تبریز، شهر اولین‌ها در طی دوره‌های مختلف سوغاتی‌های مختلفی داشت که امروز نیز مورد استقبال گردشگران قرار می‌گیرد از آجیل، نوقا، اریس، قرابیه گرفته تا فرش و چرم تبریز که نه تنها در ایران بلکه در جهان معروف هستند و سالانه علاوه‌بر گردشگران داخلی، گردشگرانی نیز از خارج کشور برای دیدن و خرید آنها به تبریز سفر می‌کنند؛ که در این گزارش به معرفی تعدادی از آنها پرداخته‌ایم.

قرابیه تبریز

شیرینی قرابیه از مهم‌ترین و مشهورترین و لذیذترین نمادهای خوراکی شهر تبریز از گذشته تا امروز بوده است؛ یک شیرینی خشک اصیل، با قدمتی دیرینه و زیرمجموعه کوکی‌های‌ اصیل آذربایجانی که طعم بی‌نظیری دارد و در فرهنگ لغت نیز واژه kurabiye را معادل نوعی شیرینی کوکی مانند که در ترکیه، یونان و خاورمیانه تهیه می‌شود، تعریف کرده‌اند.

قرابیه تبریز شیرینی بسیار خوشمزه و لذیذ بوده و البته گران قیمت نیز می‌باشد و نه تنها در میان اقوام آذربایجانی بلکه در ایران و حتی در جهان نیز عاشقان مخصوص خود را دارد؛ این شیرینی ثبت ملی نیز شده است.

قرابیه یک لایه متوسط از شیرینی است و ظاهر آن گرد و ضخامت و اندازه آن تقریباً به کلوچه شباهت داشته و در دو اندازه ریز و معمولی تهیه می‌شود.

بادام، شکر، سفیده تخم مرغ و پسته خورد شده از مواد تهیه‌ی قرابیه هستند که اصلی‌ترین و سنتی‌ترین این شیرینی، قرابیه بادام است اما قرابیه‌های نارگیلی، گردویی و پسته‌ای نیز تولید شده و دوستداران مخصوص خود را دارد.

راحت‌الحلقوم

راحت الحلقوم یکی از شیرینی‌های محبوب و معروف تبریزی است که افراد در هر سن و سالی آن را دوست دارند. این شیرینی نرم، خوشمزه و در طعم‌های مختلف پرتقال، گیلاس، نارگیل، وانیل و گردو تهیه می‌شود. این شیرینی در شهرهای دیگر نیز تهیه می‌شود اما طرز تهیه و طعم سوغات تبریز بسیار متفاوت است.

در تهیه این شیرینی از نشاسته، شکر، آرد، گلاب، آب، جوهر لیمو و پودر پسته یا نارگیل برای تزئین استفاده می‌شود. راحت الحلقوم یکی از رایج‌ترین شیرینی‌هایی است که در شب یلدا و عید برای پذیرایی از مهمانان تهیه می‌شود.

نوقا یا لوکا

شیرینی سنتی نوقا یکی از معروف‌ترین شیرینی‌های تبریز است که در زبان محلی به آن «لوکا» گفته می‌شود. برخی معتقدند که ریشه‌ی این شیرینی خوشمزه به خاورمیانه و اروپای جنوبی برمی‌گردد البته امروزه علاوه‌بر تبریز، نوقا در کشورهایی مانند ایتالیا، فرانسه و اسپانیا نیز تهیه می‌شود.

این شیرینی‌ سنتی و محبوب تبریز، شباهت بسیاری به گز اصفهان داشته و برخی آن را در خانواده گزها دسته‌بندی می‌کنند. پایه‌ی این شیرینی از عسل، شکرسفید و تخم‌مرغ است که گاهی اوقات برای شیرین کردن آن تنها از شکر استفاده کرده و عسل را حذف می‌کنند البته در تهیه‌ی نوقا می‌توان از تکه‌های آجیل هم استفاده کرد اما معمولا گردو ریخته می‌شود و وانیل و گلاب عطر دهنده‌ی اصلی آن هستند.

شیرینی نوقا جایگاه ویژه‌ای در میان مردم تبریز داشته و سالیان طولانی است که در مراسم و جشن‌های مختلف خصوصاً مراسم عید مصرف می‌شود.

از جمله دلایل محبوبیت نوقا می‌توان به طعم عالی، قیمت مناسب و ماندگاری بالای آن اشاره کرد. این عوامل نوقا را به یکی از مهم‌ترین سوغات و شیرینی‌های تبریز تبدیل کرده است.

اریس

اریس که به آن «ریس» یا «سوت شیرینی سی» نیز گفته می‌شود، یکی از شیرینی‌های معروف محلی تبریز است که در تهیه‌ی آن از شیر، شکر، پسته، وانیل، کاکائو و کره یا روغن حیوانی استفاده می‌شود.

اریس به‌عنوان یکی از معروف‌ترین شیرینی‌های تبریز در انواع مختلفی تولید می‌شود که از آن جمله می‌توان به اریس کاکائویی، شیری، تسبیحی و تر اشاره کرد.

در تهیه‌ی اریس تسبیحی، شیرینی‌ها به شکل دانه‌های درشت تسبیح کنار هم چیده می‌شوند که در دو طعم پسته‌ای و وانیلی تهیه می‌شود.

برای تهیه‌ی اریس حتماً باید از ظرف مسی یا لعابی استفاده کرد تا حرارت به‌طور مستقیم در تمام نقاط تقسیم شود. پس از ترکیب مواد اولیه‌ی این شیرینی سنتی تبریز، آن را روی حرارت قرار داده تا جوشیده و غلظتی شبیه به فرنی پیدا کند. پس از آن روی یک سینی پهن می‌کنند تا خنک شود و در نهایت برش می‌زنند.

آجیل تبریز

آجیل تبریز مرغوبیت بسیاری داشته و از گذشته‌های دور به خارج از کشور صادر می‌شده است، آجیل پای ثابت جشن‌ها و میهمانی‌های تبریزی‌ها است و انواع مختلفی از خشکبار در این شهر تولید می‌شود. 

خریدن و خوردن آجیل، جزئی از رسوم و آیین نوروز ایرانی است و در دید و بازدید عید برای پذیرایی از میهمانان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آجیل، از معروف‌ترین سوغاتی‌های تبریز به شمار می‌رود که در نزد خود تبریزی‌ها طرفداران بسیار دارد، طوری که در شب یلدا آجیل را به همراه هدایای دیگر به خانه عروس می‌فرستند یا حتی در ایام مذهبی از آن غافل نمی‌شوند. محبوبیت آجیل در تبریز به قدری زیاد است که آن را به کشورهای دیگر از جمله پاکستان، هند، اروپا و ترکیه هم صادر می‌کنند و بهترین آجیل فروشی‌ها در این شهر قرار دارد.

چرم تبریز

شهر تبریز به‌عنوان پایتخت صنعت چرم و کفش، یکی از معروف‌ترین و باکیفیت‌ترین چرم‌های جهان را دارد که به خوبی می‌تواند با چرم‌های خارجی رقابت کند بگونه‌ای که امروز شاهد صادرات محصولات چرمی تبریز به خارج از کشور هستیم.

تبریز از گذشته دارای کارخانه‌های متعدد چرم‌سازی و کارگاه‌های تولید کفش دست‌دوز و صنعتی بوده است و بخش مهمی از محصولات چرمی مصرفی کشور را تامین می‌کند. تولیدات چرمی تبریز شهرت جهانی دارند و کارگاه‌های بسیاری در شهر تبریز در زمینه‌ی تولید چرم سبک و سنگین فعالیت می‌کنند.

اولین کارخانه چرم‌سازی ایران، سال ۱۳۰۸ در شهر تبریز افتتاح شد. شهر چرمشهر واقع در ۱۰ کیلومتری شمال غرب تبریز، قطب تولید چرم کشور است. هنرمندان تبریزی سابقه‌ی طولانی در تولید چرم باکیفیت و محصولات متنوع چرمی دارند. حدود ۹۰ درصد از کفش‌های دست‌دوز تمام چرم کشور، در تبریز تولید می‌شوند. 

کفش دست‌دوز تبریز در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. تولید کفش دست‌دوز قدمتی دیرینه دارد و نمونه‌ای از این هنر، که حدود ۵۰۰۰ سال عمر دارد، در موزه‌ی این شهر نگهداری می‌شود. چرم با کیفیت و دوخت هنرمندانه کفش‌های دست‌دوز تبریز، دلیل محبوبیت جهانی آنها هستند.

فرش تبریز

یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شهر تبریز، قالی‌بافی است که قدمت آن به قبل از دوره‌ی صفویه می‌رسد. فرش تبریز یکی از انواع قالی‌های معروف ایرانی است که این شهر از طرف شورای جهانی صنایع دستی به‌عنوان شهر جهانی بافت فرش انتخاب شده است و شهرت بین‌المللی دارد و یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین مراکز بافت فرش دست‌بافت دنیا محسوب می‌شود.

مواد اولیه‌ی به کار رفته در فرش‌های تبریز معمولاً پشم یا ابریشم هستند که سبب کیفیت بالای آن شده است. تارها در فرش تبریز اغلب پنبه‌ای و با دوام هستند. در این فرش‌ها برای پود از پشم استفاده می‌کنند اما قالیچه‌های ابریشمی نیز وجود دارد که در نوع خود بی‌نظیر هستند. پشم مورد استفاده در این صنعت اغلب از منطقه کوهپایه‌ای ماکو و ابریشم آن از خراسان و تهران تهیه می‌شود.

تنوع طرح و رنگ در فرش‌های تبریز، چشم هر خریداری را خیره می‌کند. طراحی و پرداخت این فرش‌ها توسط اساتید مجرب استان انجام می‌شود. استفاده از سایه روشن در فرش تبریز، عامل ایجاد عمق در آن است. ریزبافت‌ترین فرش‌های ایران در شهر تبریز تولید می‌شود.

پرزها در فرش تبریز، براق نیستند و این خاصیت به‌دلیل استفاده از آب شور تبریز برای رنگرزی است. قالیچه و تابلو فرش‌های نفیس و دست‌بافت، گزینه‌هایی عالی برای یادگاری از سفر تبریز هستند. از طرح‌های شناخته شده فرش تبریز می‌توان به مستوفی، اسلیمی ترنج‌دار، اسلیمی لچک‌دار، ترنج، نقش ماهی یا هراتی، گلدانی، میناخانی، طرح درختی، طرح تصویری، طرح باغی یا گلستانی و طرح شکارگاه اشاره کرد.

به گزارش ایسنا، شیرینی‌ها و صنایع دستی معروف این شهر را معرفی کردیم اما هیچ چیزی جای تجربه‌ی چشیدن و مزمزه کردن شیرینی‌ها و زیبایی فرش تبریز را نمی‌دهد؛ امیدواریم با سفر به این شهر، لذت‌شان را بچشید.

منابع:

کتاب تبریز

کتاب راهنمای سفر به تبریز

انتهای پیام