تهدید در ادبیات مدیریت به معنای رویداد یا واقعه ای است که بالقوه دارای مخاطره و خطر است که اگر به خوبی چاره گشایی نشود، اثر مخربش واقعیت پیدا می کند. یکی از مهارت های مهم در مدیریت استراتژیک فردی، سازمانی و حتی در سطح کلان، توانایی مدیریت تهدیدات است یعنی با استفاده از منابع و امکانات بالقوه و توانمندی های بالفعل اثر منفی تهدید را خنثی کنیم و حتی آن را به یک فرصت برای رشد و پیشرفت تبدیل کنیم.
کرونا ویروس جدید (کووید ۱۹) برای نخستین بار در اواخر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین کشف و از آن زمان که اپیدمی جهانی شد به یکی از دشوارترین آزمون های بشری در تاریخ مدرن دنیا تبدیل شده است، به طوری که حتی رفت و آمد و تردد شهری مردم را که موجب تامین مایحتاج اولیه زندگی می شود، تحت تاثیر قرار داد. حال سوال اساسی این است کرونا چه فرصت ها و تهدیدهایی توانسته بر زندگی مردم، کسب و کارها و مشاغل مختلف و ... داشته باشد؟
با شیوع کرونا در ایران کسب و کارها با سه سطح ریسک در سطح بین المللی، ملی و صنعت مواجه شده اند، در سطح بین اللملی کاهش تولید در جهان ریسک های منفی قابل توجهی را به همراه داشته است، در سطح ملی-اقتصادی کاهش صادرات به سایر کشورها به کم شدن درآمدهای ارزی کشور تاثیرگذار بوده است و در سطح صنعت-کسب و کار اغلب شرکت ها با مشکلات فراوانی در زنجیره تامین مواد اولیه و لجستیک مواجه شده اند که باعث کاهش فروش و بهره وری شده است (بخش عرضه) و هم‌چنین نگرش و انتظار مشتریان در حال تغییر است (بخش تقاضا) که پیامد آن افزایش ریسک های کسب و کار است.
در این بین کسب و کارهای آنلاین و تولیدکنندگان محصولات غذایی و بهداشتی و شرکت هایی که قابلیت دورکاری دارند ریسک پایین تری را تجربه می کنند و سایر کسب و کارها ریسک متوسط یا زیادتری خواهند داشت. بررسی ها نشان می دهد که مهمترین بخش هایی که در نتیجه شیوع بیماری با کاهش تقاضا روبرو شده اند بخش های خدماتی هستند.
در کنار چالش ها و تهدیدهایی که کرونا به وجود آورده است، فرصت هایی نیز وجود دارند که با برنامه ریزی صحیح می توان از آن بهره برداری کرد، فرصت هایی برای بخش های خصوصی مانند توسعه مشاغل خانگی، توسعه اقلام بهداشتی، استارت آپ ها، هوش مصنوعی، حوزه سلامت و برندسازی، کسب و کارهای دیجیتال و پلت فرمی، بسته بندی کالاها و توزیع مویرگی و هم‌چنین فرصت هایی برای تصمیم گیران و سیاست گذاران مانند توسعه کامل و فزاینده دولت الکترونیک و ایجاد سهولت در دریافت مجوزها و تکمیل و تهیه نظام جامع آماری و اطلاعاتی دولت در بخش های مختلف از جمله تکمیل سامانه های مالیاتی، نظام جامع آماری، اطلاعات شاغلان رسمی و غیررسمی و شناسایی ضعف های زیرساختی بخش بهداشت و درمان و ... بیش از گذاشته فراهم است.
در واقع بحران ویروس کرونا برای برخی کسب وکارها یک فرصت برای جهش و افزایش فروش و ارائه خدمات بوده است، کسب و کارهایی که صرفا به روش های سنتی برای فروش محصولات یا عرضه خدمات خود اکتفا نکرده و بستری برای ارائه خدمات آنلاین و محصولات خود زمینه سازی کرده بودند.
در یک جمله می توان گفت «بزرگترین فرصت ها ریشه در بزرگترین تهدیدها دارد»، با این نگرش انسان در مواجهه با مشکلات به جای آنکه خود را ببازد و دست از تلاش بکشد به دنبال راهی خواهد گشت که این تهدیدها را به فرصت تبدیل کند.
پست از قدیمی ترین نهادهای ارتباطی و اولین سازمان ارتباطی جهان است که برای تامین یکی از حیاتی ترین نیازهای انسان یعنی برقراری ارتباط به وجود آمده است. پست در ساختار اداری کشورمان یک دستگاه خدمت رسان تعریف شده است و در بحث کرونا خدمات پستی هم از مشاغل گروه یک تعریف شده که می توان گفت تنها دستگاه خدمت رسان دولتی است که در گروه مشاغل ضروری و گروه یک قرار گرفته است.
پست با وجود مشکلات و کاستی هایی که از لحاظ زیرساختی ازجمله لجستیک، سخت افزاری و نرم افزاری داشته است، توانسته رشد خوبی در حوزه قبول، حمل و نقل و توزیع داشته باشد و شاید بتوان گفت اگر این ویروس مخرب نبود شاید چند سالی طول می کشید تا به این مرحله از رشد برسد.
آمارهای اقتصادی و مالی نشان می دهد که در دو سال گذشته که ویروس کرونا در جهان شیوع پیدا کرده به کاهش ترددهای مردمی جهت خرید کالا و خدمات به نفع صنعت پست تمام شده است؛ برای مثال در دو سال گذشته ارسال بسته و امانت در شرکت ملی پست که نیمی از آمار مرسولات صنعت پست کشور را دارد و هم‌چنین ارسال مرسولات پستی خریدهای اینترنتی کالا و خدمات رشد بالایی را نشان می دهد که بیانگر این موضوع است که بسیاری از افراد به جای اینکه محصولات خود را به صورت حضوری خریداری کنند با سفارش های آنلاین کالاهای مورد نیاز خود را تهیه کرده اند و این کالاها توسط پست توزیع شده است.
به نظر می رسد رشد کم سابقه ارائه خدمات صنعت پست در ایران و ترافیک مرسولات و درآمدهای حاصل از ارسال مرسولات برای شرکت ملی پست در بازه زمانی شیوع گسترده ویروس کرونا، براساس برنامه ریزی صورت پذیرفته از قبل نبوده است، چراکه در ابتدای امر تقریباً تمام مجموعه پست غافلگیر شدند و اگر بسیج عمومی و تلاش تمام پرسنل ستادی و اجرایی این شرکت نبوده شاید پست با بحرانی بی سابقه مواجهه می شد و از طرفی نبود زیرساخت های مناسب مزید علت این موضوع شده بود.
با گذشت چند ماه از شیوع این ویروس شرکت ملی پست با تقویت زیرساخت لجستیک و سخت افزار و نرم افزاری تا حدودی این معضل را برطرف و تبدیل به فرصت کرده است و اما مطمئناً شیوع ویروس کرونا آخرین تهدیدی نخواهد بود که برای جامعه بشری اتفاق افتاده است، چراکه پیشرفت تکنولوژی با خود چالش هایی به همراه خواهد داشت که حتی ممکن است تبدیل به تهدیدی برای انسان ها شود، بنابراین به نظر می رسد سازمان ها با برنامه ریزی های مناسب باید آمادگی مقابله این تهدیدات را داشته باشند و با تجزیه و تحلیل می توانند از تهدیداتی مانند کرونا، فرصت هایی مانند رونق کسب و کارهایی را به وجود آورند، پست نیز می توانند با توجه به ظرفیت های بالقوه ای که دارد و با ارتقاء لجستیک و زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری خود، در این خصوص پیشقدم باشد، تهدیداتی همچون مشتریان شاکی و ناراضی، نیروی انسانی بی انگیزه و... اگر به درستی مدیریت شوند می توانند تبدیل به فرصت و نقاط قوتی برای شرکت ملی پست شوند.
یادداشت از: یوسف عباسی-کارشناس برنامه ریزی پست استان اصفهان
انتهای پیام