گفته می‌شود که ایرانیان اولین انسان‌هایی بوده‌اند که برای موسیقی نوعی خط الفبایی ابداع کرده بودند و همین امر نشان‌دهنده این است که هنر موسیقی ایران عمری به بلندای تاریخ این سرزمین کهن دارد. استفاده ایرانیان از ۳ نوع موسیقی آیینی، بزمی و رزمی در جشن‌های تاریخی و ملی نشان از جامع بودن این هنر در ایران دارد.

جامع بودن هنر موسیقی در ایران از آنجایی مشخص می‌شود که با بررسی علم موسیقی در گذشته‌های دور بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و یونان متاثر از موسیقی ایرانی بوده است.

«نوای سنتی بخشی‌های خراسان» یکی از آثار میراث معنوی ایران است که در سال ۱۳۸۹ توسط سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

موسیقی بخشی انتقال دهنده تاریخ، فرهنگ، اصول اخلاقی و مذهبی عشایر خراسان است، به گونه‌ای که نقش اجتماعی بخشی‌ها از روایت و نقل داستان پا را فراتر گذاشته، التیام‌بخش و پاسدار میراث فرهنگی جامعه عشایر استان خراسان محسوب می‌شود.

خراسان یکی از مناطق بی‌نظیر با جاذبه‌های گردشگری فراوان است که طرفداران موسیقی اصیل ایرانی را به بازدید خود فرا می‌خواند. چیزی که موسیقی این منطقه را از سایر موسیقی‌ها متمایز می‌کند «ساز دوتار» است که نوازنده، نواهایی لذت‌‎بخش با آن خلق می‌کند که در حافظه هر شنونده‌ای تا ابد ماندگار می‌شود. دوتارِ بخشی‌ها مفاهیم عمیقی در خود نهفته دارد و هر سیم تار به روایت داستانی می‌پردازد. گفته می‌شود ۲ تار این ساز به داستان آدم و حوا، شب و روز، بهشت و جهنم اشاره دارد.

مردم خراسان معتقدند که هنرمند بخشی باید تمام مهارت‌های لازم برای ساخت دوتار، اجرای موسیقی، آوازخواندن، بداهه‌سرایی، قصه‌گویی و شعرسرایی را داشته باشد و تنها خواننده یا نوازنده بودن فردی را هنرمند بخشی نخواهد کرد.

مردم همچنین معتقدند نوازنده و خواننده بخشی باید تمامی موارد لازم برای موقعیت بالای هنری، روحانی و عرفانی را داشته باشد چراکه به عقیده آن‌ها خداوند چنین هدیه‌ای را به هنرمند بخشیده است.

نوازندگان و خوانندگان شمال خراسان شامل ۳ گروه عاشق‌ها، بخشی‌ها و لوطی‌ها می‌شوند که با نواختن سازهایی چون کمانچه، دوتار، دهل، سرنا، قوشمه و نی متناسب با هر رویداد تاریخی یا فرهنگی آهنگی می‌سازند که از جمله آن‌ها می‌توان به «الله مزار» اشاره کرد که به هنگام حمله دشمن سروده و نواخته شد.

این موسیقی شگفت‌انگیز که از طریق آموزش‌های استاد به شاگرد منتقل می‌شود، در گذشته تنها توسط مردان خانواده نواخته می‌شد اما در آموزش‌های امروزی هر ۲ گروه زنان و مردان نقش مهمی در نواختن موسیقی سنتی خراسان ایفا می‌کنند.

به گفته یونسکو موسیقی بخشی احساس تداوم و هویت فرهنگ جمعی را در میان جوامع خراسان منتقل کرده و بخش جدایی‌ناپذیر تاریخ، فرهنگ و مذهب خراسان است.

منبع:

anthropologyandculture.com

انتهای پیام