حجت‌الاسلام سید نژاد، کارشناس رسانه و تبلیغ، در نشست تحلیل چهلمین جشنواره فیلم فجر که در خبرگزاری حوزه برگزار شد، عنوان کرد: در فیلم‌های امسال جشنواره، عقب گردی در حال شکل‌گیری است و امروزه شاید فرم معناگرایی که کارگردان‌ها بین دهه ۶۰ تا اوایل دهه ۷۰ داشتند مخاطب خاصی نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه هنوز سینما نتوانسته است فرم مناسب باذوق جوان امروز را پیدا کند، ادامه داد: فیلم‌های بسیاری را دیدیم که به صحنه‌های خشن و اکشن بالیوودی و دهه ۵۰ عقب‌گرد داشت، همچنین روند کند فیلم‌ها نیز از عوامل نقطه‌ضعف این فیلم‌ها بود.
وی بابیان اینکه «موقعیت مهدی» فیلمی بود که کارگردان تلاش کرده بود فیلم را باذوق جوانان امروزی وفق دهد، گفت: فرم برخی فیلم‌ها مثل بازی‌های آتاری دوران گذشته است؛ بسیاری از فیلم‌سازان ما هنوز نتوانسته‌اند ذوق مردم امروز را کشف کردند.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب بارها بر مسئله فیلم‌های معناگرا تأکید داشته‌اند و برخی نهادها هم بیان کردند که در این زمینه کارهایی خواهند کرد ولی عملاً اتفاقی نیفتاد.
معناگرایی نقطه‌ضعف سینمای ایران
حجت‌الاسلام سید نژاد با اشاره به اینکه در بحث سینمای معناگرا نقطه‌ضعف جدی داریم، گفت: امروزه سینمای مسیحیت و یهود در راستای تقویت مباحث دینی خود فیلم‌های قوی ساختند. نباید فراموش کنیم که دهه شصتی‌ها انقلاب را با همین سینما شناختند، ولی همین اندیشه به سبک‌های دیگری دارد تعمیم پیدا کند.
وی بیان کرد: اولین طنازان فرهنگی ملت ایران، روحانیون بودند که تولیدات آن‌ها در تاریخ ادبیات ما مشهود است؛ ولی کارهای سطحی و جلف، گیشه‌ها را به خود جلب کرده است. ولی متأسفانه بستر خاصی برای حضور حوزویان در عرصه تولید طنز فراهم نیست.
کارشناس رسانه و تبلیغ تأکید کرد: با حفظ احترام به همه کارگردانانی که از حوزه دین و طلبگی، روایت کرده‌اند، ولی تاکنون روایت دقیقی از حوزه ارائه نشده است.
وی تصریح کرد: کارگردانان به این نتیجه رسیده بودند که فیلم‌های این حوزه باید با طلابی ساخته شود که یک طلبه باید یک دردی مانند مشکل مسکن، همسر بیمار و ...داشته باشد.
وی بابیان اینکه روایت سینمای ما از طلاب، یک روایت مفلسی است، اظهار کرد: طلاب ما مشکلات خود را بروز نمی‌دهند و باعزت زندگی می‌کنند ولی می‌توانند حتی با شغل دیگر زندگی راحت‌تری داشته باشند، چرا باید این روایت‌ها عنوان نشود؟
حجت‌الاسلام سید نژاد با اشاره به اینکه یکی دیگر از مباحثی که سینمای ایران را تحت‌الشعاع قرار داده است، مسئله قصه است، عنوان کرد: در برخی از فیلم‌ها اشتباهات بارزی داشتیم. یکی از کارگردانان انقلابی فیلمی ساخته بود که در آن، یک شخص باید قصاص می‌شد ولی در فقه و قانون، این قصاص انجام نمی‌شود. وقتی این پنجره باز نشده است روایت درستی از حوزه و دین انجام نمی‌شود.
وی بیان کرد: یک فیلم در هر مرحله‌ای، از نوشتار اولیه تا تولید تکمیلی، یک جهان‌بینی خاص دارد. جهان ذهنی افراد، نگاهی به قصه و سینما و رسانه دارد که می‌خواهد آن را در فیلم خود ارائه دهد.
کارشناس رسانه و تبلیغ بابیان اینکه نقطه‌ضعف جدی ما در عرصه جهان‌بینی است، افزود: مدتی پیش کلیپی از یک خانم منتشر شد که گفته بود به نظر من اگر از بین دختر و پسربچه‌ای از عشق به دنیا بیاید حلال‌زاده است. این مسئله جهان‌بینی یک فرد است و در ذهن او جای دارد. این تفکر در بازی و بعد ممکن است در فیلم‌هایش هم رسوخ کند.
وی با اشاره به ارتباط حوزه و سینما گران اظهار کرد: ورود حوزه به سینما نیز دارای مراتبی است. چند فیلم‌ساز و بازیگر و نویسنده خوب به حوزه دعوت شدند و با آن‌ها صحبت شد؟ واقعاً این کار انجام‌نشده است.
حوزه پتانسیل کمپانی فیلم‌سازی دارد
وی با اشاره به اینکه مرکز رسانه حوزه در این عرصه قصد ورود جدی دارد که امیدواریم بیشتر شود، گفت: حوزه به این بلوغ رسیده است که بتواند کمپانی فیلم‌سازی خود را داشته باشد.
سید مهدی میر غیاثی، کارگردان و نویسنده، نیز در این نشست با اشاره به اینکه بیشتر تمرکز خود را در حوزه تولید گذاشته‌ام و در زمینه سینما چندان در امر تحلیل ورود نمی‌کنم، عنوان کرد: از سال ۹۱ با تعدادی از فعالان این حوزه در برج میلاد فیلم‌های جشنواره را نقد و بررسی می‌کردیم و در سال‌های اخیر به شکل سابق فیلم را ندیدم.
وی افزود: نقد و بررسی و تحلیل فیلم‌های جشنواره، بازتاب کامل سینمای ایران نیست و نباید این تحلیل‌ها و فیلم‌ها را به حساب کل جریان سینمای ایران بیاوریم. بیش از ۱۰۰ فیلم در سال ساخته می‌شود همچنین سریال‌های شبکه خانگی را نیز باید در این سبد بیاوریم.
وی ادامه داد: در این جشنواره، حدود ۸ فیلم از جشنواره را تماشا کردم. تحلیل کلی هم در این‌گونه موارد چندان مثمر ثمر نیست و این مدل تحلیل‌ها نیز بیشتر به حالت گپ است و روی جریان سینما تأثیری ندارد.
میر غیاثی بیان کرد: امروزه با سینمایی مواجه هستیم که یک سری اصناف، طیف‌ها، جناح‌ها و خط فکری حضور دارند و همه می‌خواهند سهم خود را از سینما بگیرند. بخش دینی و انقلابی جامعه نیز سعی دارند در این عرصه حضور داشته باشند.
وی اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب از جنگ روایت‌ها سخن گفتند؛ یعنی هر کسی که اول روایت کرده، قطعاً اول است و اگر کسی تماشاچی باشد زمین را واگذار کرده است.
این کارگردان گفت: امروزه منتظریم که فیلمی ساخته شود و بعد ما مترمان را برمی‌داریم تا نسبت سنجی کنیم. سینماگران نیز متری دارند که خود را با آن تطبیق می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه در زمینه تکنیک و صنعت سینما پیشرفت داشته‌ایم، بیان کرد: در حوزه سینما و صنعت سینما، توسعه تکنیکی بسیار مهم است؛ در حوزه مضامین و ژانرها وارد سلایق و تنوع‌های مختلف شدیم؛ از دهه ۶۰ مسئله قصه گفتن وجود نداشت ولی در این سال‌ها فیلم‌های مرتبط به دهه شصت و مسائلی چون جریان منافقین ساخته شد.
به دنبال مزدورانی هستیم که در عرصه هنری بجنگند
میر غیاثی تصریح کرد: در دوران جنگ، در لشکر بعث عراق مزدورانی از کشورهای عربی حضور داشتند. سؤال این است که آیا آن‌ها با تمام روح و ذهن خود برای عراق می‌جنگیدند؟ من نیز حس می‌کنم که ما نیز به دنبال مزدورانی هستیم که برای ما در این عرصه هنری بجنگند.
وی افزود: وقتی بنشینیم و ببینیم که اقتصاد اسلامی شکل‌گرفته است یا خیر یا سینمای اسلامی شکل‌گرفته است یا خیر مسئله‌ای رخ نمی‌دهد؛ زیرا ما فقط متر می‌کنیم و راهکاری نداریم و مسیری را باز نمی‌کنیم.
این نویسنده ادامه داد: کار ما این شده است که سال‌به‌سال منتظریم جشنواره بیاید و برای خودمان حرف می‌زنیم ولی تولیدگران کار خود را می‌کنند و در انتها نیز کارگردان بیان می‌کند که من از این ماجرای خاص روایت خاص خود را داشتم؛ باید به سراغ مباحثی برویم که کاری انجام شود زیرا هرکسی که دوربین و شبکه مجازی دارد امروز به تحلیل سینما می‌پردازد.
وی بابیان اینکه حوزه باید روایت خود را به شکل ساده بیان کند و همین مسئله مفرح است، گفت: یک مؤمن که به خداوند و رازقیت خدا ایمان دارد و انسان راضی است، می‌تواند عبوس و بداخلاق و ناامیدی باشد؟ اگر حوزه را به شکل درستی روایت کنیم، این روایت برای همه مردم الگو خواهد بود زیرا این زندگی بسیار سالم و شاد است.
میر غیاثی با تأکید بر اینکه اگر حوزه روایت نکند دیگران این مسائل را همان‌گونه که می‌خواهند روایت کند، اظهار کرد: حوزه باید فیلم خودش را بسازد. در سال ۸۲ در ستاد مرکزی راهیان نور یادمان و سیستم صوتی و… تولید می‌کردیم، پس از ۱۵ سال این تشکیلات به این نتیجه رسید که باید در عرصه رسانه تولیدات بیشتری داشته باشد. در این عرصه سازمان اوج شکل گرفت ولی با مشکلی مواجه شدند و آن‌هم سابقه و تجربه کم فعالان فرهنگی بود.
وی اضافه کرد: یک فیلم‌ساز برای فیلم‌ساز شدن و ارائه مضامین و ارائه آن‌ها در قالب‌های جدید نیازمند زمان طولانی است. افرادی چون حاتمی کیا، تکرار نشدنی هستند زیرا توان تبدیل مضامین به فیلم‌های جدی هستند.
حوزه نباید وقت خود را صرف تحلیل فیلم‌ها کند
وی ادامه داد: خوشبختانه توجه حوزه به رسانه جدی شده است ولی نباید توجه آن‌ها در این عرصه انفعالی باشد. حوزه نباید وقت خود را صرف تحلیل فیلم‌ها کند. باید وارد عرصه تولید شود. باید عرصه تولید را از همین نقاط کوچک شروع کرد و به پنجره‌های بزرگ‌تر رسید.
جنگ امروز جنگ روایت‌ها است
این کارگردان با اشاره به اینکه ما امروز با جنگ روایت‌ها مواجه هستیم، عنوان کرد: در یک جنگ هم پیروزی داریم و هم شکست؛ اگر فکر کنیم که باید یک کار بی‌نقص انجام دهیم قطعاً موفق نمی‌شویم. باید عملیات زیادی انجام دهیم تا به پیروزی برسیم. کسانی که در حوزه تولید وارد می‌شوند و در این عرصه کار می‌کنند خط شکنان این مسیر بودند و نباید حتی کسانی که کار قوی تولید نکردند را سرزنش کنیم.
وی با تأکید بر اینکه ساختن فیلم بد در ابتدا، طبیعی است و نباید به خاطر این چند فیلم ضعیف، قید کار را بزنیم و عرصه را واگذار کنیم، یادآور شد: ارتباطات حوزوی با سینما باید از جنس طلبگی باشد و نباید از جنس رسانه‌ای صرف باشد. طلبه‌ای که یک عده مأموم دارد و همه مردم نیز مشکلات خود را دارند یک عرصه بسیار جدی برای کار دارد که متأسفانه از این حوزه غافل شده‌ایم.
انتهای پیام