بازار ماهی در تور گرانی

طی چند ماه اخیر افزایش قیمت مواد غذایی و پروتئینی موجب شده تا سرانه مصرف انواع گوشت سفید و قرمز در میان خانوارها کاهش یابد. دامنه افزایش قیمت‌ها در برخی اقلام به گونه‌ای بوده که به طور مثال ماهی از سفره تعداد زیادی از مصرف‌‎کنندگان حذف و حالا به عنوان یک غذای لوکس در نظر گرفته می‌شود که تنها شاید سالی یکبار و آن‌هم در شب عید به سراغ آن بروند.

 در حالی که توسعه و رونق صنعت پرورش ماهی در استان از اهمیت زیادی برخوردار است، اما تعطیلی ۲۵ درصدی واحدهای پرورش ماهی در خراسان رضوی حاکی از نارضایتی تولیدکنندگان از نحوه مدیریت‌ در حوزه شیلات است، از سوی دیگر کاهش سرانه مصرف ماهی حاکی از در تنگا قرار گرفتن مصرف کننده برای خرید این محصول است، تا جایی که وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده که آبزیان جایگاه مطلوبی در سبد مصرف مردم ندارند.

به گفته کارشناسان افزایش ۶۵ درصدی قیمت نهاده‌های تولید ماهی نسبت به سال گذشته، قیمت بالای ماهی، عدم آگاهی از فواید مصرف ماهی و ..... از جمله عوامل بی اعتنا شدن مردم نسبت به قرار دادن ماهی در سبد غذایی‌شان است. در حال حاضر انواع ماهی شمال، جنوب، پرورشی تازه و منجمد در بازار مشهد موجود بوده و برخی از انواع ماهی تا کیلویی ۳۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.

یکی از شهروندان که در منطقه استقلال مشهد برای خرید مواد پروتئینی به یک فروشگاه مراجعه کرده در گفت‌وگو با ایسنا عنوان می‌کند: من و خانواده‌ام به دلیل گرانی ماهی چندین سال است که مصرف ماهی را بسیار کمتر کرده‌ایم. افزایش هزینه‌ها موجب شده که فقط اقلام ضروری را خریداری کنیم  و ماهی در سبد غذایی ما چندان جایی ندارد.  هر کیلو ماهی قزل آلا این روزها  قیمتش به ۱۰۰ هزار تومان رسیده است و بنابراین ترجیح می‌دهیم از اقلام پروتئینی، تنها گوشت مرغ را خریداری کنیم.   

وی ادامه می‌دهد: در گذشته ماهی چنین افزایش قیمتی نداشت، اما اکنون غذای لوکسی به حساب می‌آید.

یک مرد میانسال نیز در خصوص قیمت ماهی و خرید آن بیان می‌کند: مردم این روزها با این قیمت‌های سرسام آور ترجیح می‌دهند تا ماهی را از سبد غذایی خود حذف کنند چون واقعا نسبت به دیگر اقلام پروتئینی دیگر برایمان ضرورتی ندارد. پزشکان می گویند هفته ای سه وعده ماهی مصرف شود در حالی که مردم دیگر  توان خرید آن را ندارند. ترجیح می‌دهم تا مرغ یا گوشت بخرم و آنرا در چند وعده مصرف کنیم تا اینکه تنها ماهی کیلویی ۱۵۰ هزار تومان را خریداری کنم. 

۲۵ درصد از کارگاه‌ها در استان طی سال جاری بچه ماهی رهاسازی نکرده‌اند

علیرضا نخعی، یک تولیدکننده ماهی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تولید ماهی در خراسان رضوی بیان می‌کند: طی سال جاری میزان تولید ماهی قزل‌ آلا افزایش نداشته، اما نسبت به سال گذشته قیمت ماهی و هزینه خوراک ماهی افزایش داشته است. در این مدت ۲۵ درصد از کارگاه‌ها بچه ماهی رها سازی نکرده که این مساله سبب کاهش رشد تولید شده است. از طرفی مصرف ماهی هم خود به خود کاهش داشته و انباشت ماهی را نداریم. بنابراین کمبود ماهی در بازار نیست و بازار در حالت متعادلی به سر می‌برد.

وی ادامه می‌دهد: عمده هزینه‌های تولید ماهی مربوط به نهاده است. اولین مساله برای تولیدکنندگان ماهی، قیمت نهاده‌های تولید است.برخی کارگاه‌ها یک سری هزینه‌های عمومی و یک سری هزینه‌های خاص دارند.

رشد ۳۰ درصدی قیمت ماهی قزل آلا در بازار

این تولید کننده ماهی قزل آلا با بیان افزایش ۹۰ درصدی قیمت نهاده تولید نسبت به سال گذشته تصریح می‌کند: پاییز سال گذشته قیمت خوراک ماهی پروار کیلویی ۲۳ هزار تومان بود و اکنون آن را کیلویی ۴۱ هزار تومان خریداری می‌کنیم؛ یعنی قیمت خوراک ماهی نزدیک به دو برابر افزایش داشته است. مغازه‌دارها ماهی را به قیمت ۸۴ هزار تومان از تولیدکنندگان خریداری کرده و به صورت متناوب کیلویی ۸۸ تا ۹۵ تومان در بازار به فروش می‌رسانند. قیمت ماهی تقریبا ۳۰ درصد رشد داشته است.

نخعی در خصوص کیفیت ماهی استان بیان می‌کند: ماهی قزل آلا استان به دلیل استفاده از آب‌های چشمه، رودخانه و آب موتورهای شناور از کیفیت بسیار مناسبی برخوردار است. تولیدکنندگان به صورت خودجوش رعایت تمام مسائل تولید را در دستور کار خود دارند که کیفیت ماهی خوب است.

تولید ماهی توجیه اقتصادی برای پرورش دهندگان ماهی ندارد

وی با تاکید بر اینکه تولید ماهی توجیه اقتصادی برای پرورش دهندگان ماهی ندارد، عنوان کرد: تولیدکنندگان ماهی استان اکثرا کارگاه‌های بسیار کوچک هستند و کارگاه‌های صنعتی، مکانیزه مرتب بسیار کم است. بنابراین تولیدکنندگان ماهی خرده تولیدکننده هستند و چاره‌ای جز تولید ندارند، زیرا آن‌ها هم مثل یک مرغداری یا گاوداری با حجم بسیار کم فعالیت می‌کنند تا امورات خود را بگذرانند.

نخعی افزود: تولید کننده در کارگاهای کوچک و دایر مجبور است تا تولید خود را انجام دهد، زیرا مهارت دیگری ندارد. کارگاه‌ها کوچک هستند و هر فردی با توجه به شرایط پیرامونی امورات خود را می‌گذراند. گاهی تولید ماهی سود دارد اما هزینه مدیریت آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود اگر هزینه مدیریت تولیدکنندگان را هم‌چون یک کارگر حقوق‌بگیر محاسبه کنید تولید کننده ضرر بسیاری کرده است.

وی در خصوص مشکلات پیش‌روی تولید ماهی در استان خراسان رضوی بیان می‌کند: بخشی از مشکلات عمومی همچون کمبود آب و کاهش بارندگی‌ها بر تولید ماهی تاثیر مستقیم دارد. برخی از مشکلات به دلیل وجود بروکراسی در ادارات است. به طور مثال یک سند که در بخش بهداشت قرار می‌گیرد برای تولیدکنندگان ماهی هزینه‌های سرسام آوری ایجاد می‌کند.

مدیریت شیلات استان به صورت جزیره‌ای است

وی با اشاره به اینکه در مدیریت شیلات استان به صورت جزیره‌ای عمل می‌شود،خاطرنشان می‌کند: حقابه سازمان آب و نمونه‌گیری دامپزشکان از فعالیت تولیدکنندگان از دیگر هزینه‌های پرورش ماهی است. تمام این هزینه‌های جانبی برای یک کارگاه کوچک بسیار زیاد است. مدیریت شیلات استان به صورت جزیره‌ای است. یعنی در یک شهرستان سختگیری‌های شدید با هزینه‌سازی‌های فراوان و در دیگر شهرستان‌ها برای تولیدکنندگان ماهی چنین سخت‌گیری‌هایی نیست. 

این تولیدکننده ماهی ادامه می‌دهد: رفتار مدیران دولتی شیلات و دامپزشکی با مزارع پرورش ماهی نارضایتی‌هایی را برای تولیدکنندگان این حوزه ایجاد کرده است. مدیران حوزه شیلات به جای حمایت و پشتیبانی از تولیدکنندگان، خواسته‌های غیرقابل انجام از پرورش دهندگان ماهی دارند که سبب ایجاد یک نوع نارضایتی رفتاری شده است.

نخعی در پاسخ به اینکه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی چه تاثیری بر قیمت نهاده‌ ماهی داشته عنوان می‌کند: آن زمانی هم که ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده می‌شد نیز تولید کننده نهاده را آزاد می‌خرید، یعنی وجود ارز ۴۲۰۰ تومانی اصلا برای تولیدکننده ماهی ملموس نبود.

وی افزود: افزایش قیمت نهاده‌ به دلیل حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نبوده بلکه به دلیل رشد قیمت دلار بوده است. یعنی همان زمان هم ما رشد قیمت نهاده را داشتیم و این رشد قیمت ربطی به این ارز نداشته و البته اگر هم این ارز تخصیص پیدا می‌کرد برای تولیدکننده ملموس نبود زیرا بعد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باید نهاده‌ها ۳ تا ۴ برابر می‌شد اما تغییر آنچنانی نکرد و همان تغییر عادی که با نوسانات دلار همراه بود را داشتیم.

با تفکرات سنتی نمی‌توان حوزه شیلات را مدیریت کرد

نخعی در خصوص حمایت‌های مورد نیاز تولیدکنندگان حوزه شیلات خاطرنشان کرد: برای مدیران حوزه شیلات باید کلاس آموزشی برگزار شود. با یک سری تفکرات سنتی نمی‌توان حوزه شیلات را مدیریت کرد. مدیران همواره در تلاش برای اجرای یک کار نشدنی از روی کاغذ هستند. به طور مثال برای یک تولیدکننده با تولید سالانه ۱۰ تن ماهی واقعا هزینه ها بالا است و تولیدکننده بخشی از سود ۱۰ تن خود را باید صرف هزینه‌هایی کند.

وی افزود: برخی از قوانین در حوزه شیلات و جهاد کشاورزی به کارگاه‌های تولید ماهی تحمیل می‌شود که در مرحله اجرا توسط آنان اعمال نمی‌شود و تنها هزینه سازی‌ها برای تولیدکننده انجام می‌گیرد. به طور مثال یک دکتر با هزینه ۴ میلیون به ازای بازدید ماهانه از مزارع پرورش ماهی قراردادی را امضا می‌کند چون می‌داند برایش صرف ندارد همچون پیمانکاران ساختمان که قرارداد را امضا کرده اما هرگز به ساختمان‌ها سرکشی نمی‌کنند و بعد متروپل از کار درمی‌آید.

این تولیدکننده ماهی بیان کرد: نباید قوانین در نظر گرفته شده برای یک کارگاه با تولید ۱۰۰ تا ۲۰۰ تن ماهی در  سال را برای یک کارگاه کوچک با تولید ۵ تا ۱۰ تن ماهی بدون هیچ سودی یکسان در نظر گرفت. این قوانین دست و پا گیر است؛ یعنی باید با تولیدکننده تعامل کرد نه اینکه به هر بهانه ای یک ایرادی از تولیدکننده بگیرند، تمام تولیدکنندگان از نصیحت‌های  مدیران فراری هستند.

در ادامه مجید طاهرپور، مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تولیدات ماهی خراسان رضوی اظهار می‌کند: از ابتدای سال جاری ۵۲۰۰  تن ماهی سردآبی، ۲۱۰۰ تن ماهی گرمابی، ۲۵ تن گوشت ماهی خاویار و ۲۶ کیلو خاویار در استان تولید شده است. همچنین ۶.۵ میلیون قطعه ماهیان زینتی، ۱۱۰ هزار شاخه گیاهان آبزی در ۲ مرکز و ۱۲۱ هزار نخ زالو در ۳ مرکز تولید شده است.

وی افزود: تعداد مزارع و مراکز پرورش آبزیان این استان حدود ۱۶۰۰ واحد است که برای ۱۱۳۵ نفر اشتغال ایجاد کرده است.

مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در خصوص سرانه مصرف ماهی استان تصریح کرد: سال گذشته سرانه مصرف ماهی ۶.۸ کیلوگرم بوده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال این رقم به ۷.۲ کیلوگرم برسد.

افزایش ۶۵ درصدی قیمت خوراک ماهی

طاهرپور هزینه خوراک ماهی، هزینه‌های حمل و نقل، هزینه کارگر، هزینه برق و آب را از جمله دلایل افزایش قیمت ماهی دانست و عنوان کرد: به عنوان مثال قیمت ماهی قزل الا از کیلویی ۵۵ هزار تومان اکنون به کیلویی ۷۵ هزار تومان از تولیدکنندگان ماهی خریداری شده و این رقم افزایش ۴۵ درصدی قیمت ماهی را نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد. همچنین قیمت این ماهی در بازار اکنون ۸۵ هزار تومان است. از طرفی بیشترین افزایش قیمت در خوراک ماهی بوده که موضوع قیمت‌گذاری در حوزه اختیارات بخش شیلات نیست. بنابراین کارخانجات خوراک دام بر اساس نرخ مصوب ناگزیر تغییراتی در قیمت خوراک ماهی داشتند. قیمت خوراک ماهی از ۲۲ هزار تومان، در سال جاری به ۳۶ هزار تومان رسیده که این رقم ۶۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش را نشان می‌دهد.

افزایش قیمت‌ ماهی، کاهش قدرت خرید مردم و فقدان فرهنگ آبزی مصرفی از جمله مهم‌ترین عوامل کاهش خرید ماهی است

مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزایش قیمت‌ ماهی، کاهش قدرت خرید مردم و فقدان فرهنگ آبزی مصرفی را از جمله مهم‌ترین عوامل کاهش خرید ماهی توسط مردم دانست و بیان کرد: مهم‌ترین مسئله در حوزه شیلات فرهنگ سازی است. همچنین بسیاری از خانواده‌ها به دلیل شرایط اقتصادی نامناسب ابتدا اولویت‌های اصلی خود از جمله گوشت قرمز و مرغ را تهیه می‌کنند. بر این اساس قیمت ماهی نسبت به هزینه‌های تولید آن گران نیست. البته پایین بودن مصرف پایین ناشی از این است که خرید ماهی برای بسیاری از خانواده‌ها در اولویت نیست. پدر یک خانواده هنگام خرید مرغ و گوشت قرمز و ماهی قطعا اولویت را به گوشت قرمز و مرغ می‌دهد. قیمت ماهی گران است اما این اختلاف و گپ قیمتی نسبت به گذشته بسیار کمتر است.

وی به برنامه ریزی‌های انجام شده برای ایجاد فرهنگ آبزی مصرفی در استان اشاره کرد و گفت: برگزاری دوره‌های آموزشی طبخ با توصیه آبزی مصرفی انجام شده است. خراسان رضوی با ۶ میلیون جمعیت و سالانه ۲۰ هزار زائر پتانسیل آبزی مصرفی را در کشور دارد؛ در استان آب به سمت شوری رفته و منابع آبی کاهش پیدا خواهد کرد.

افزایش صادرات خاویار به اروپا

طاهرپور در خصوص صادرات ماهی استان بیان کرد: حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد تولید ماهی استان به سایر استان‌ها صادر می‌شود. ۲۵ کیلوگرم خاویار تولید شده به خارج از کشور صادر می‌شود و  بازارهای هدف نیز اروپا است. در سال گذشته ۲۵ کیلو خاویار و ۱۹ تن گوشت خاویار صادر شد که این روند تنها در ۹ ماهه سال جاری ۲۶ کیلو خاویار و ۲۵ تن گوشت خاویار تولید و صادر شده است. پیش‌بینی این است که تا پایان سال ۵۰ کیلو خاویار و ۵۰ تن گوشت ماهی خاویار تولید شود که تقریبا نسبت به سال گذشته دو برابر تولید را خواهیم داشت.

مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به اقدامات مدیریت شیلات استان اشاره و اظهارکرد: فعالیت‌های بسیاری در حوزه‌های مختلف در بخش شیلات انجام شده یک برنامه تحت فرماندهی استاندار با عنوان امنیت غذایی برای رصد کردن مناطق و مزارع مختلف پرورش ماهی در دست اقدام است. تسهیلات برای سرمایه در گردش و سرمایه ثابت و تسهیلات مطلوب در قالب تبصره ۱۸ در اختیار پرورش دهندگان قرار داده شده و با کمک‌های فنی اعتباری، ایجاد شیلات کارت و سامانه بازارگاه سعی بر حمایت از  پرورش دهندگان ماهی داریم. مهم ترین مشکل پرورش دهندگان ماهی افزایش هزینه‌ها بوده که در تلاش برای حل مشکلات پرورش دهندگان ماهی از طریق اعطاء تسهیلات به آنان هستیم.

وی درباره احیای واحدهای تولیدی ماهی افزود: تعداد واحدهای تعطیل شده پرورش ماهی بسیار انگشت شمار است. واحدهای آبزی پروری تعطیل نمی‌شود مگر معارضات اجتماعی شخص سبب تعطیلی این واحدها شود وگرنه حتی با کاهش دبی آب ممکن است تنها تولید کاهش یابد و با کمترین ظرفیت هم تولید داشته باشند و احتمال تعطیلی آنان بسیار اندک است.

طاهرپور حمایت‌های جانبی در جهت ارتقاء بهره‌وری و افزایش دانش پرورش دهندگان ماهی و نیز کمک‌های مالی در قالب تسهیلات را از جمله اقدامات مدیریت شیلات در راستای حل مشکلات واحدهای تولیدی ماهی برشمرد و تاکیدکرد: در این صنعت حجم آب ملاک نیست و حتی در مسیر یک رودخانه می‌توان مزرعه پرورش ماهی احداث کرد. 

وی عنوان می‌کند: همچنین معرفی گونه‌های جدید، توسعه پرورش میگو و خاویار، پرورش ماهیان دریایی در شرایط بسته و توسعه تولیدات ماهی تیلاپیا که به دلیل ارزان بودن قیمت و مقرون به صرفه بودن قابلیت عرضه بسیاری دارد، در دستور کار مدیریت شیلات قرار گرفته است.

مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی خاطرنشان می‌کند: بنابراین از آب شیرین تا آب شور از لیتراژهای پایین تا لیتراژهای بالا قابلیت توسعه حوزه شیلات وجود دارد. با استفاده از منابع آبی و جریانات آب بدون اینکه مخل فعالیت‌های بعدی آن منابع باشیم، فعالیت‌های پرورش ماهی را انجام خواهیم داد؛ ضمن اینکه پرورش ماهی سبب غنی‎‌ سازی منابع آبی برای کشت‌های بعدی خواهد شد.

انتهای پیام 

  • چهارشنبه/ ۹ آذر ۱۴۰۱ / ۱۰:۵۳
  • دسته‌بندی: خراسان رضوی
  • کد خبر: 1401090905780
  • خبرنگار : 50555