به گزارش ایسنا، حجت الاسلام والمسلمین مسعود آذربایجانی،  رییس اندیشکده معنویت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در نشست تخصصی جایگاه و کاربست معنویت اسلامی گفت: بعثت پیامبر اکرم در دلهای‌مان بهار جدیدی به پا می‌شود.

وی ادامه داد: بعد از قرنها توسعه بشری مشاهده می‌شود که جهان برای حل مشکلاتش در جای جای جهان به خصوص این روزها در یمن و اوکراین دست به جنگ و خونریزی می‌زنند. این مسئله نشان می‌دهد هنوز بشریت به بلوغ لازم نرسیده و باید به سمت معنویت حرکت کند.

آذربایجانی خاطرنشان کرد: قرآن پشتوانه معنوی سند الگوست. تفاوت معنویت اسلامی با سایر معنویت‌ها باید مشخص شود. جلوه‌های تمدنی اسلام توجه به اخلاق  و عرفان و حتی  معماری اسلامی را ظهور و بروز داده است. یکی از مهمترین شاخصهای سند الگو کاربست معنویت اسلامی است که یکی از ضامن‌های اجرای این سند هم تلقی می‌شود. یکی از شاخصهای پیشرفت و توسعه برکات آسمانی و زمینی است. این ویژگی معنویت اسلامی را از سایر معنویتها جدا می‌کند.

رییس اندیشکده معنویت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سپس با تبیین ویژگیهای معنویت اسلامی گفت: ایمان، توحید، باطن‌گرایی و عبور از قشری‌گری، فراگیر و جامع، اعتدالگرا، معنادهی و دوری از پوچی، اطاعت از اولیای الهی، امیدواری و نشاط، تاثیر بر امور اخلاقی و سیاسی و اقتصادی و تجربه‌ها و درک احساسات معنوی از ویژگی‌های معنویت اسلامی است. این معنویت زمینه رشد فردی و اجتماعی را به می‌آورد.

وی تصریح کرد: با توجه به محوریت توحید در معنویت اسلامی این ویژگی در درون انسان انسجام‌بخش است. این ویژگی موجب انسجام‌بخشی و وحدت جامعه می‌شود. معنویت اسلامی با  اتکای بر فطرت انسانی می تواند احاد اجتماعی را حول یک محور متحد کند همچنین می‌تواند به عنوان ریسمان الهی همه قومیتها را جمع کند. این معنویت با نگاه فراگیرش می‌تواند دنیا و آخرت و ظاهر و باطن و سایر ابعاد انسان و جامعه را اشراب کند. وقتی به آخرت توجه می‌کند به معنای کنار گذاشتن دنیا نیست و وقتی به آسمان توجه می‌کند به معنای نادیده گرفتن زمین نیست. برخی جنبش‌های معنوی نوظهور مثل  مکتب جینیسم دنیا را کنار گذاشته و صرفا به معنویت می‌پردازند که این نوع مکتب مفاسد خودش را دارد.

آذربایجانی گفت: جهت‌دهی به سیاستهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی از دیگر ویژگی‌های معنویت اسلامی است. معنویت اسلامی با اتکا بر عدالت اجتماعی می‌تواند شکاف دهکهای اقتصادی را پر کند و زمینه انسجام اجتماعی را به وجود آورد. نگاه قرآنی کنار گذاشته شدن تفرقه و جدایی بین مسلمانان و جایگزین شدن انسجام را هدفگذاری کرده است. از نگاه قرانی اگر حتی مسجد هم مسجد شیطانی شد و موجب اختلاف و تفرقه شد باید این مسجد خراب شود.

رییس اندیشکده معنویت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت متذکر کرد: باید آسیب‌شناسی شود که چرا بعد از چهار دهه هنوز نتوانسته‌ایم معنویت اسلامی را به شایستگی در جامعه ساری و جاری کنیم. باید موانع و آسیب‌ها شناسایی شد.

رفع خودبینی و عنانیت هم به ویژگیهای ده‌گانه اضافه شود

در ادامه حمیدیه گفت: در بحث انسجام‌بخشی معنویت یک نکته‌ای تحت عنوان رفع خودبینی و عنانیت هم قابل طرح است. این رکن، رکن مهمی است که به نظر بنده می‌تواند جزو 10 شاخصی که توسط دکتر آذربایجانی درباره  ویژگی‌های معنویت اسلامی برشمرده شد قرار بگیرد. این پیشنهاد به صورت برجسته در بخش معنویت سند الگو قرار بگیرد.

مهندسی محیط تقویت فضائل معنوی را به دنبال دارد

باقر غباری بناب هم گفت: باید پاسخ‌یابی اینکه چرا بعد از چهار دهه نتوانسته‌ایم معنویت اسلامی را در ایران پیاده کنیم را به صورت جدی‌تر دنبال کنیم. برای عملیاتی کردن این ویژگی باید اجزای معنویت اسلامی را تعریف کنیم تا به مرور وارد فرهنگ و ادبیات فردی و اجتماعی شود. افراد رفته رفته با چشیدن لذائذ معنوی بدون نظارت بیرون و متکی بر نظارت درونی اعمال معنوی و اخلاقی را در سطح جامعه پیاده کنند.

وی ادامه داد: مهندسی محیط برای تقویت فضائل اخلاقی و معنوی به دولتمردان توصیه می‌کنم. در این صورت مردم لذت عدالت و نیکوکاری و بخشش و مروت و مدارا را می‌چشند و افراد خود به خود برای لذت بردن این مفاهیم ارزشمند خود به مجریان این معنویات مبدل می‌شوند.

«معنویت» انسجام‌بخش اجزای امت اسلام است

گَریوانی هم در ادامه گفت: معنویت انسجام‌بخش اجزای امت اسلام است. این مفهوم با عدالت و انسانیت نیز ارتباط معناداری دارد. باید خوانش انسجام‌بخش معنویت نیز برجسته‌سازی کرد یعنی مثلا در پیوند و ازدواج یک سیاه‌پوست و یک سفیدپوست با اختلافات عصبی و روانی و بینشی فراوان وقتی تحت انسجام‌بخشی معنویت قرار می‌گیرند و با هم پیوند می‌خورند باعث آرامش آنان می‌شود.

وی تاکید کرد: نحوه خوانش دیانت و معنویت مانع از دوقطبی‌ها و خطکشی‌ها و تشدید اختلافات می‌شود.

تفاوت ادراک معنوی می‌تواند اختلاف‌انگیز باشد

در ادامه این نشست باقر غباری بناب با موضوع نقش معنویت اسلامی در حفظ و اجرای سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سخنرانی کرد.

وی گفت: معنویت اسلامی باید به دست افراد متقی و با معنویت در  سند الگوی پیشرفت اجرا شود. معنویت از لحاظ فرایندی و محصولی قابل تبیین است. معنویت از نظر محصولی انسجام‌بخش است. درجه افراد در معنویت متفاوت است همانطور که درجه معنوی سلمان و ابوذر از یاران امیرالمومنین با یکدیگر متفاوت بود. این تفاوت فهم و ادراک معنوی خود می‌تواند عامل اختلاف و جدایی و ضداتحاد باشد.

غباری ادامه داد: سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت یک رهنمود در بافت فرهنگی و معنوی کشور برای اجراست. هویت معنویت بر حوزههای  فرهنگی و متدلوژی و اقتصادی تاثیرگذار است. نظارت درست بر سند الگوی پیشرفت تاثیر به سزایی در این زمینه دارد. معنویت می‌تواند عدالت و عقلانیت را حفظ کند.

فتوت از مسیر خدمت انسان به خلق خدا ایجاد می‌شود

در ادامه این نشست دکتر سیدحسن شهرستانی  با موضوع اشراب معنویت در کسب و کار با تاکید بر فتوت‌نامه‌ها به سخنرانی پرداخت.

وی  گفت: فتوت در گذشته به معنای جوانمرد و خدمتگذار به کار برده می‌شد. واژه فتوت 8 بار در قرآن به کار برده شده است. در سیر و سلوک تصوف به جز موارد خاص انسان در سیر معنوی و اخلاقی باید به اخلاق حمیده  متصل شود. این مسیر باید از راه دل بین انسان و خدا ایجاد شود اما در فتوت این راه از مسیر خدمت انسان به خلق خدا ایجاد می‌شود.

شهرستانی خاطرنشان کرد: نیازمند نوشتن انواع فتوت‌نامه‌ها در بخشهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی هستیم.

مبناگرایی عقلانی وجه تمایز  معنویت اسلامی و غیراسلامی است

در ادامه نشست سید احمد غفاری قره‌باغ به بررسی شاخص‌های معنویت اسلامی در فرایند تحقق سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخت و گفت: شاخص، عاملی است برای فهمیدن میزان تحقق برنامه‌ها.

وی ادامه داد: معتقدم شاخص‌های معنویت اسلامی مشتمل بر شاخصهای شناختی و شخصیتی است. سالک معنوی در شاخص شناختی باید دارای خصوصیت شناختی ویژه‌ای باشد. این خصوصیت با یک سری پدیده‌ها قابل شناخت است. در روایتهای قرانی توجه زیادی به دخالتهای همه جانبه خداوند در همه ابعاد زندگی انسان کرده است.

غفاری با بیان اینکه پدیدار باور توحیدی، اعتماد به غیب است، گفت: باور قلبی و توکل به معنای ترک کسب و کار نیست بلکه به این معناست که سالک هیچ چیز را جدا از تسلط الهی نمی‌بیند. آزادی عقلانی شاخص دوم مورد بحثم است. ویژگی انتخابگری همراه با ویژگی عقلانی است. تفاوت معنویت اسلامی با  معنویتهای غیراسلامی در همین مسئله است. رهایی از مبناگرایی عقلانی به صراحت در معنویت غیراسلامی بیان شده است.

وی خاطرنشان کرد: شاخص سوم شاخص ظلم‌ستیزی و عدالت‌ورزی است. استقامت در برابر جریان طاغوت از شاخصهاست. انسان و جامعه معنوی نه ظلم می‌کند و نه ظلم را نمی‌پذیرد پس نه ظالم است و نه مظلوم. می‌توان از رابطه دوسویه و تعامل میان عدالت و معنویت صحبت کرد. تنها پشتوانه حقیقی در اجرای عدالت در ساحت فرد و اجتماعی رویکرد معنوی فرد و اجتماع است.

غفاری بیان کرد: شاخص چهارم اعتقاد به تقابل سنت الهی و طاغوتی است که بسته به شرایط مکانی و زمانی نتایج متفاوتی خواهد داشت. در این رویارویی تاریخی پیروان جریان حق به ذلت در برابر جریان طاغوت تن می‌دهند و آن را ناچارا و غیرقابل کنترل ارزیابی کرده‌اند. به نظر بنده عدم اعتماد انسان به وعده نصرت الهی ریشه همه این مسائل است.

وی گفت: ظلم‌پذیری شاخص بعدی است. این شاخص در ارزیابی توفیق معنوی افراد برای سلوک معنوی بسیار تاثیرگذار است. حضرت بعد از توصیه به تقوی به نظم توصیه می‌کند. ساختار بدون نظم و ساختار بدون تقوا در نظر بزرگان دین یکسان نگریسته شده است. رویکرد نظم‌بخشی در جامعه ما با جوامع غربی متفاوت است.  رویکرد کارکردگرایی غربی عامل بی‌نظمی در جامعه است. در اندیشه اسلامی هر نظمی مطلوب نظر نیست.

انتهای پیام