دکتر محمد وحیدی‌نیا در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به فرارسیدن پایان سال ۲۰۲۲ میلادی، سالی که به نام علوم پایه نامگذاری شده بود، در خصوص چرایی کم‌توجهی به این علوم، اظهار کرد: علوم پایه در سطح جهانی با بی‌مهری مواجه است و امروزه در تمام دنیا به علوم کاربردی توجهات بیشتری می‌شود. این مسئله در کشور ما شدیدتر است و یکی از دلایل بروز این مشکل، این است که در کشور ما یک سری دانشگاه‌ها با اسامی مختلف تشکیل شده است که رشته‌هایی کاذب با نام‌های زیبا تدریس می‌کنند و بسیاری از افراد تمایل به ادامه تحصیل در این رشته‌ها را دارند.

وی با بیان اینکه علوم پایه باعث رشد سایر علوم می‌شود، افزود: اگر این روند بی‌توجهی به علوم پایه ادامه یابد، در آینده به سایر رشته‌ها و علوم کاربردی هم ضربات سنگینی وارد خواهد شد. به عنوان مثال اگر محققین زمین‌شناسی بر روی کشف منابع معدنی جدید کار نکنند، سوخت مورد نیاز کشور چگونه تامین خواهد شد؟ اگر محققین رشته فیزیک بر روی توسعه لیزرها کار نکنند، جراحی‌ها چگونه انجام خواهد شد؟

عضو انجمن زمین‌شناسی ایران با بیان اینکه اکنون علوم پایه دچار مرگ تدریجی شده است، تصریح کرد: دنیا در درازمدت متوجه لطمات تضعیف علوم پایه خواهد شد. امروزه عمدتا دانشجویانی وارد رشته‌های علوم پایه می‌شوند که در کنکور نتوانسته‌اند رتبه خوبی کسب کنند و رتبه‌های برتر کنکور به سمت رشته‌هایی نظیر پزشکی و مهندسی گرایش دارند و رشته‌های علوم پایه انتخاب آخرشان است و متاسفانه ما در این رشته‌ها نیروهای خوبی نداریم.

وحیدی‌نیا با اشاره به طرح حمایت از جذب رتبه های برتر کنکور سراسری و برگزیدگان المپیاد دانش آموزی در رشته‌های علوم پایه که از مهرماه سال جاری در حال اجراست و بر اساس آن رتبه‌های برتر کنکور که وارد رشته‌های علوم پایه می‌شوند، علاوه بر بورس تحصیلی، تضمین شغلی هم دریافت می‌کنند، گفت: اگر چند سال این کار انجام شود، نخبگان کشور وارد رشته‌های علوم پایه خواهند شد و خودشان هم به ترویج این علوم خواهند پرداخت.

وی با تاکید بر اینکه بخش عمده‌ای از بی‌توجهی‌ها به رشته‌های علوم پایه ریشه در رویه‌های نادرست موجود در آموزش‌وپرورش دارد، عنوان کرد: متاسفانه در مدارس ما تنها قبولی‌ در رشته‌های پزشکی و مهندسی به عنوان ارزش تلقی می‌شود و به دلیل تبلیغاتی که در مورد درامدهای بالای این رشته‌ها وجود دارد، این نگرش در ذهن دانش‌آموزان شکل می‌گیرد که تنها چیزی که می‌تواند آینده آنان را تضمین کند، ادامه تحصیل در این رشته‌هاست و با انتخاب رشته‌های علوم پایه، چیزی نصیبشان نخواهد شد و خانواده‌ها نیز آنان را به همین سمت تشویق می‌کنند.

مدیر گروه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی ادامه داد: متاسفانه حتی اگر دانش‌آموزان ما در دبیرستان دروس ریاضی، فیزیک و شیمی را می‌خوانند هم به این علت است که می‌خواهند از طریق مطالعه این دروس و تسلط بر آن‌ها، وارد رشته‌هایی نظیر پزشکی شوند. در بسیاری از کشورها، پزشکی یک شغل خدماتی محسوب می‌شود و افراد چندان تمایلی نسبت به ادامه تحصیل در این رشته ندارند و بیشتر به سمت رشته‌هایی می‌‎روند که با ادامه تحصیل در آن‌ها بتوانند مرزهای علم را توسعه دهند.

وحیدی‌نیا با بیان اینکه ضرایب پایینی که برای برخی از دروس علوم پایه در کنکور در نظر گرفته شده است، عامل دیگری است که باعث بی‌توجهی دانش‌آموزان نسبت به این دروس می‌شود، افزود: به عنوان مثال درس زمین‌شناسی در کنکور بسیار مورد ظلم واقع شده است، زیرا ضریبی که برای آن در نظر گرفته می‌شود بسیار پایین و برای برخی از رشته‌ها صفر است؛ بنابراین دانش‌آموزان هیچ تمایلی به مطالعه آن ندارند.

وی با بیان اینکه برخی از کشورها وزارتخانه‌ای به نام وزارت زمین‌شناسی دارند، زیرا می‌دانند که اکتشاف مواد خام چه نقش بسزایی در توسعه کشور ایفا می‌کند، اظهار کرد: اقتصاد کشور ما بر نفت و معادن استوار است و هر دوی این‌ها در حوزه کاری زمین‌شناسان قرار می‌گیرد، اما در دبیرستان‌ها گاها شاهد این هستیم که افراد غیرمتخصص درس زمین‌شناسی را تدریس می‌کنند و برای دانش‌آموزان هم این درس فاقد اهمیت است.

عضو انجمن زمین‌شناسی ایران در خصوص الگوهای موفقی که تا کنون در سایر کشورها برای ارتقاء جایگاه علوم پایه اجرا شده است، بیان کرد: در این کشورها از اهمیت رشته‌هایی مانند پزشکی کاسته‌ و مقررات مختلفی را برای پزشکان وضع کرده‌اند، از جمله اینکه به پزشکان اجازه مطب زدن داده نمی‌شود و تنها می‌توانند در بیمارستان، بیمار ویزیت کنند و از وزارت بهداشت حقوق دریافت کنند. نتیجه این شده است که در این کشورها بین درامد افرادی نظیر پزشکان با محققین سایر رشته‌ها، اختلاف درامد فاحشی وجود ندارد و بسیاری از نخبگان ترجیح می‌دهند به سمت رشته‌هایی نظیر علوم پایه و مهندسی بروند.

عضو ستاد سال جهانی علوم پایه در خراسان رضوی در خصوص اینکه آیا در یک سال اخیر در کشور ما اقدامات سازنده‌ای در راستای اعتلاء علوم پایه انجام شده است، گفت: من تغییر خاصی را ندیدم، تنها سالی نامگذاری شده و ستادی شکل گرفته است و همچنان روند رو به افول رشته‌های علوم پایه ادامه دارد و می‌بینیم که دانشگاه‌های درجه یک کشورمان در رشته‌های علوم پایه صندلی خالی دارند.

وحیدی‌نیا با بیان اینکه ارتقاء جایگاه علوم پایه نیازمند شکل‌گیری همتی از جانب نهادهایی مانند وزارت‌های علوم، آموزش‌وپرورش و فرهنگ است، اضافه کرد: به منظور اعتلاء علوم پایه، باید بودجه‌هایی اختصاص یابد، تبلیغات محیطی انجام و به دانشجویان برتر این رشته‌ها تضمین شغلی داده شود تا نخبگان جذب این رشته‌ها شوند.

وی با بیان اینکه در ایران علاوه بر انجمن زمین‌شناسی، حدود ۷ انجمن‌ دیگر نظیر زمین‌شناسی اقتصادی، دیرینه‌شناسی و غیره نیز وجود دارند، اما چون بازوی اجرایی ندارند نمی‌توانند آن طور که شایسته است در سیاستگذاری‌ها نقش‌آفرینی کنند، افزود: این انجمن‌ها تنها می‌توانند در مورد موضوعات و چالش‌هایی که وجود دارد، اظهار نظر کنند که به همین نظرات هم از جانب سیاستگذاران توجهی نمی‌شود.

عضو هیات علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی تاکید کرد: قبل از اینکه خیلی دیر شود، مسئولین فکری به حال علوم پایه کرده و آن را از این وضعیت فعلی خارج کنند. اگر به همین گونه پیش رویم، رشته‌های علوم پایه از دانشگاه‌های درجه یک کشور هم به طور کامل برچیده خواهند شد و در آن روز کشور طوری ضربه خواهد خورد که دیگر برای جبران آن بسیار دیر است.   

انتهای پیام