۵ سالگی به بالا قابل توجه بوده و مورداهمیت قرار می‌گیرد. هرگونه خونریزی و لکه‌بینی در افراد یائسه مهم تلقی می‌شود و باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنند.

حسن‌زاده مفرد اظهار کرد: سرطان رحم دو فرم دارد؛ فرم اول وابسته به هورمون است که در افراد چاق و افرادی که مشکلات قاعدگی و تخمدان دارند دیده می‌شود و فرم دوم در افراد یائسه و در سنین بالا اتفاق می‌افتد.

وی با اعلام اینکه هیچ غربالگری‌ای برای تشخیص سرطان رحم تاکنون اعلام نشده، افزود: این بیماری دارای چهار مرحله است که در یک مرحله سرطان فقط در گردن رحم (دهانه رحم) است، جراحی درمان اصلی برای این مرحله بشمار می‌رود. همچنین در درمان برخی از افراد نیز از شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. مرحله دوم در خارج از دهانه رحم بوده و سرطان به بافت‌های اطراف گسترش یافته و درمان‌های اصلی ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی و گاهی جراحی است. مرحله سوم سرطان به ساختارهای اطراف آن یا به غدد لنفاوی در لگن یا شکم گسترش می‌یابد و درمان معمولاً ترکیبی از شیمی درمانی و رادیوتراپی است. مرحله چهارم هم سرطان به مثانه یا مجرای پشتی یا دورتر گسترش یافته و درمان‌های اصلی شامل شیمی‌درمانی با داروی هدفمند سرطان، جراحی، رادیوتراپی یا کنترل علائم است.

انتهای پیام