صدرالدین متولی، در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینکه شهرستان نور دارای روستاهای ییلاقی نسبتا زیادی در بخش های مرکزی، چمستان و بلده است که در نواحی جنگلی، مرتعی و خوش آب و هوا قرار گرفته اند، اظهار کرد: بعضی از روستاهای منطقه مورد نظر دارای جمعیت دائمی و گاهی جمعیت فصلی، روستاهای مناطق میان بند و بلده دارای جمعیت ساکن دائمی و روستاهای مناطق کوهستانی بخش مرکزی و چمستان اکثرا دارای جمعیت فصلی هستند.
وی با بیان اینکه توسعه روستایی شهرستان نور در سال های کنونی همواره یکی از دغدغه های اصلی حکمرانی بـوده است، تصریح کرد: توسعه روستایی در این شهرستان دارای اهمیت زیادی است و مساحت بسیاری از شهرستان را روستاها به خود اختصاص داده اند.
عضو هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور خاطرنشان کرد: در سال های اخیر رتبه اول خانه های دوم شهرستان را نواحی روستایی دارا بوده و هسته اصلی توسعه اقتصادی مبتنی بر کشاورزی و دامداری نیز حائز اهمیت است که بر این اساس می توان مناطق روستایی را ستون فقرات توسعة اقتصادی شهرستان نامید.
متولی ادامه داد: در حقیقت این نوع توسعه، تابع سیاست های کلی توسعه کشور بوده و دارای فرایندی آهسته، پیچیده و چند وجهی که تحت تأثیر عناصـر مختلفی از جمله الگوی توسعه، رابطه بین کشاورزی و صنعت، جنبه های اجتماعی و اقتصادی جامعه روستایی، سیاست های ملی و محلی است.
وی با اشاره به اینکه این شهرستان، توانمندی های طبیعی و انسانی، بستر الگوهای استقرار سکونت گاه های انسانی را در فضاهای جغرافیایی فراهم آورده و ساختار فضایی هر روستا تجلی کنش متقابل بین انسان و محیط اطراف آن را نشان می دهد، گفت: در روستاهای مناطق میان بند و ییلاقی شهرستان نور، محیط طبیعی آثار فزایندهای در تأمین معیشت روستاییان، گذران اوقات فراغت و استفاده از آب و هوای خنک دارد، بنابراین عدم شناخت آن، بیشترین موانع را در مسیر ناپایداری روستاها ایجاد می نماید، چه بسا روستاهایی چون ناپلار، علیرغم اینکه تأسیسات و امکاناتی در آنها ایجاد شده، متروک گردید و روستایی چون انگتارود کاملا تخلیه و به مکان دیگری انتقال داده شده است چون محیط طبیعی در آن ها، ظرفیت نگهداری جمعیت را نداشته و یا اینکه داشته اما به علت نداشتن شناخت و نبود توجه به آن، ظرفیت جمعیت پذیری خود را از دست داده و ناپایدار شده است.
عضو هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور اضافه کرد: در روستاهای ییلاقی شهرستان نور عوامل طبیعی، صعب العبور بودن، پراکندگی روستاها، مشکل معیشت و نبود توجه مدیران، همواره به طور مستقیم و غیرمستقیم زندگی روستاییان را تحت تأثیر قرار داده است، گاهی آنچنان مؤثر و تأثیرگذار بوده اند که عرصه زندگی را بر روستاییان تنگ کرده و شرایط محیطی سختی را فراهم آورده که زمینه ساز مهاجرت های روستایی شده است در این خصوص می توان اکثر روستاهای ییلاقی بخش بلده را نام برد که در روزگاری بیشترین جمعیت شهرستان را به خود اختصاص داده بود امروز جمعیت ثابت آن به ۵۰۰۰ نفر هم نمی رسد.
متولی تصریح کرد: از آنجا که آسیب پذیری شدید روستاها در برابر سوانح و مخاطرات طبیعی، از مشخصه های بسیاری از مناطق روستایی کشور است و در این زمینه کشور ایران جزء ۱۰ کشور اول حادثه خیز جهان است که هرساله خسارات مالی و جانی بسیاری را بر روستاها و اقتصاد کشور تحمیل می کند بخشی از این مشکل به خاطر استقرار نامناسب روستاها در بستر طبیعی زمین و عموما بر روی اراضی ناپایدار و غیره است.
وی با اشاره به اینکه روستاهای مناطق ییلاقی شهرستان نور دارای توان های محیطی نسبتا خوبی در راستای توسعه است که متاسفانه از آنها به درستی مورد استفاده قرار نگرفته، خاطرنشان کرد: آب و هوای خنک، جنگل های انبوه، توپوگرافی چشم نواز، چشمه های آب گرم و سرد واقع در لاویج، آبشار، رودخانه های خروشان و زیبا، معادن زغال سنگ گچ و غیره، مراتع زیبا، حیات وحش، گیاهان دارویی و غیره از جمله مهمترین توانمندی های مناطق روستایی میان بند و کوهستانی شهرستان نور می توان نام برد.
عضو هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور افزود: علیرغم وجود توان های توسعه در مناطق روستایی مورد نظر به طور شایسته این روستاها توسعه نیافتند و با توجه به اینکه در ۲ دهه اخیر جمعیت فصلی و خوش‌نشین زیادی نسبت به احداث و خرید خانه های دوم در روستاهای ییلاقی نور اقدام نموده اند این مناطق متاسفانه نه تنها مورد توجه مدیران مربوطه قرار نگرفته بلکه با افزایش جمعیت در ایام تابستان و پایان هفته مخاطرات متعددی در آنجا شکل گرفته است.
متولی بیان کرد: بر اساس بررسی های انجام شده، روستاهای ییلاقی نور به دلیل رویارویی با انواع چالشهای طبیعی(مانند: ناهمواریها، حرکتهای دامنه ای زمین، سیلاب و زلزله)، اقتصادی(مانند: بازدهی پایین کشاورزی و بیکاری)، اجتماعی(همچون جمعیت کم دائمی، پیری هرم سنی جمعیت ساکن) زیرساختی-کالبدی (چون فقدان گاز وآب آشامیدنی سالم، پراکندگی روستاها، فاصله زیاد با مراکز نافذ خدماتی و کیفیت پایین شبکه حمل و نقل) و مدیریتی-نهادی(چون نبود برنامه جامع برای توسعه روستاها، انجام کارهای غیر اصولی و مهندسی بویژه در تعریض جاده ها) از وضعیت توسعه ای مطلوبی برخوردار نیست.
وی ادامه داد: از این رو اقدام مناسب در دستیابی به توسعه مطلوب و پایدار در روستاهای ییلاقی شهرستان نور، مستلزم شناخت و ارزیابی شاخص های توسعه مناطق روستایی و عوامل محیطی مؤثر بر آنهاست؛ چرا که تا زمانی منابع و عوامل جهت دهنده و مؤثر بر توسعه روستایی شناخته نشود و در جهاهمیت آنها تعیین نگردد، نمی توان اقدام مناسب و سازنده ای در راستای توسعه پایدار روستایی انجام داد.
عضو هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور خاطرنشان کرد: اگر توسعه روستایی منطقه مورد نظر به صورت صحیح، علمی و با برنامه انجام شود، بهبود وضعیت محیط زیست انسان را به دنبال خواهد داشت و تخصیص بهینه فضا به فعالیـت های مختلـف را سبب می شود که این نوع توسعه روستایی بهترین حالت تعامل بین عناصر چهارگانه انسان، فرم، فضـا و فعالیـت، بسـتر زیسـت انسان را به محیط امنی برای فعالیت و سکونت تبدیل می کند.
متولی بر اساس بررسی های انجام داده خود چند راهکار جهت توسعه روستاهای ییلاقی شهرستان نور پیشنهاد کرد: مطالعه طرح جامع توسعه مناطق روستایی ییلاقی با چشم اندازمعین براساس برنامه های بالادستی، مطالعه و اجرای طرح هادی روستایی برای روستاهای با جمعیت فصلی، مطالعه و اجرای طرح حرکت های دامنه ای زمین برای راه ها و روستاهای در معرض خطر به منظور پایدار سازی دامنه ها همانند روستاهای گلندرود و دیزینکلا، مطالعه و اجرای طرح های افزایش تاب آوری نقاط روستایی در برابر سیلاب، زلزله و صاعقه و راه اندازی فعالیت های اکوتوریستی، بوم گردی و ایجاد اکوکمپ های جنگلی و کوهستانی و نیز تعیین ظرفیت برد اکوتوریسم در مناطق روستایی بخشی از راهکارهاست.
وی اضافه کرد: آموزش همگانی در راستای حفظ محیط زیست در مناطق روستایی و سکونتگاه های آن، اقدام جهت کاشت درخت، حفظ مراتع و جنگل ها در محدوده مورد نظر، افزایش کیفیت راه های مواصلاتی، افزایش خدمات زیرساختی چون آب شرب سالم، برق، گاز، خطوط تلفن، پایگاه ۱۱۵ و غیره، حمایت از فعالیت های دامی و کشاورزی، جلوگیری از فعالیت های غیرعلمی و غیر اصولی پیچ بُری و تعریض جاده ها، طرح های جنگلداری، معدن کاری و غیره در قالب خدمت رسانی به منطقه مورد نظر، نظارت قوی و صحیح بر احداث ساختمان ها و ابنیه در روستاهای ییلاقی، توجه به اقتصاد روستا نشینان به ویژه در حوزه اشتغال، افزایش درآمد، بیمه و غیره، ارائه تسهیلات به اشخاص حقیقی برای ایجاد اشتغال و به ویژه احداث واحدهای اقامتی و پذیرایی و استاندارد سازی آنها با مقیاس ملی و جهانی دیگر راهکارهای توسعه مناطق روستایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
متولی در پایان خاطرنشان کرد: در مجموع، می توان گفت که ناهماهنگی و بی‌برنامگی در خدمترسانی به مناطق مورد نظر یکی از مهمترین دلایل عدم توسعه روستاهای ییلاقی شهرستان نور است که خود ناشی از سوء مدیریت است. بنابراین برای نیل به آن می توان با یک برنامه جامع، صحیح، سازگار با شرایط منطقه و قابل اجرا، موفق تر از گذشته عمل کرد.
انتهای پیام