آلبرت بیگجانی، هنرمند ایرانی ارمنی تئاتر ما که در چند سال اخیر دبیری بخش ایران این جشنواره را بر عهده داشته است، در گفتگو با ایسنا درباره چند و چون برگزاری این جشنواره نکاتی را مطرح می‌کند؛ نکاتی که می‌تواند برای تئاتر ما راهگشا باشد.
بیگجانی ۱۵ سال است که عضو هیات برگزارکننده جشنواره «هایفست» است و از حدود هشت سال پیش دبیری بخش ایران این رویداد هنری را عهده‌دار شده.
او از سال‌های آغازین گرچه در این جشنواره مسئولیتی نداشته ولی به عنوان تماشاگر، شاهد رویدادهای آن بوده است.
از او خواستیم با توجه به بیست ساله شدن جشنواره، ارزیابی خود را درباره این رویداد هنری بیان کند.
بیگجانی در پاسخ به این پرسش گفت: اجازه بدهید کمی به عقب بازگردیم و مطالبی را درباره شکل‌گیری این جشنواره در ارمنستان مرور کنیم. بعد از فروپاشی شوروی سابق یونسکو و چند ارگان تاتری اروپایی پروژه‌ای برای آموزش مدیریت فستیوال‌ها از تمام کشورهای بلوک شرق پی‌ریزی کردند. به این صورت که نمایندگان کشورهایی را برای گذراندن دوره آموزشی انتخاب کردند. از میان کسانی که در این دوره‌ها حضور داشتند، دو مدیر حوزه قفقاز جنوبی، آرتورقوگاسیان رییس جشنواره «هایفست» و لوون ختاگوری رییس جشنواره گیفت گرجستان را بعهده گرفتند.این دوره‌ها نقش بسزایی در مارکتینگ جشنواره‌ها داشت. بعد از آن دوره‌های آموزشی، آرتور در آغاز، جشنواره بین المللی پانتومیم را در ارمنستان برگزار کرد وسال بعد از آن «هایفست» را که اولین دوره آن ۲۰ سال پیش برگزار شد.
اما هایفست یعنی چه؟
بیگجانی در پاسخ به این پرسش توضیح می‌دهد: در زبان ارمنی، «های» به معنی «ارمنی» است. یعنی ارمنی‌ها به خودشان می‌گویند «های» و فست هم که مخفف فستیوال است، بنابراین «هایفست» به معنی فستیوال ارامنه است، که با ترفندی که در نگارش انگلیسی به کار بردند (Highfest) معنای فستیوال بزرگ نیز می‌دهد.
همکاری آلبرت بیگجانی با این جشنواره خیلی اتفاقی بوده است. او در آغاز به عنوان تماشاگر در این رویداد حضور داشته و بعد از مدتی چون گروه‌ها به مترجم نیاز داشته‌اند، کار ترجمه را بر عهده می‌گیرد. بتدریج روابط او با جشنواره گسترده‌تر می‌شود و مسئولیت معرفی آثار ایرانی را به او می‌سپارند و از هفت هشت سال پیش هم دبیری بخش ایران به عهده او گذاشته می‌شود.
او ادامه می‌دهد: در این دوره۲۰ ساله اجراهایی بسیار عالی از سراسر جهان دیدیم به طوری که رتبه‌بندی این جشنواره در کشورهای حوزه شوروی سابق ، بعد از جشنواره مسکو، بالاترین است که البته این اعتبار را بیشتر از آرتور می‌گیرد، درحالی که بودجه «هایفست» در قیاس با بودجه دیگر جشنواره‌های منطقه، بسیار ناچیز است.
او توضیح می‌دهد که در اروپا استانداردی با عنوان اختصاری EFFE به جشنواره‌های مختلف هنری همچون موسیقی، تئاتر، تجسمی و ... تعلق می‌گیرد، در سال۲۰۱۹ از میان ۱۶۷ فستیوال اروپایی ۱۶ فستیوال این استاندارد را گرفته‌اند و «هایفست» یکی از این جشنواره‌ها بود.
او درباره روند برگزاری این فستیوال در ۲۰ سال گذشته می‌گوید: برای این ارزیابی، لازم است نگاهی هم به وضعیت منطقه داشته باشیم. در این سال‌ها ارمنستان سه جنگ را پشت سر گذاشته. از سوی دیگر سایر کشورهای منطقه مانند گرجستان هم وضعیت آرامی نداشته‌اند. با در نظر گرفتن این شرایط و با توجه به بودجه‌ای که داشتیم، به خوبی توانسته‌ایم جشنواره را حفظ کنیم. به طوری که سال ۲۰۱۷، ۵۵ اجرای خارجی داشتیم که برای شهری مانند ایروان با جمیعت اندکی که دارد، اتفاق بسیار بزرگی است و در بسیاری از دوره‌ها بیش از ۳۰ نمایش خارجی داشته‌ایم.
بیگجانی از گرفتاری‌های جهان در دو سه سال اخیر می‌گوید؛ از بختکی به نام کرونا که به جان زندگی انسان افتاد و ادامه می‌دهد: وقتی کرونا همه جهان را به هم ریخت، ما هم ناچار شدیم جشنواره را به صورت آنلاین برگزار کنیم. خوشبختانه امسال، بیستمین دوره جشنواره به صورت حضوری بود. در حالی که هنوز جشنواره‌های بسیاری نتوانسته‌اند قد راست کنند و همچنان تعطیل هستند.
او اضافه می‌کند: گرایش ما بیشتر به تئاتر اروپاست و این یکی از دلایل حرفه‌ای بودن جشنواره است و دیگر مصداق حرفه‌ای بودن این جشنواره این است که فقط یک کارمند دارد و یک دفتر کوچک. در واقع کل تشکیلات آن یک رییس، یک کارمند و یک دفتر است و در دوره برگزاری، تعداد کل کارکنان جشنواره به ۱۵ تن می‌رسد.
این کارگردان درباره تامین بودجه این جشنواره چنین می‌گوید: این جشنواره وابسته به یک NGO است؛ انجمن بازیگران تئاتر ارمنستان. البته در مجلس بودجه تعریف‌شده‌ای دارد ولی از خودش چیزی ندارد و در طول برگزاری جشنواره، باید همه سالن‌ها را اجاره کند.
بیگجانی از شعارهای جشنواره به عنوان دیگر نقطه مثبت آن یاد می‌کند: شعارهای جالبی هم داشته‌ایم مانند « شهر را به کارناوال تبدیل کنیم» یا شعار جشنواره امسال «۲۰ سال دیگر بهتر خواهد بود» که یعنی امیدبخشی برای آینده‌ای بهتر.
او درباره حضور ایران در این جشنواره می‌گوید: از دوره سوم و چهارم ایران در جشنواره جضور داشته اما خیلی پراکنده و تک و توک تا سال ۲۰۰۷ که من مسئول بخش ایران شدم، تقریبا هر سال ۳، ۴ گروه از ایران داشتیم و در دوره‌های اخیربا اضافه شدن بخش ایران تعداد آثار به ۱۰ هم می‌رسید.
بیگجانی سپس گزارشی مختصر از حضور گروه‌های ایرانی در بیستمین دوره جشنواره ارایه می‌دهد: قرار بود امسال ۱۰ گروه از ایران شرکت داشته باشند که یک گروه قبل از جشنواره انصراف داد و دو گروه دیگر هم امکان حضور در این رویداد را پیدا نکردند و در نهایت ۷ گروه ایرانی در این دوره از جشنواره حاضر بودند که اجراهای خوبی هم داشتند. خوشحالم که تماشاگران ارمنستان شناختی کلی از تئاتر ایران دارند و کم نیستند تماشاگرانی که نمایش‌های ایرانی را به آثار دیگر کشورها ترجیح می‌دهند چون تئاتر ایران به هر حال مدرن است. آنچه برای تماشاگران ارمنی جالب است این است که هنرمندان ایرانی چگونه محدویت‌ها را به فرصت‌های خلاقه تبدیل می‌کنند.
او یادآوری می‌کند که سال ۲۰۱۶ عنوان سه چهار کشور که بیشترین حضور را در این رویداد هنری داشته‌اند، بر تی‌شرت‌هایی نقش بسته و ایران هم یکی از همین چند کشور است.
او یادآوری می‌کند: چند سال پیش نمایشی از جنوب در جشنواره حضور داشت؛ با بهره‌گیری از آیین زار و با آن لباس‌ها و چهره‌پردازی و اسباب و ادوات. این نمایش در افتتاحیه جشنواره در فضای بیرونی شهر اجرا شد، یک اجرای بسیار عالی که نشان داد می‌توانیم روی داستان‌هاو المانهای بومی تمرکز کنیم. درست است که دربسیاری از شاخه‌ها مانند پانتومیم یا حرکت، توان رقابت با دیگر کشورها را نداریم چون اصولا دانشکده‌ای برای آموزش این رشته‌ها در ایران فعال نیست ولی در دیگر رشته‌ها می‌توانیم آثاری قابل قبول به اجرا برسانیم.
بیگجانی درباره چگونگی انتخاب آثار ایرانی برای شرکت در این جشنواره می‌گوید: کارها را همین جا می‌بینم و جمع‌بندی می‌کنم. وقتی به تعدادی مانند ۱۰ نمایش رسید، با دبیر جشنواره ارزیابی می‌کنیم و به نتیجه نهایی می‌رسیم. امسال جشنواره دو کارگاه آموزشی اختصاصی با حضور استادانی از فنلاند و استونی برای گروه‌های ایرانی برگزار کرد که خودش اتفاق خوبی بود.
او در پایان یادآوری می‌کند: کار تئاتر بلند مدت و نیازمند برنامه‌ریزی است. گروه‌های حرفه‌ای در دیگر کشورها از یک سال قبل برنامه خود را می‌دانند ولی در این منطقه برای یک ماه آینده نمی‌توانیم برنامه‌ریزی کنیم که این موضوع حتی از نظر اقتصادی هم آسیب‌زننده است، بماند که چه تاثیری بر کیفیت کارها دارد. به هر روی این هم یکی از ویژگی‌های منطقه خاورمیانه است و باعث شده توان برنامه‌ریزی بلندمدت نداشته باشیم.
انتهای پیام