به گزارش ایسنا، وابستگی به مواد، یک اختلال مغزی عودکننده و مزمن است که بیماران را به استفاده مداوم از یک ماده با وجود پیامدهای منفی ناشی از انجام آن هدایت می‌کند. بسیاری از مواد مخدر و همچنین موادی نظیر الکل و تنباکو می‌توانند منجر به اعتیاد شوند. بر اساس آمار منتشر شده از سوی دفتر مواد مخدر و جرائم سازمان ملل متحد، درصد افرادی که از حشیش، کوکائین و سایر مواد افیونی در سراسر جهان استفاده می‌کنند، قابل توجه است. طبق برآوردها، مصرف مضر الکل، هر سال ۲.۵ میلیون مرگ‌ومیر ایجاد می‌کند و مصرف تنباکو نیز هر سال باعث مرگ بیش از پنج میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود.
به گفته دست‌اندرکاران امر، یکی از متغیرهایی که در بازگشت افراد به مصرف دوباره مواد نقش مهمی ایفا می‌کند، پدیده‌ای به نام «ولع مصرف» است. مفهوم فوق به‌عنوان یک جنبه ضروری از اختلالات مصرف مواد توسط محققان، پزشکان و بیماران پذیرفته شده است. بااین‌حال تعاریف عملیاتی و مفهومی آن به‌طور گسترده‌ای متفاوت است. یکی از درمان‌های استفاده شده در حوزه ولع مصرف مواد، تعدیل فعالیت قشری مغز از طریق کاربست تکنیک‌های تحریک غیرتهاجمی مغز مانند تحریک جریان مستقیم فرا جمجمه‌ای یا tDCS است. این شکل از تحریک شامل استفاده از یک جریان الکتریکی ضعیف به‌طور معمول تا ۲ میلی‌آمپر به یک منطقه خاص از مغز و از طریق دو الکترود است که بر روی پوست سر قرار داده می‌شوند.
دراین‌باره، یک تیم پژوهشی هفت نفره از دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان و دانشگاه آزاد اسلامی اهواز مطالعه‌ای مروری را انجام داده‌اند که در آن اثربخشی تحریک الکتریکی جریان مستقیم فراجمجمه‌ای بر کاهش ولع مصرف مورد بررسی قرار گرفته است.
در این مطالعه که به شیوه فراتحلیل انجام شده است، محققان، مطالعات چاپ‌شده در مجلات علمی و پژوهشی و پژوهش‌های نمایه شده درخصوص مداخلات مبتنی بر تحریک الکتریکی جریان مستقیم فراجمجمه‌ای و تأثیر آن بر اختلال مصرف مواد را بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ از پایگاه‌های داده مربوطه استخراج و بررسی کرده‌اند.
نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهند که اندازه اثر مداخلات مبتنی بر درمان تحریک الکتریکی جریان مستقیم فراجمجمه‌ای در کاهش ولع مصرف مواد بالا است. بنابراین، استفاده از این رویکرد درمانی جدید به‌عنوان روشی مؤثر در کاهش ولع می‌تواند عملکرد افراد مبتلابه اختلال مصرف مواد را بهبود بخشد.
طبق این یافته‌ها، مطالعات مختلف، تأثیر تحریک الکتریکی جریان مستقیم فراجمجمه‌ای مغز یا tDCS را در تنظیم ولع مصرف در افراد مبتلابه اختلال مصرف مواد، معنی‌دار و قابل توجه ذکر کرده‌اند.
به گفته بهزاد ریگی‌کوته، پژوهشگر مرکز تحقیقات سلامت کودکان و نوجوانان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان و همکارانش، «یکی از ویژگی‌های بارز فراتحلیل این است که امکان مقایسه کارایی الگوهای درمانی مختلف را در بافت‌های فرهنگی مختلف فراهم می‌کند. به‌کارگیری رویکردهای درمانی مختلف در درمان مشکلات، امری بدیهی است، اما آنچه بهتر است مورد توجه قرار بگیرد، میزان موفقیت اعمال الگوی درمانی مورد نظر در رفع مشکل مطرح‌شده است».
آن‌ها می‌افزایند: «در راستای نتایجی که از تحقیق ما به‌دست‌آمده است، پیشنهاد می‌شود درمانگران جهت کاهش ولع مصرف مواد، علاوه بر روش تحریک الکتریکی جریان مستقیم فرا جمجمه یا tDCS از درمان‌های اصطلاحاً التقاطی یا درمان‌هایی که اثربخشی آن‌ها اثبات‌شده است نیز استفاده کنند».
در این تحقیق همچنین پیشنهاد شده است که فراتحلیل‌ها و مطالعات مروری بیشتری در خصوص این‌که آیا بین تحریک واقعی مغز و تحریک ساختگی آن تفاوت معنی‌داری وجود دارد یا خیر و این‌که روش‌های تحریک مغز نظیر تحریک عمقی مغز، تحریک مغناطیسی فرا جمجمه‌ای، تحریک عصب واگ و غیره تا چه حد در کاهش ولع مصرف مواد مؤثر هستند، تحقیقاتی انجام گیرد.
این یافته‌ها در مجله «علوم اعصاب شفای خاتم» متعلق به مرکز تحقیقات علوم اعصاب شفای بیمارستان خاتم‌الانبیاء تهران منتشر شده‌اند.
انتهای پیام